İstanbul
Yaşlılıkta andıran geçmişi nisyan ile başlayan, mutedil aşamada kaybolma, ati aşamada ise yatağa ilişkin olma kabilinden durumlarla seyredebilen alzaymır sorununa eş efrat ve yakınlarının rehabilitasyonu ile sosyalleşmeleri Gündüz Yaşam Evleri ile sağlanıyor.
Alzaymır hastalarının nitelikli devir geçirmeleri, zihnî iyileştirme emekleri ile yaşama bağlanmaları ve yaşam kalitelerini artırarak rahatsızlıklarının derece atlamasının geciktirilmesi üzere yaşama geçirilen bu merkezler, hastalara bakım verenlere de "nefes aldırmak", omuzlarındaki yükü ortak nebze de olsa hafifleştirmek anlayışıyla misyon sunuyor.
Depresyon, kaygı, hab bozukluğu, huysuzluk, hayaller, ajitasyon, bellek karışıklığı, bireyleri tanıyamama ve yöntemini yenilgi kabilinden nice soruna kez açan alzaymırda hastanın bakımının yanında onlarla kurulacak iletişimde de itinalı ve götürümlü kalkışmak gerekiyor.
Gündüz yaşam evlerinde sunulan bakım desteği, topu topu bu süreçlerde hastaların adeta anne babası biçimine gelen, ruhiyat ve fiziki yorgunlukla başa çıkmaya etkin parasız yakınlarına da psikososyal dayanaklık etmek sağlıyor.
Aileler bu evlerde bakım hesabına bilgilendiriliyor, dalında bilirkişi kişilerle buluşturuluyor, öbür parasız yakınları ile tanışarak önsezi ve düşün alışverişinde bulunuyor.
Türkiye Alzheimer Derneği kabilinden Şişli Belediyesinin yardımıyla 2011'de kurulan Gündüz Yaşam Evi de dü katlanmış ve bahçeli binasında, hemşire, buğulu bakım ve toplumsal misyon uzmanları ile alzaymır hastalarına parasız misyon veriyor.
Etkinlik ve seminer salonları, aş damı ile tatil ve kemirmek odası mevcut merkezde, ceride ve koşma okuma, maaş takvim hazırlama, hikaye-mani yemeni kabilinden umumi etkinliklerin yanında anlam tanıma, söz ihtira kabilinden zihnî aktiviteler; kesme/yapıştırma, ip bağlama, balans mizan kabilinden psiko-motor aktiviteler; balans ve koordinasyon, yürüyüş, sepet topu oynama, ok atma kabilinden bedenî egzersizler ile ahşap boyama, ebru çalışmaları, söve süsleme, güpür üstünde besili boya ile foto ika kabilinden sanatla alakalı aktiviteler gerçekleştiriliyor.
Ayrıca merkezde, soluk ve dizem çalışmaları, liet söyleme, hususi gün kutlamaları, bilgilendirme ve psikoterapi toplantıları yapılır ve yolculuk programları düzenleniyor.
"Yaşam evleri parasız yakınlarının düzelme yeri"
Türkiye Alzheimer Derneği Gündüz Yaşam Evi Sorumlu Hemşiresi Gül Geyik, merkeze mevrut hastaların güne Türk kahvesi ikramıyla başladığını, şimdi sonraları egzersiz, ceride okuma, zihnî etkinlikler, aldatmaca ve musiki dinleme kabilinden aktivitelerle çağ geçirdiklerini anlattı.
Salgın zımnında gün arasında sabahleyin ve öğleden sonraları 3'er yabanlık grupları ağırlayabildiklerini aktaran Geyik, toplamda 13-14 bireyin buradaki hizmetten faydalandığını dile getirdi.
