İstanbul
Rusya'nın "dost sıfır ülkeler" düşüncesince 1 Nisan bakımından yürürlüğe koyduğu doğal gazda acemi ödeme sistemine göre, özellikle AB edinmek neredeyse bu ülkelerdeki gaz ithalatçılarının Gazprombank'ta döviz ve ruble cinsinde dü hususi aritmetik açması gerekiyor. Bu hesapların açılmasının ardından, ithalatçıların gaz ödemeleri dört evrede tamamlanıyor.
Öncelikle ithalatçılar önceki transferi ekü yahut dolar şekilde Gazprombank'ta özlük namına açılmış adisyona gönderecek. Gazprombank bu dövizi Moskova Borsası MICEX-RTS'ye ruble karşılığında satacak ve dış alımcı firmanın ruble cinsinden bulunan kendisine para aktarımı edecek.
Son evrede ise Gazprombank, firmaların gaz ithalatını icra ettiği Gazprom'un kendisine ruble transferi yapacak. Rublenin Gazprom'un kendisine geçmesiyle gaz düşüncesince ödeme işlemi tamam olacak.
AB ise bu sistemi sözleşmelere karşıt ve biricik cepheli bulunduğu düşüncesince benimseme etmiyor. Bu nedenle, Rus erke firması Gazprom, rubleyle ödeme sistemine ekşi Bulgaristan ve Polonya'ya gaz sevkiyatını 27 Nisan bakımından yalnızca durdurduğunu açıkladı.
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, ruble mevzusundaki yönlendirmelerinin açıkça bulunduğunu belirterek, "Sözleşmede bu öngörülmemişse ruble şekilde ödeme gerçekleştirmek yaptırımlarımızın ihlalidir. Rusya ile sözleşmelerin yüzdelik 97'si ekü yahut dolar cinsinden ödemeyi açıkça şekilde eşya koşuyor. Bu çeşit sözleşmelere erbap firmaların Rusya'nın isteklerine sorumluluk eğmemesi gerekiyor, hırçın vaziyette firmaların yaptırımları ihlal etmiş olacaklar." açıklamasında bulundu.
Almanya, Avusturya, Macaristan ve Slovakyalı kimi gaz dış alımcı firmaların bu sistemi benimseme ettiğine müteveccih istihbarat medyada toprak alırken, özellikle Baltık ve İskandinav vatanlarında edinmek neredeyse nice müşareket ise acemi sistemi reddediyor.
Yeni sistemi reddeden devletler düşüncesince gaz kesintisi riski
Oxford Enstitüsü Enerji Çalışmaları Misafir Araştırmacısı Agnieszka Ason, AA muhabirine, bu sistemin önceki etapta müşterilerin rubleyle ödemeye fahri olmayacağı düşüncesince döviz bazlı transfere müsaade veriyor kabilinden göründüğünü belirterek, şu değerlendirmeyi yaptı:
"Ödeme, ithalatçıların Gazprombank'taki döviz cinsinden kendisine beğenilen geçmez, ahir işlemler Gazprombank kabilinden yapılıyor. Bu da ithalatçıların ödeme yükümlülüğünün namına getirilmesiyle ilgilendiren verilen kalabileceği kimi riskler oluşturuyor. Aslında ithalatçıların ekü yahut dolar şekilde icra ettiği önceki transfer, doğal gazı ödemiyor. İthalatçının ödeme yükümlülüğü fakat Gazprom'un kendisine rublenin geçmesiyle namına getirilmiş oluyor. Yani, Rusya'nın kararnamesi kapsamındaki bu kompleks süreçte ithalatçının ödeme yükümlülüğü özlük kontrolü haricinde gelişiyor ve kararname, ithalatçıları ödeme yükümlülüğünü bambaşka birine, Gazprombank'a, devretmeye zorluyor."
AB'de şu an bu sistemle ilgilendiren kuma müşterek salık sonucu olmadığını aktaran Ason, "Bu da AB alıcılarının acemi ödeme mekanizmasına değişik cevaplar vermesine meydan açıyor." dedi.
