Ankara
Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü Kaçakçılık Daire Başkanı Zeynep Boz, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, define kazılarının vilayet izniyle, kültür varlığı emaresi namevcut alanlarda, en müşterek tomar 15 devir süreyle alakadar manşet güçlerinin nezdinde yapıldığını söyledi.
Kazılara bu müddet süresince yalnızca müşterek kez, iklim şartları hasebiyle aralık verilebileceğini tamlayan Boz, müze görevlilerinin de katılmış olduğu kazılarda müşterek kültür varlığı bulunması haklı kazıların durdurulduğunu ve alanın esirgeme dibine alındığını vurguladı.
Boz, rastgele müşterek define bulunması haklı kontrol karşıcı kişinin, uygulanan nakit üzerinden, öz arazisi ise yüzdelik 50 hisse alacağını, başkasına ilişik alansa yüzdelik 10'u yer malikine görmek az daha bu oranın yüzdelik 40 olacağını dile getirdi.
Define konusu ile kültür varlığı kaçakçılığının iç içe esbak halde olduğuna ayraç fail Boz, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"Kendine defineci diyen müşterek grup, esasta kültür varlıklarını yağmalayarak bunları dünya dışına kıymak gayesiyle akım ediyor. Bunu yaparken 'zaten toprağın altında, bunun sahibi yok' az daha vicdanını rahatlatarak akım etmeye çalışıyor. Yalnız, kültür varlıkları 1869'dan buyana mutluluk malı. Bu nedenle gelişigüzel şeyden ilkin devletten, bu ülkenin biliminden çalıyor oluyorsunuz. Milliyetçi ayn açısıyla kültür varlıklarının da, ne çağa ilişik olursa olsun tek dil, din, ırk, devre farkı gözetilmeden, vatandaşlarımızca sahiplenilmesi lazım. Bizim en iri gayretimiz bu. Kültür varlıklarını korumayı değil de bundan getirim elde etmeyi düşünen vatandaş, ne efsus ki müşterek açıdan ava giderken avlanıyorlar."
"Resmi kendisine devlete gidemiyorum, parayı sen al"
Define dolandırıcılığı şekilleri dair bilim verici Boz, cep telefonuna mevrut "Ayşe Abla, teyzemin ahırını kazarken 500 zerrin dünyalık buldum. Bunları bu arada satalım." halinde müşterek mesaja yanıt verenlerin dolandırıcıların kumpasına civar adımı atmış bulunduğunu anlattı.
"Mesajı atan ad arandığında huzur yan size diyor ki 'Kusura erkete ego seni Ayşe zannediyordum. Bende mukayyet numarası bu. Benim müşterek sıkıntım var, annem hasta, aceleci paraya ihtiyacım var ancak istimzaç kaçağıyım, bu nedenle ego resmi kendisine devlete gidemiyorum. Benim bulduklarımın kıymeti 50 bin lira, sen bana 10 bin ver. Benim parasız annem düşüncesince 10 bine ihtiyacım var, gerisini sen al.' Böyle müşterek teklife 'evet' dediğiniz anda esasta suça niyetlenmiş oluyorsunuz. Hatta işlemeye başlamış oluyorsunuz. Siz bu parayı yolluyorsunuz. Daha sonraları bu kişiyi arayıp bulamıyorsunuz."
Boz, dolandırıcıların "patates hat" denilen ayrımlı esame dair münfail çizgileri kullandığına, dünyalık eline geçtikten sonraları bu telefon kartlarını kırıp attıklarına, zımnında dolandırıcılara ulaşmanın beklenen olmadığına dikkati çekti.
Mağdurların yargıya da başvuramadığına ayraç fail Boz, "Çünkü doğrusu kusur ika etmek öze yola çıkmışsınız. Göstereceğimiz az buçuk hassasiyetle bu tür istismarlara uğramaktan da yavrulamak mümkün." dedi.
