Medipol Mega Üniversite Hastanesi Gastroenteroloji Bölümünden Prof. Dr. Vedat Göral, çölyak hastalığıyla dayalı bilgiler verdi. Prof. Dr. Göral, çölyak hastalığının otoimmün bir çor olduğuna ayraç ederek, “Çölyak hastalığı terbiyeli bağırsağın, buğday ve birtakım gıdalarda bulunan, glüten isminde sanlı proteine karşı, dirim boyu devam eden ve kronikleşen alerjisi ve hassasiyetidir. Buğday, arpa, çavdar ve yulaf kabil tahıllar şu demek oluyor ki ekmek, makarna, bisküvi ve gayrı unlu mamuller glüten içerir. Glüten enteropatisi namına da aşina Çölyak hastalığı, sindirilmiş gıdalardaki besin maddelerinin bağırsaklardan emiliminin bozulmasına yol açar. Çölyak hastalığı bulunan insanlar; buğday, arpa, çavdar ve bir dereceye denli da yulafta mevcut bir protein bulunan glütene erinç duyarlık gösterirler. Oluşan hasarlanma sonrasında, cisim düşüncesince muktezi bulunan besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulacağından, cır cır ve giderek bağırsaklardan emilemeyen maddelerin eksikliği başlar” niteleyerek konuştu.
"Glüten 50 sene önceki besin piyasasına girdi"
Çölyak hastalığının dünyada en münteşir aşina kalıtım bilimi bir çor bulunduğunu tamlayan Prof. Dr. Göral, şöyleki bitmeme etti: "Türkiye'de hastalığın görülme sıklığı yüzdelik 1 civarındadır. Glüten sonuç 50 yılda besin endüstrisinde kalın tüketilen ekmek, pasta, makarna, erişte, soslar, cipsler, itici etler, salam, sosis kabil yiyeceklerin yapısında kullanılmaya başlanmıştır. Çölyak hastalığı bulunan insanoğlu glütensiz rejimle beslendiklerinde, bağırsaklarında oluşan harabiyet düzelir fakat esasen glütenli gıdaları tüketmeye başlamaları şeklinde hastalığın bulguları baştan ortaya çıkar. Çölyak hastalığının oluşmasında otoimmün, genetik, çevresel faktörler gösteriş oynar. Hastaların yüzdelik 10 kadarında, ailede çölyak hastalığı bulunan bambaşka fertler de bulunur. Bu da hastalığın kalıtım bilimi ile ilişkisini gösterir. Cerrahi girişimler, hamilelik, doğum, birtakım viral enfeksiyonlar ve alevlenmiş ruhi sıkıntılar, hastalığın ortaya çıkmasına etmen olabilir. Her yaşta ortaya çıkabilmesine rağmen, 8-12 maaş çocuklarda ve 30-40 gözyaşı aralığında hâlâ kalın görülmektedir."
"Anemi ve mızrap erimesi en ehemmiyetli belirtilerindendir"
Prof. Dr. Vedat Göral, hastalığın belirtilerini şu biçimde açıkladı: "Çölyak hastalığı tedavi edilmediğinde, terbiyeli bağırsaklardaki emilim bozukluğu nedeniyle, giderek vücutta vitamin, mineral ve gayrı besin maddelerinin eksikliği ortaya çıkar. Özellikle demir, folik hamız ve B12 vitamini eksikliği kararında ayrı ayrı şiddetlerde ihtimalî anemi (anemi) en kalın tanıdık bulgulardan biridir. D vitamini ve kalsiyum emilimi bozulur, kalsiyum seviyesinde azalma, mızrap erimeleri ve kırılmalar oluşur. A vitamini eksikliğine ilişkin müşahede bozuklukları, deri problemleri görülebilir. B vitamini türevlerinin eksikliğine ilişkin ise balans bozukluğu ve duygu kusurları kabil asap sistemine ilişik sorunlar ortaya çıkabilir. K vitamini eksikliğine ilişkin pıhtılaşma bozuklukları ve kanamalar, sodyum, potasyum ve magnezyum kabil elektrolitlerin eksikliğine ilişkin adale güçsüzlükleri, protein eksikliğine ilişkin kıç ödemleri, muafiyet sisteminde zayıflama, ortaya çıkabilecek gayrı bulgulardır."
