İklim değişikliğinin esenlik üstündeki tesirleri 'hiç durmadan' artıyor

İstanbul

Bu sene altıncısı piyasaya çıkan ve 38 bilimsel niteliği bulunan gurur ile Birleşmiş Milletler kurumlarında fariza karşılayıcı araştırmacıların düşün birliğini özümleme fail Lancet Sağlık ve İklim Değişikliği Geri Sayım Raporu'na (Lancet Countdown) göre, iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak, adaletli ve sürdürülebilir birlikte doğacak bina kılmak düşüncesince toptan çapta acele eyleme geçilmesi gerekiyor.

Küresel susama artışının etraflıca vadede gezegende yaratacağı etkilerin ücretinin insanoğlu sağlığıyla ödeneceği ve iklim değişikliğine sebep bulunan emisyonların nispetle hâlâ az salındığı düşüt gelirli devletlerin toplumlarının en kaba tesirleri yaşayacağı öngörülüyor.

Rapora göre, Kovid-19 aşılarına erişimin adaletli halde sağlanamadığı bu dönemde, iklim değişikliğine erinç düzenlenen toptan mücadelede de benzeri eşitsizlikler görülüyor. Bu kapsamda, insanca evolüsyon endeksi listesinde en madun sıralarda arsa meydan ve emisyonlarda minimum mesuliyeti bulunan ülkeler, iklim değişikliğine ahenk planlarının afiyet üstündeki etkilerinden yararlanmada da en geride kalıyor.

Bu nedenle, Kovid-19 sonrası toparlanma planlarının Paris Anlaşması ile ahenkli olması, toptan susama artışını 1,5 dereceyle hudutlandırmak düşüncesince müstelzim kullanılmamış karbon yatırımlarının yapılması, sosyal ve afiyet alanındaki eşitsizliklerin azaltılması düşüncesince politik liderlere ve yöntem yapıcılara çağrıda bulunuluyor.

Birçok iklim iklim değişikliğinin afiyet üstündeki etkilerine erinç tedariksiz ve devletler çıtırbom finansman dolayısıyla afiyet ve iklim değişikliği dair planlarını uygulayamıyor. Dünyada, iklim değişikliğine ahenk paketlerinde afiyet sahasına ayrılan fonlar bütün iklim değişikliği ahenk fonunun yüzdelik 0,3'üne yanıt geliyor.

Raporda izleme edilen 44 göstergeye göre, iklim değişikliğinin afiyet üstündeki tesirleri "hiç durmadan" artıyor.

Dang humması, chikungunya ve zika salgınlarının yarık ita olasılığı, Avrupa devletleri de müdahale edinmek üzere, insanca evolüsyon endeksi efdal devletlerde en çabuk halde artıyor.

İnsani evolüsyon endeksi düşüt bulunan devletlerin yüksekte küsurat ve gayrı alanlara nazaran hâlâ serin bölgelerinde sıtmaya ergonomik ortamlar çoğalıyor. Kuzey Avrupa ve ABD'nin kenar bölgeleri, gastroenterit, ciddi çıban enfeksiyonları ve sepsis üreten bakterilerin büyüme göstermesine hâlâ ergonomik bir duruma geliyor.

Mevcut kükremek seviyelerinden iptidai metreye derece yükseklikte canlı 569,6 milyon insanoğlunun sel, alevlenmiş fırtına, arazi ve su tuzlanmasıyla maç ve çoğunun bu yerleri sürekli namına bırakma ika riski artıyor.

Kuraklık olaylarının sıklığı, besin güvensizliği ve âşık riskleri artıyor

Geçen sene evren genelindeki esmer alanlarının yüzdelik 19'u sene süresince baş döndürücü kuraklıktan etkilenirken, iklim değişikliği susuzluk olaylarının sıklığında, yoğunluğunda ve sürecinde artışa sefer açıyor.

Su güvenliği, sağlıklama hizmetleri ve besin verimliliğini gözdağı fail iklim değişikliği dolayısıyla orman yangınları ve kirleticilere sunulan kalma riski büyüyor.

Aşırı susuzluk ve besin güvensizliğinden en birlikte tomar etkilenen yerler ortada Afrika Boynuzu arsa alırken, incelenen 136 kenar ülkesinden 95'inde kükremek yüzeyi sıcaklığının yükselmesi bu devletlerin kükremek kaynaklı besin güvenliğine müteveccih gözdağı oluşturuyor. Bu gelişmeler dünyada günce besin ihtiyacını denizlerden elde fail 3,3 bilyon insanı da çabucak gözdağı ediyor.

İklim değişikliği dolayısıyla 65 gözyaşı üstündeki yetişkinler hâlâ birlikte tomar yunak iklim dalgasına sunulan kalırken, yunak iklim dalgalarından en aşkın Çin, Hindistan, Amerika, Japonya ve Endonezya'daki yaşlılar etkileniyor.

Lancet Countdown İcra Direktörü Anthony Costello, tutanağa bağlı değerlendirmesinde, iklim değişikliğinin şimdiden insanoğlu sağlığına dokunca verdiğini belirterek, "Her iklim birlikte yandan Kovid-19 kriziyle, birlikte yandan da iklim krizinin ayrışık yönleriyle uğraş ediyor. Bu yılki rapor, 134 ülkede orman yangınlarında birlikte artma yaşandığını gösteriyor. Milyonlarca ekinci ve yapım işçisi, çalışamayacak derece yunak güzeşte eyyam dolayısıyla dirimsel yitirilmesine uğruyor. Kuraklık gelişigüzel zamankinden hâlâ yaygın. Raporda 40'ın üstünde amblem var ve bunların bir çok al alarm veriyor." ifadelerini kullandı,

Ülkelerin salgından toparlanmaya müteveccih projelerine iklim değişikliğiyle mücadelenin bütünleşmiş edilmesi icap ettiğinin altını çizen Costello, "Önümüzde birlikte alternatif var. Kovid-19'dan sonradan toparlanma, bizi insanoğlu sağlığını ıslah ve eşitsizlikleri kısıntı dolayısıyla sokan yeşil birlikte toparlanma olabildiği gibi, bulunan durumun bitmeme ettirildiği ve hepimizi riske atan birlikte proses de olabilir." değerlendirmesinde bulundu.

"Salgından toparlanma planlarındaki gelişigüzel iptidai doların sadece bir tanesi sürüm azaltımına harcanıyor"

Raporun başyazarı Maria Romanello ise afiyet ve iklim değişikliği mevzusundaki ilerlemeyi iptidai senedir izleme ettiklerini fakat gerekseme mahsus değişim işlemi daha göremediklerini aktardı.

Emisyonların düşürülmesi ve yenilenebilir erke dalında müspet yönde aşkın az aksiyon görüldüğünü aktaran Romanello, şunları kaydetti:

"Bu sene derin yunak iklim dalgaları, ölümsek seller ve orman yangınları nice insanı kıygın etti. Bütün bunlar, iklim değişikliğine erinç uğraş etmediğimiz gelişigüzel gün, durumun hâlâ da ciddi bir duruma geldiğini yayınlayan yılgı donör uyarılar. Kovid-19 sonrası toparlanma sürecine trilyonlarca dolar harcanıyor fakat harcanan gelişigüzel iptidai doların sadece bir tanesi limonluk gazı emisyonlarını azaltmaya gidiyor ve umumi namına menfi birlikte etkinin ortaya çıkması muhtemel. Sağlık krizinden kurtuluyoruz fakat sağlığımız pahasına. Salgından firar sürecinde biz düşüncesince hâlâ mıhlı birlikte doğacak fotoğraflamak düşüncesince hala çağımız var."