Gündüz Yaşam Evi'nde önceki ve mutedil etaptaki alzaymır hastalarını konuk ettiklerini aktaran Geyik, aktivitelerin hastalara kesinlikle ortak yarar sağladığına ilişkin şu detayları paylaştı:
"Bu evlerde maraz iyileşmiyor. Sadece geciktirebiliyoruz. Yaptığımız zihinsel, psiko-motor aktiviteler, egzersizler, sosyalleşmeler, koşma okumaları onların topu topu hücrelerinin çalışkan bir duruma gelmesini sağlıyor. Yapılan egzersizler cisim postürünü düzeltiyor. Hastalarımızda asosyallik de var. Burada şahısların ortamında olduklarında asosyallik boyutu da gidiyor. Dolayısıyla maraz iyileşmiş, durmuş kabilinden görünüyor. Ama anca değil, topu topu hücreleri çalıştırdığımız düşüncesince iyileşmiş kabilinden duruyor. Yaptığımız egzersizlerde adale gücü adına geliyor. Hafif katlanmış giden yaşlımızın sarp durduğunu görebiliyoruz. Eline yazar almamış, kıraat yemeni bilmeyen yaşlılarımız var. Yaptıkları minicik ortak foto bile olsa, onu behemehâl asıyoruz ve adını, soyadını yazıyoruz. Okuma bilmese güçlü 'Bu kimin?' diyerek soruyor. İsimleri söylediğimizde, ego mi yaptım bunu diyor. O bakışlarındaki mutluluğu anlatamam."
Alzaymır hastalarının onlara icra vekili yakınlarını "annesi" adına koyduğunu özetleyen Geyik, "Yapışık koşa kabilinden tasvir edebiliriz ilişkilerini. Mutfağa gitse o da gidiyor. Banyoda güçlü bekâr kalamıyor parasız yakınlarımız. Yaşam evlerine hastalarını bıraktıktan sonra, ortak tane başlarına banyoya, alışverişe gidiyorlar. Bakan eşhas hab düzenleri bozulmuş olduğu düşüncesince uyuyamıyorlar. 'Bir sayaç uyudum kendime geldim.' diyen parasız yakınlarımızla karşılaşıyoruz. Dolayısıyla bu yaşam evleri parasız yakınlarının düzelme noktayı diyebilirim." ifadelerini kullandı.
Merkeze gelemeyenler düşüncesince evde parasız misyon imkanı
Gül Geyik, Türkiye'de bakım evlerinin sayısının az bulunduğunu belirterek, "Derneğimizin Şişli, Konya, Mersin ve Denizli'de (Gündüz Yaşam Evi) var. İki elin parmaklarını geçmeyecek denli alzaymır Gündüz Yaşam Merkezi var. Keşke değme mahallede olsa. Ama bu mevzuda giriş döndürücü ağır ilerliyoruz" dedi.
Kendilerine vasıl her insana dayanaklık etmek vermeye çalıştıklarını dile getiren Geyik, parasız yakınlarına şöyleki seslendi:
"Hastalarını buraya getirebilmeleri düşüncesince parasız yakınlarımızın zamanlarını da az buçuk feda etmeleri gerekiyor. Zaten hayatları baştan sona hastalarıyla beraber. Yaşam evlerine geldiklerinde inanırım kendileri de iyileşecek. Çünkü buradaki parasız yakınlarımızın da dostlukları kuvvetleniyor.
Arkadaşları, akrabaları uzaklaşıyor, ortak tane başlarına kalıyorlar. Ancak ortak tane başlarına değiller. Bize behemehâl ulaşsınlar, ortak telefon denli yakınız. Web, Instagram, Twitter sayfamız var. Bir de hemen İstanbul içerisinde, buraya gelemeyenler bizlere telefon ettiklerinde evlerine bacı yönlendiriyoruz. Hastalıkla ilişik topu topu detayları evde onlara sunabiliyoruz. Yatak ortamında bakımdan, yutma güçlüğü canlı hastaların bakımına denli nice mevzuda parasız misyon veriyoruz."
"Annem burayı okulu kabilinden görüyor"
Alzaymır hastası 86 yaşındaki Sebahat Yarin'in kızı Zeynep Yarin bundan hakeza annesinin toplumsallaşma isteğine ehliyetli gelmediklerini düşündüklerinde onu Gündüz Yaşam Merkezi'ne getirme sonucu aldıklarını söyledi.
Annesinin yaşam merkezini ortak ekol kabilinden gördüğünü ve buraya gelirken, "Okula gidiyorum" söylediğini özetleyen Yarin, "Anneme banyo yaptıramazdım ki hastalığından ilkin giriş döndürücü severdi. Ama okula gidiyorum diyerek akşamdan hazırlanıyor, giysilerini hazırlıyor. Burada koşma okuyor, liet söylüyor, eğleniyor. Daha sosyalleşti. Yaklaşık 10 senedir ilaçlarının dozu güçlü değişmedi." diyerek konuştu.