Define haritalarının yerini peyk görüntüleri aldı
Boz, dolandırıcıların, peyk görüntülerinden de bilistifade vatandaşları kandırdıklarına dikkati çekerek, "Uydu görüntülerini alıp muhtemelen yerlerini elektronik beyin programlarında kırmızı, gökçe zerrin yapmış olup ayrımlı gösteriyorlar. 'Burada külte bağlam kalburüstü var. O sebepten dolayı bura ayrımlı gözüküyor' diyorlar. Eskinin define haritalarının, deriler dair meful gerçek olmayan haritalarının yerini bundan sonraları peyk görüntüleri aldı." sanarak konuştu.
Bilgisayarlardaki modelleme şekillerinden yararlanarak, tarla altında lahitler bulunduğunu kanıt fail dolandırıcılara da ayraç fail Boz, "Vatandaşları 'şurada define var, lahdin zarfında asar var, bunları satarsınız, şu evet bu olur' halinde kandırarak, gümrüksüz kazıya gönderme ediyorlar." dedi.
Defineye ulaşılamayınca "Cinler görünmeyen kılıyor" iddiasında bulunuyorlar
Dolandırıcıların kalburüstü rengine boyanmış tek kazı bilimsel kıymeti olamayan materyalleri ilkin gömüp mağdurları bölgeye götürdüğünü özetleyen Boz, şu şekilde bitmeme etti:
"Endoskopi kamerası az daha kıl kameralarla içtima dibine iniyor. Kişi bakıyor ki kameraya yansımış altınlar, inciler var. Aslında arkeolojide hakeza müşterek buluntu çeşidi yok. Ancak o ad buna inanıyor ve lazım ödemeyi yapıyor. Gerekli ödemeyi yaptıktan sonraları bu aralık bulucu ortadan kayboluyor. Bazen bu tür iri işler düşüncesince ansızın aşırı kurban oluyor. 2 kurban beraberce kalıyorlar. Eğer aşırı şanslılarsa ve onları dolandıran insana o an düşüncesince en azından telefonla ulaşabiliyorlarsa bu ferdin yanıtı da şu oluyor, 'Orayı cinler koruyor. Siz o sebepten dolayı göremediniz. Cinler görünmeyen kılıyor, sizin gözünüze engel indiriyor. Bu nedenle müşterek imamla, papazla veya medyumla gidin.' az daha aşırı hata yönlendirmeler yapıyor."
Boz, bu insanlara haysiyet edilmemesi icap ettiğini vurgulayarak, "Arkeolojiyle ilgileneceksek müzeleri gezerek, yayınları izlem ederek, örenlik yerlerini görüşme ederek ilgilenelim. Bizim arkadaşlarımız topu topu konuklarımızı istedikleri gelişigüzel ayrışık bilgiyi hasretmek az daha kıvançla bekliyorlar." sanarak konuştu.
Yer altında müşterek kültür varlığı var ise ve mutluluk onun orada kalmasını yeğleme ediyorsa, bunun hem arsıulusal yükümlülüklerden bununla birlikte doğacak nesillere aktarma etmek arzusundan kaynaklandığını tamlayan Boz, şunları kaydetti:
"Kültür varlıklarının yerlerinde korunması aşırı ehemmiyetli ve bu korumayı gerçekleştirmek düşüncesince vatandaşımızı henüz da kırılan olmaya ve bize henüz aşırı dayanak noktası vermeye çağırma ediyoruz. Kaçak kazılarda uygulanan malzemeler yüzünden insanoğlu ölüyor, jeneratörleri sokuyorlar alanlara, tünelleri açıyorlar ve bunların gazından zehirlenerek ölüyorlar. Hiçbir obje sağlığınızdan yaşamınızdan henüz ehemmiyetli değil. Bunların ardına düşerek hem dolandırılıyorsunuz hem kusur işliyorsunuz bununla birlikte arkanızda eşinizi çocuğunuzu, sevdiklerinizi bırakıyorsunuz ve güre yaşta ölüyorsunuz. O sebepten dolayı bırakın kültür varlıkları haklı kalsın. Biz onları kazarak, onları satmaya fiilen dünyalık elde etmeyelim. Biz onları görerek, bilimimizi yücelterek, ülkemizi arsıulusal bölgede henüz da güzel temessül ederek, daima bu arada yürüyelim."
Boz, kendilerinden müsaade alınarak meydana getirilen kazıların elden elden hiçbirinde defineye ulaşılamadığını da laflarına ekledi.