KABİL
ABD'nin çekilmesine müteakip arsıulusal yardımların kesilmesi, kazançlı krizin derinleşmesi üzere problemlerin artmasıyla savaş, kıtlık ve eksiklik en ilkin evlatları etkilemeye başladı.
İç savaşın 40 sene sürmesinin beraberinde curcuna ve engelleme enkazının arkası sıra Taliban'ın yönetime gelmesiyle Afganistan'da, gayrisıhhi yüzyılın ateş yükü ehliyetsiz tagaddi dolayısıyla yürüyemeyen evlatların ve annelerinin sırtına bindi.
İnsan vücudunun gerekseme duyduğu tagaddi öğelerinin daima eksikliği namına tanımlanan malnütrisyondan mustarip füru en esas hakları ana sütünden mahrum. Sebebi ise ülkedeki fakruzaruret kararı annelerin ehliyetsiz beslenmesi. Hayati esas gıdalara bile erişemeyen anneler çelimsiz müddette sütten kesiliyor. Gerekli besin takviyelerinin de olmaması evlat ve çocuklarda gözle görünür hisse senedi yavaşlığına niçin oluyor.
AA muhabirleri başşehir Kabil'de ehliyetsiz tagaddi kliniklerini gözlemledi, aileler ve bu mevzuda düzentileme eden doktorlarla görüştü.
2-3 yaşındaki çocuklar, 8-10 maaş bebekler üzere görünüyor. Yaşı gelmelerine karşın emekleyemeyen bebekler, sözde ülkelerindeki 40 senenin yükünü sırtlarını taşırcasına ayakları üstünde duramıyor, yürüyemiyor.
İki yaşlarında hala 5 buçuk kilo
Yorgun bakışlara erbap 24 maaş Halide bu çocuklardan elden biri. Yeryüzü Doktorları Derneğinin kliniklerinden birinde kendine arazi bulabilmiş ak yazılı çocuklardan. Ancak 2 yaşlarında bulunmasına karşın hala ayaklarının üstünde duramıyor.
İki hafta ilkin kliniğe mevrut Halide gerçekte gelişimi aklık olsa 10-12 kilogram yöresinde olacaktı. İki haftadır klinikte bulunmasına karşın 5,5 kiloya ulaşmış. Klinikte sağlanan besin takviyesiyle dü hafta böylece kısaca 500 gr. almış. Doktorlara layıkıyla yerinde müspet ilerleyiş mevcut fakat hala nazik eşiği aşamamış.
Halide'nin babası Azimullah Safe, çocuğunun kliniğe erişebilmesinden duyduğu memnuniyeti tabir ederek, "Gün geçtikçe sağlığının iyileşmesi ve hisse senedi göstermesi beni baş döndürücü bahtiyar ediyor." dedi.
Klinikte 2 buçuk aydır otama gören 25 maaş Gülsüm ise hala yürüyemiyor ve ayakları üstünde durmakta zorlanıyor. Kliniğe geçmiş vardığında 5 kilogram bulunan Gülsüm dü buçuk ayın böylece 6 kilogram 400 grama ulaşmış.
Çocuğunu döşenmemiş ekmekle besliyor
Yetersiz tagaddi dolayısıyla sütten doğranan 25 yaşındaki ana Vefa, günlerdir döşenmemiş nan ve çay haricinde ortak obje yemediğini anlatıyor. Vefa, AA muhabirinin "En sonuç ne devir aklık ortak aşındırmak yedin?" sorusuna ise "Geçen ay babama misafirliğe gitmiştim. Orada tavuk hitit yemiştim." dedi.
Vefa, kazançlı durumlarının biçimsiz bulunduğunu belirterek, "Üç aydır sütüm kurudu. Çocuğumu şu an sütümle değil döşenmemiş ekmekle besliyorum. Ben de güzel beslenemediğim düşüncesince sütüm yok." ifadelerini kullandı.
Kliniğe yatmanın ortak tane yolu "hayati tehlike"
Kliniklerde evlat sayısının çoğalması ülkede muhatara çanlarının çaldığının en iri işareti. Hali el altında hastaneler nice imkansızlıkla boğuşurken, ehliyetsiz tagaddi kliniklerinin önlerinde evlatlarının esas besin gereksinimlerini karşılayamayan anneler derinliğine kuyruklar oluşturuyor. Bilinci nısıf açıkça evlatların çoğunun mecali kalmamış, annelerinin kucağında olgun bekliyor. Anneler ise ayrımsız biçimde kudretsiz bulunmasına karşın özlük halini ortak tarafa bırakmış.
Ailelerin birileri görüşme dair isteksiz. Çekiniyor veya yüzünü çevirerek bahsetmek istemediğini tabir ediyor.
AA muhabirinin "Çocuğuna çorba içirebiliyor musun?" sorusuna ismini hasretmek istemeyen ortak anne, "Çorbayı ego bile bulamıyorum. Sütüm bile yok. Nasıl çocuğa içireyim." niteleyerek konuştu.
Battaniyelere sarılmış, menfez altı torbaları oluşuk füru kliniğin koridorlarında bakıma kadın biçimde bekliyor. Kliniğin sıhhi koşulları dört dörtlük değil. Sıralanmış yataklarda etibba olanakları nispetinde çocuklarla ilgilenmeye himmet gösteriyor.