Ason, acemi ödeme sisteminin Avrupa'daki ithalatçıların bütünlük içre akıntı etmesi açısından müşterek imtihan olduğuna dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Nisanda tahsil edilen gazın ödeme evveliyatına endamsız müddet kaldı. Önümüzdeki bu endamsız müddette firmaların acemi ödeme sistemine, doğrusu rubleyle ödemeye, ahenk sağlamasını yada bunu reddetmesini bekleyivermek gerek. İkinci bekletme süresi Rusya'nın gaz tedarikini tevkif riskini ortaya çıkarıyor. Ruble mekanizmasıyla ödemeyi benimseme etmeyen tamamı AB'li ithalatçılar düşüncesince bu gestalt muteber ve Rus gazına bağımlılığı faziletkâr bulunan devletler düşüncesince iş elan büyük."
"AB acemi sistemle ödemeyi benimseme fail şirketlere dahil edebilir"
Enerji Ekonomisi ve Finansal Analiz Enstitüsü (IEEFA) Avrupa Analisti Ana Maria Jaller-Makarewicz de AB'nin Rus gazı ithalatçılarını ruble mekanizmasıyla ödemeyi benimseme etmenin yaptırımları ihlal edeceği anlamında uyardığını anımsatarak, "AB'nin bu sistemle ödemeyi benimseme fail şirketlere müdahalede bulunacağını düşünüyorum." dedi.
Bu sürecin dü cepheli yansımaları bulunduğunu aktaran Jaller-Makarewicz, Rusya'nın Polonya ve Bulgaristan'a gazı durdurarak ithalatçılara bası kurmaya çalıştığını lakin gaz ihracatından doğacak paraya da gereksinimi bulunduğunu anlattı.
"Rusya'nın bu baskısına dirlik durmanın biricik yolu AB ülkelerinin bütünlük içre akıntı etmesi ve ürkü yapmaması." ifadesini kullanan Jaller-Makarewicz, AB'nin gizil gaz kesintileri düşüncesince tedbir yaptığını ve elan aşkın sıvılaştırılmış gaz (LNG) alarak depoları doldurmaya çalıştığını söyledi.
Jaller-Makarewicz, mutedil iklim şartlarının da bu çabaları desteklediğini belirterek, "Bundan ahir süreçte AB'nin endamsız ve ılımlı vadede gaz talebini azaltmak düşüncesince analizör bulması gerekiyor. Talebin düşmesi gaz fiyatlarının da elan uygun müşterek seviyeye gelmesini sağlar." niteleyerek konuştu.
"Büyük müşterilerin gaz kesintisi taayyüş ihtimali düşük"
E3G Kıdemli Politika Danışmanı Maria Pastukhova ise Polonya'nın salname tahminî 9 bilyon metreküp ve Bulgaristan'ın 3 bilyon metreküp gaz ithalatıyla Gazprom düşüncesince bağıl "daha küçük" alıcılar bulunduğunu anlattı.
Bu devletlerin Rus doğal gazına bağımlılığını sene böylece bitirmeyi hedeflediğini kaydeden Pastukhova, "Bu devletler Gazprom'un 'ruble olmadan gaz da yok' mekanizmasını imtihan etmesi düşüncesince bedava hedeflerdi. Almanya Rusya'dan yılda 40 bilyon metreküp ithal ediyor, doğrusu enine boyuna iri müşterek müşteri. İtalya ile Avusturya da Gazprom'un iri müşterileri ve Polonya ile Bulgaristan kabilinden gaz kesintisi yaşamaları az ihtimal." niteleyerek konuştu.
Pastukhova, buna karşın bu devletlerin de Rusya'ya müşterek tedarikçi şekilde güvenemeyeceklerini ve en endamsız müddette Rus gazına bağımlılığı sonlandırma üzerinde yoğunlaşmaları icap ettiğini anlatım etti.
Özellikle paha ve tedbir şoklarına dirlik kırılgan bulunan istinas ve uran kabilinden sektörlerde erke dönüşümünü hızlandırmanın en esas etap olacağını aktaran Pastukhova, endamsız müddet evvela icra ettikleri müşterek analize gereğince Avrupa ülkelerinin Rus gazına bağımlılığının 2025'e derece üçte dü oranında azaltabileceğini laflarına ekledi.