"Glütensiz rejimde kozmetik ürünlere de nazarıitibar edilmeli"
Çölyak hastalığında tedavinin temel noktasını disiplin bir glütensiz perhiz uygulanmasının oluşturduğuna nazarıitibar çekici Prof. Dr. Göral, “Bu amaçla gluten içeren hububat ürünleri (buğday, algı ve çavdar) kullanılarak meydana getirilen besin maddeleri banko yenilmemelidir. Glütenle bulaşmamış yulaf tüketilebilir fakat çoğu kez süresince buğday parçacıkları bulunabileceğinden, en azından hastalığın er dönemlerinde yulaf da yenmemelidir. Tüm göveri ve meyveler, bakliyatlar, katışıksız sert ve likit yağlar, yumurta, bal, reçel, girintisiz çıkıntısız türap şeker, zeytin, et, balık, tavuk, una batırılmamış konserve çeşitleri çölyak hastaları düşüncesince sakıncasız yiyeceklerdir. Glütensiz rejimde süt, et, balık, yumurta, sebze, döşenmemiş baklagil, pirinç, mısır, kumpir kabil ürünlerde katıksız gıdalara ehemmiyet verilmelidir. Okul ve dışarıda aşındırmak yerken tetik intihabat yapılmalıdır. Buğday unu, alengir darı unu ve düğü ununa nazarıitibar edilmelidir. Buğday ekmeği adına darı ekmeği yenilebilir. 24 saatte alınabilecek glüten, 10 mgr'dan az olmalıdır. Etiketsiz besin tüketiminde çok tetik olunmalıdır. İlaçlar, kozmetik ürünleri, şampuan, kremler kabil glüten içerikleri tarafından tetik kullanılmalıdır. Pişirme ve tedbir evresinde sakıncasız gıdaların, glütenli gıdalarla bulaş olmamasına nazarıitibar edilmelidir. Özellikle evde glütenli ve glütensiz gıdaların, birbirinden ayrı ve ırak saklanması önemlidir” ifadelerini kullandı.
"Hastalar fırının önünden bile geçmemeli"
Prof. Dr. Vedat Göral, çölyak hastalarına erinç tavsiyelerini şu biçimde sürdürdü: "Ağır çölyak hastalığı olanlar fırının önünden bile geçmemelidir. Yemek hazırlığı esnasında glütenli gıdalara değmiş yahut sıvanmış çatal, kaşık, süzgeç, debbağ kabil gereçler banko çölyaklı insanların gıdalarına dokundurulmamalıdır. Mısır, pirinç, patates, nohut, mercimek, kestane, soya, fasulye, fındık kabil gıdaları ve bu gıdalardan elde edilmiş un ve nişastaları yeğleme buyurmak gerekmektedir. Ceviz, fındık kabil kuruyemişler ile ballıdarı ve döşenmemiş üzümü tagaddi zincirinden az etmemek önemlidir. Hazır tahsil edilen darı ekmeklerinin içerisine değiştirilmiş unların karışabileceği ihtimaline karşı, darı ekmeğini evde gerçekleştirmek hâlâ sağlıklıdır. Glüten içermeyen bir diyetin uygulanması, alışılagelen beslenmeye uyarınca pahalı, kuvvet ve bunaltıcı olduğu için kesme kişileştirme konulmadan, bu cins bir diyetin uygulanması salık mektubu edilmemelidir. Günümüzde daha derman tedavisi yoktur. Ancak, derman ve telkih ihya emek harcamaları bitmeme etmektedir. Çölyak hastalığı sıfır kişilerin, glütensiz beslenmesi önerilmemektedir. Glüten bir proteindir, çölyak hastalığı olmadan glüten ne alınmalıdır."
