İstanbul
AA muhabirinin sorularını cevap veren Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci, Otizm Spektrum Bozukluğu'nun (OSB) içtimai etkileşim ve iletişimde besbelli bozuklukların, gecikmelerin bulunduğu, amma velakin tekrarlayıcı, hedefe müteveccih sıfır davranış, bilim ve etkinliklerin bulunduğu nöropsikiyatrik yan yana illet kendisine tanımlandığını aktardı.
OSB'de bire yan yana sürede irsî temellerin de bulunduğunu dile getiren Ekinci, OSB'nin en ehemmiyetli özelliğinin, belirtilerinin yaşamın geçmiş 3 senesinde ortaya çıkması olduğunu, yan yana ferdin muahharen otizmli olmayacağını söyledi.
Ekinci, belirtilerin bir çok kez 1 yaşından muahharen ortaya çıkmaya başladığını ve evlatların bir çok kez 2 yaşlarında tanılama aldığını fakat yaşamın geçmiş 3 senesinde kesinlikle belirtilerle ait fonksiyon bozukluğunun görüldüğünü tabir etti.
Prof. Dr. Ekinci, tanının konulmasın peşi esna çabucak otama sürecine geçilmesi gerektiğini, tedavinin de en ehemmiyetli basamağının kaliteli, çocuğun ferdî gereksinimlerine mucibince planlanmış, ilmî ilkelere dayalı ve ailenin de katılımıyla meydana gelen etraflıca sürekli hususi görgü bilimi bilimi bulunduğunu vurguladı.
Ekinci, "Otizmin tedavisi hususi eğitimdir. İhtiyacı olanın tanılama alması, gereksinim duyan evlatların bebek psikiyatri hekimine ulaşması, tanıdan muahharen da birinci dershane ve gereksinimlerine mucibince planlanmış hususi tahsile kavuşması ve bu eğitimi sürdürmesi aşkın önemli." diyerek konuştu.
Otizmde değişik gözyaşı gruplarında değişik güçlükler bulunduğunu dile getiren Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailenin, çocuğunun otizmli bulunduğunu öğrendiğinde bunu benimseme etmesi hakkıyla aşkın güç oluyor. O devirde familya üyelerinin öz aralarında arbede olur, evlatlarının tanılarını değişik yerlerden beslemek isterler. Bütün madde er kişileştirme noktası. Bazı ailelerde bunu görüyoruz, kişileştirme ne derece gecikirse çocuğun öğrenimden alacağı katkı, kâr o derece azalır. Erken devirde birinci dershane hususi görgü bilimi bilimi almış bulunan ve 5 yaşına derece hususi görgü bilimi bilimi kararında hitabı başlamış olan, ilkin zeka fonksiyonları alışılagelen ve alışılagelen beden bulunan çocuklarda boyut aşkın hâlâ iyi. Ama bu söylediğim nitelikleri sıfır örneğin, er kişileştirme noktasında ailenin tedirginlikleri, hekime geç başvurması, hususi görgü bilimi bilimi planının geç yapılması kabil zorlukları bulunan evlatların gidişatları ne efsus ki menfi olabiliyor. Olumsuz gidiyor derken, çocuğun konuşmaya başlayamaması, içtimai etkileşim becerilerini kazanamaması, öz başına kafi gelecek kurda yan yana toplumda fert olacak kapasiteye ulaşamamasını kastediyorum. Bu en şişman zorluk."
Türkiye'de aşkın sayıda bebek psikiyatri hekiminin olduğunu, aşkın sayıda uzmanın yetiştiğini tamlayan Ekinci, ailelerin gözlemlediği "Bebeğim gözüme bakmıyor, bana gülümsemiyor, fert değinme ihdas etmek istediğimde ilgilenmiyor, güya hoşlanmıyor, kılıç ayrıldığımızda güya ıssız başına duruyor, oyuncaklarla korkmak istemiyor, oyuncakları değişik biçimde kullanıyor, aracın tekerini döndürüyor, ellerini ıssız başına sallıyor, yaşıtlarının arasına soktuğumuz devir onlarla korkmak istemiyor, ıssız başına duruyor." kabil durumların yan yana veya hâlâ yan yana tomar olması biçiminde er teşhise erişmek icap ettiğini söyledi.
Prof. Dr. Ekinci, tanısı akıllıca konulmuş, hususi görgü bilimi bilimi planı akıllıca mamul evlatların da gene bebek psikiyatri uzmanına gereksinimleri olduğuna ayraç ederek, evlatların bazılarında otizm haricinde ilgi eksikliği, gayz arama ve odaklanma zorlukları, aşkın hareketlilik, sinirlilik, tutum ve hab zorluğu, obsesyon kabil durumların da görülebildiğini, bunların izleme ve tedavisinin de ehemmiyetli bulunduğunu aktardı.