Rusya'nın AB'nin gaz ithalatındaki oranı yüzdelik 45
Uluslararası Enerji Ajansı (IEA) verilerine göre, AB sabık sene Rusya'dan 155 bilyon metreküp gaz ithal etti. Bu miktarın 15 bilyon metreküpünü LNG ithalatı oluşturdu. Rusya'nın AB'nin bütün gaz ithalatındaki oranı yüzdelik 45 olurken, bütün gaz tüketimindeki oranı yüzdelik 40 şekilde hesaplandı.
Rusya Avrupa'ya Baltık Denizi üstünden Kuzey Akım 1 borazan hattıyla salname tahminî 55 bilyon metreküp gaz taşırken, Belarus, Polonya ve Almanya'dan sabık Yamal borazan hattıyla salname 33 bilyon metreküp gaz tedariki sağlıyor.
Ukrayna üstünden Avrupa'ya revan Rus gazının miktarı ise salname 40 bilyon metreküp seviyesinde.
İki hattının değme birinde 15,75 bilyon metreküp edinmek neredeyse bütün 31,50 bilyon metreküp gaz nakil kapasitesine erbap mevcut TürkAkım'ın önceki hattı Türkiye'ye gaz akışı sağlarken, ikinci geçek üstünden Boru Hatları ile Petrol Taşıma AŞ (BOTAŞ) ve Gazprom'un denk ortaklığında kurulan TürkAkım Gaz Taşıma AŞ kabilinden Avrupa'ya gaz gönderiliyor.
Açılışı 8 Ocak 2020'de meydana getirilen borazan hattı üstünden 1 Ocak 2020-31 Aralık 2021 zamanında Türkiye'ye 18 bilyon metreküp, Avrupa'ya 16,8 bilyon metreküp gaz akışı sağlandı.
Rusya'dan en aşkın gaz ithal fail AB ülkesi Almanya
IEA verilerine göre, AB devletleri ortada Rusya'dan en aşkın gazı salname tahminî 40 bilyon metreküple Almanya ithal ediyor. Bunu 29 bilyon metreküple İtalya, 15,7 bilyon metreküple Hollanda ve 11,6 bilyon metreküple Macaristan izleme ediyor.
Rusya'nın acemi sistemle ödemeyi yapmayı reddettiği düşüncesince gaz akışını durdurduğu Polonya ise salname tahminî 9,6 bilyon metreküp Rus gazı alıyor.
Bruegel verilerine göre, sabık sene Almanya'nın gaz ithalatında Rus gazının oranı yüzdelik 53,7 olurken, Rusya'nın AB'deki öteki iri alıcıları Avusturya'da bu miktar yüzdelik 80,2 ve İtalya'da yüzdelik 33,4 oldu.
Polonya'nın gaz ithalatında Rusya'nın oranı yüzdelik 81,3, Macaristan'da yüzdelik 78, Çek Cumhuriyeti'nde yüzdelik 53,5, İsviçre'de yüzdelik 44,4, Fransa'da yüzdelik 7,6 ve Hollanda'da yüzdelik 5,2 şekilde kayıtlara geçti.
Estonya, Finlandiya, Moldova, Kuzey Makedonya ve Bulgaristan gaz ithalatının tamamını Rusya'dan karşıladı.
Rus gazına bağımlılığı bu sene sonuna derece üçte dü oranında azaltmayı hedefleyen AB, LNG alımını ve Norveç, Cezayir ve Azerbaycan kabilinden öteki eşme ülkelerden gaz tedarikini artırmayı planlarken, erke tasarrufu ve yenilenebilir yöntemlerle Rus gazı ithalatını önlemeyi hedefliyor.
Norveç, AB'nin gaz ithalatında yüzdelik 16 ile Rusya'dan sonraları en iri ikinci eşme diyar konumunda toprak alırken, Cezayir ve Katar'ın oranı sırası ile yüzdelik 8 ve 5 seviyesinde bulunuyor.