Hastane ve kliniklerde minimum sıhhi şartların bulunmadığı dikkati çekiyor. Anneler çocuklarını getirdiğinde çelimsiz periyodik besin takviyeleri verilerek gine evlerine gönderiliyor ve 2 haftalık veya 1 maaş sürelerde gine kontrole geliyor. Normal koşullarda yatarak otama görmesi müstelzim nice çocuk, kliniklerin yetersizliği dolayısıyla evlerine gönderiliyor.
Sadece dirimlik tehlikesi mevcut evlat ve bebeklere yatış veriliyor çünkü kliniklerin kapasitesi yetersiz.
1 milyon evlat ahiret yolculuğu tehlikesiyle dirlik karşıya
UNICEF’in Ekim 2021'deki açıklamasına göre, Afganistan'da 5 gözyaşı altı 3,2 milyon evlat ehliyetsiz tagaddi hastası ve bunun minimum 1 milyonu ise ahiret yolculuğu tehlikesi yaşıyor.
Save The Children 19 Ocak'ta meydana getirdiği açıklamada, klinik takibe tahsil edilen ehliyetsiz sönümsüz evlat sayısının ağustostan bu yana dü katına çıktığını duyurdu.
Yeryüzü Doktorları Derneğinden AA'ya yersiz verilere göre, kliniklerde ağustos ayında 2 bin 886 bulunan strateji altındaki evlat sayısı ocakta 4 bin 673'ye yükseldi. Yine ayrımsız dönemde, alevlenmiş fenomen sayısı 1438'den 1938'e yükseldi.
Yeryüzü Doktorları Derneğinin kliniklerinde etkin Dr. Cemaleddin Abbas, annelerin dimdik beslenememesi dolayısıyla evlatlarının da güzel beslenemediğini ve hisse senedi gösteremediğini aktararak, şu ifadeleri kullandı:
"Son çağda ehliyetsiz tagaddi kliniklerinde hastalanmış sayısının kısaca 2 katına çıktığını gözlemliyoruz. Bu da halkın ekonomisinin baş döndürücü biçimsiz bulunduğunu gösteriyor. Buraya başvuran annelerin çoğunun sütü de yok."
Ülkedeki insanca krizin derece derece derinleştiğine dikkati çekici Yeryüzü Doktorları Derneği Proje Koordinatörü Ayşe Nur Sarıalan, "Krizi yakından gözlemliyoruz ve burada yaşanmış bulunan krizin ihtimal de Yemen krizini fark geçebileceğinin geçtiğimiz teşrinievvel ayından bu yana farkındayız. Beslenme merkezleri yahut hareketli ekiplerimizin sayısını tasarruf etmek ilişkin ayrışık çalışmalarımız var. Bölgede vardık, şu an ise çalışmalarımızı açıkça bariz çoğaltma noktasında hizmetlerimizi planlıyoruz." dedi.
Hastane imkansızlıklarla boğuşuyor
Başkent Kabil'deki İndira Gandi Hastanesi'nin ehliyetsiz tagaddi bölümünde, önemsiz kliniklerde hisse senedi göstermeyip afiyet vaziyeti ağırlaşan füru yatıyor.
Burada ülkenin gelişigüzel vilayetinden olaylar görülebiliyor. Anneler, evlatlarının başlangıcında günlerce bekliyor. Kimi aileler, otama düşüncesince varını yoğunu feda etmek mecburiyetinde kalıyor.
Kliniğin imkanlarının kısıtlanmış olması dolayısıyla elden 22 evlat yatarak otama ediliyor. Klinik sorumlusu Profesör Muhammed Arif Hasanzey, öncesinde 501 bulunan fenomen sayısının sonuç 10 ayda 722'ye yükseldiğini anlattı.
Uluslararası iane kuruluşlarına dayanak noktası çağrısı eden Hasanzey, "Bize mevrut hastaların hepsinin vaziyeti kritik. Birçok vilayetten çabuk vaziyette hastamız bulunuyor. Malnütrisyon dolayısıyla gelişigüzel ay 3-4 evlat yaşamını kaybediyor. Bu dert hem evladı bununla birlikte anneyi ruh bilimsel namına da aksi etkiliyor." dedi.
Günlerdir hastanede çocuğunun iyileşmesini muntazır Nazife Kasımi, çocuğunun 2,5 senedir malnütrisyon hastası olduğunu, yaşamış olduğu il bulunan Bağlan'da deva bulamayarak Kabile geldiğini anlattı.
Çocuğunun salah gösterdiğini tamlayan Kasımi, "Kabil'e doğacak paramız fark yoktu gücün ortak biçimde otobüs bulup buraya geldik. Kocam narkotik bağımlısı. 2 sene ilkin evi vazgeçme etti. Haber alamıyoruz." dedi.
Taliban hükümetinin Sağlık Bakanlığı Sözcüsü Doktor Cavid Hajir ise Dünya Sağlık Örgütü ve UNICEF üzere arsıulusal kurumların gerçekleştirme etmiş olduğu besin takviyelerini ülkenin gelişigüzel adına ulaştıracaklarını belirterek, "Anne sütü ve doğumlar arası dönemin öneminin anlaşılması düşüncesince kampanyalar düzenlemeye başladık." dedi.
Ülkede işsizlik, verimsizlik ve kıtlık alarm donör seviyelerde. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), Afganistan'da aceleci besin güvensizliği ile dirlik karşıya artan ad sayısının şita aylarında 22,8 milyona yükselmesinin beklendiğini duyurmuştu.