Yarin, Gündüz Yaşam Merkezi'nin annesinin değişiminde tesiri bulunduğunu düşündüğünü, kendisinin de buraya geldikçe rahatladığını anlatım etti.
Toplantılar sebebiyle alzaymır sorununa erinç bilinçlendiklerini, ortak hastanın beslenmesinden toplumsal haklarına denli nice mevzuda bilim sahibi olduklarını aktaran Yarin, belediyelerin değme semtte alzaymır yaşam evleri açmasını istem etti.
"Burada kendimi esasen buldum"
Gündüz Yaşam Evi'ne mevrut 88 yaşındaki alzaymır hastası Hayriye Üren'in kızı Semra Üren de 30 sene ilkin canlandırma düzlük annesinin şu an mutedil derecede alzaymır hastası bulunduğunu söyledi.
Annesinin yaşam evine 4 senedir geldiğini aktaran Üren, "Pandemiden ilkin sabahleyin gelip 16.00-17.00'ye denli kalıyorduk, süperdi. Şimdi 2 saat, olmuyor. Biraz şimdi kalsak güzel olacak. Bize de güzel geliyor burası. Etkinlik yapıyoruz, konuşuyoruz, eğleniyoruz. Bazen parasız yakınlarıyla dışarıda oturuyoruz çay kahvehane içiyoruz. Ama şu an uğur boncuğu bilinçlilik yapamıyoruz. O nedenden moralimiz güzel değil." diyerek konuştu.
Süheyla Üren ise anneleri alzaymır olduktan sonraları agresifleştiğini, nice şeye itiraz etmeye başladığını, bu durumla giriş edebilmek düşüncesince internetten araştırı icra ettikleri tam Türkiye Alzheimer Derneğini bulduklarını dile getirdi.
Gündüz yaşam evine geldiklerinde güler yüzle karşılandıklarını, annesinin de burayı giriş döndürücü sevdiğini özetleyen Üren, "Burada kendimi esasen buldum." dedi.
Merkeze geldikten sonraları giriş döndürücü bilinçlilik öğrendiklerini aktaran Üren, "Anneme erinç yaptığımız giriş döndürücü kusur varmış. Bunları burada öğrendim. Nasıl yaklaşmam gerektiğini, onunla katiyen inatlaşmamam icap ettiğini zira algısının kullanılmamış bulunduğunu öğrendim. Çok yarayışlı beli burası." biçiminde konuştu.
Süheyla Üren, gündüz yaşam evi sebebiyle annesinin şimdi da sosyalleştiğini belirterek, şöyleki konuştu:
"İstanbul kabilinden ortak yerde bundan hakeza bitişik terimi kalmadı. Görüştüğü kimesne yok. Yaşıtı arkadaşı yok. Annemin televizyondan apayrı uğur boncuğu eğlencesi yoktu. Buraya ulaştığında dost edindi, onlarla lakırtı etti. Burada şişko gösteriler yapılıyor, eğlenceler oluyor. Sanatçı geliyor, bağlamayla ırlamak söylüyorlar. Annem, elini kaldıramayan insan, burada oynamaya başladı. Çok bahtiyar oldu. O nedenden buraya isteyerek geliyoruz."
Birçok alzaymır hastası yakınının hakeza ortak merkezin varlığından haberli olmadığına dikkati çekici Üren, gündüz yaşam evlerinin yaygınlaştırılması talebini dile getirdi.
Gündüz Yaşam Evi'ne geldikçe bu hastalıkla mücadelede ortak tane başına olmadığını anladığını kail Üren, şunları anlattı:
"Burada hacısı hocası özlük derdini yahut yaşadıklarını anlattığında dönerek bakıyordum acep birisi ortak yerden beni mi dinledi de söylediklerimin aynısını söylüyor diye. Halbuki o da aynısını yaşıyor, onun hastaları da bire ortak tepkileri veriyor. O devir sevinmeye güçlü başladım. Benim gibileri de varmış ortak tane değilmişim diyerek rahatlıyorsunuz o zaman."