"Aileler terbiyevi sıkıntıların yanı esna etiketlenme ile de savaşım ediyor"
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ise ailelerin otizmle karşılaştıklarında biraz sarsıntı yaşadıklarını aktardı. Gökten, "Birincisi, evlatları bu tanıyı aldığında yaşadıkları travma. Doğduğu andan itibaren esasta dosdoğru bulunduğunu düşündükleri bebek çabucak ve hayat boyu sürecek yan yana bozukluğun tanısını alıyor. Dolayısıyla yan yana anne, ağababa düşüncesince yaşamda en güç durum. Bu travmayı atlattıktan muahharen da ikinci etapta içtimai ortamın, toplumun, çevrenin bu ailelere yaptıkları, bu evlatları desteklememeleri üstüne hâlâ şişman ve etraflıca sürekli bulunan dünkü yan yana sarsıntı başlıyor. Ben ailelerle çalışırken en aşkın bu noktalarda yorulduklarını görüyorum." diyerek konuştu.
Ailelerin çocuğun otizm tanısı aldığını yan yana müddet muahharen benimseme ederek yapması gerekenlere odaklanabildiğini fakat ailenin o yapılması gerekenlere yöneldiği anda önüne nice engelin çıktığını aktaran Gökten, şu biçimde bitmeme etti:
"Eğitim sisteminin gelişigüzel bebek düşüncesince denktaş imkanlar sunmaması veya hususi eğitimle ait kavramların birçoğunun esasta aileyi maddesel kendisine da zorlaması, evlatların aldıkları eğitimlerin de birbirinden aşkın değişik bulunmasına niçin oluyor. Yani birileri aldıkları görgü bilimi bilimi dair aşkın talihsiz olabiliyor. Tabii meslek etabında aşkın teessürat oluyor.
Çocuğun okula start yaşı, familya düşüncesince daim korku olmaktadır öncesinde. Çünkü 'Ne olacak? Normal yan yana okula gidebilecek mi? Normal yan yana okula giderse elbette karşılanacak? Öğretmen bizi sahiplenecek mi? Akranları müstebitlik meydana getirecek mı? hususi madun sınıfa alınır mı?' kabil korkular yaşıyorlar. Çünkü bebek şayet alışılagelen yan yana sınıfa uzlaşma sağlayamayacak özellikteyse o okulun hususi madun sınıfına yerleştirilmesi gerekiyor ve bir çok familya düşüncesince de bu elbette aşkın can sıkıcı yan yana nesne oluyor. Yine de kabullenebiliyorlar lakin yaşadıkları terbiyevi sıkıntıların indinde bu etiketlenme ve ilkin bu zorluklarla savaşım dair ailenin bekâr kaldığını aşkın yan yana tomar görüyorum."
"Otizmin eskiye mucibince aşkın hâlâ kesif tanıdık yan yana bozukluk"
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, otizmli erat düşüncesince görgü bilimi bilimi sisteminin hâlâ güzel duruma getirilmesi icap ettiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Bir taraftan da bu füru düşüncesince görgü bilimi bilimi sisteminin aşkın hâlâ birinci dershane yan yana duruma getirilmesi lazım. Bu aileleri ve bu evlatları sahiplenen, er yaştan itibaren başlamış bulunan hususi görgü bilimi bilimi dayanaklık etmek sistemlerinin geliştirilmesi lazım. Okulların, öğretmenlerin bu mevzuda bilim sahibi olması lazım. Tabii ki gelişigüzel bebek yan yana kaynaştırma talebesi veya alışılagelen derslik talebesi olamayacak lakin hususi madun sınıfta caba olsa onun orada oldukça öz kapasitesini gerçekleştirmesi düşüncesince birinci dershane yan yana görgü bilimi bilimi alması lazım. Okul dışındaki görgü bilimi bilimi sisteminin de öyle."
Gökten, "Toplumun otizm dair öğrenmeye, bilmeye aşkın besbelli olması benim en ehemmiyetli dileklerimden birisi bu. Otizmli füru ayrı değil, kısaca bizlerden kopuk, bekâr yaşaması müstelzim insanoğlu değil. Onlar etiketlenmesi müstelzim füru değil, gelişigüzel birisi bizim çocuğumuz. Hiçbir devir aklımızdan çıkarmamamız müstelzim nesne de bizim de anca yan yana çocuğumuzun olma ihtimalinin mevcut olduğu. Dolayısıyla bu ailelerin desteklenmesi aşkın önemli." ifadeleriyle laflarını tamamladı.
