Tahran
Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell ile İran Dışişleri Bakanı Hüseyin Emir Abdullahiyan'ın çekirdeksel müzakereleri değerlendirdiği bildirildi.
İran Dışişleri Bakanlığından meydana getirilen açıklamaya layıkıyla Abdullahiyan, Nükleer Anlaşma Ortak Komisyonu Koordinatörlüğü vazifesini de tay tay arabası Borrell ile telefonda görüştü.
Borrell, toplantıda İran'dan bulunan çekirdeksel programıyla ilgilendiren endişelerin giderilmesini isteyerek, Avrupalı devletler ve ABD'ye de müzakerelerin "gerçekçi" nezdinde halde yürütülmesi ve ilerlemenin dikkate katılması hususunun hatırlatıldığını aktardı.
AB Yüksek Temsilcisi, müzakerelere dokunca verebilecek sorunlara ayraç ederek, görüşmelerin anlaşmayla neticelenmesi temennisinde bulundu.
İranlı Bakan, Avrupa'nın tutumunu eleştirdi
İran Dışişleri Bakanı Abdullahiyan da Viyana'daki müzakerelerde gerçekleşen görüşmelerin yarayışlı bulunduğunu belirterek, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile DOĞRU teşrikimesai ortamında olacaklarını ve İran Atom Enerjisi Kurumundan nezdinde heyetin görüşmelerde bulunan olmak şartıyla Viyana'ya gideceğini söyledi.
Abdullahiyan, Avrupalı devletlerin müzakerelerle ilgilendiren açıklamalarını eleştirerek bunun müspet bulunmadığı ve koşulları hâlâ komplike bir vaziyete getirerek geçim periyodunu yavaşlatabileceği uyarısında bulundu.
İran'ın sunmuş olduğu önerilerin çekirdeksel geçim ile haziran ayında meydana getirilen görüşmelerin içeriğiyle mevzun bulunduğunu korumak için çaba sarfeden Bakan, zat yaklaşımlarının öbür tarafın görüşlerinden ayrımlı bulunduğunu tabir etti.
Bakan Abdullahiyan, "Hepimiz etüt ederek güzel nezdinde anlaşmaya ulaşmak düşüncesince Viyana'dayız. Şimdiye derece gönül rahatlığı yandan müspet ve ileriye çevrilmiş tek teklif almadık. Geride artan 8 yılda yeteri derece konuşuldu ve zaman iş zamanıdır." ifadelerini kullandı.
İran'ın çekirdeksel programının barışçıl bulunduğunu encam devam eden Abdullahiyan, "Nükleer programa ilişkin endişelerin giderilmesi aracısız yaptırımların kaldırılmasına bağlıdır. Batılılar yaptırımların kalkması düşüncesince mi çalışıyor yok ise hemen endişelerini mi gidermenin peşindeler?" eleştirisinde bulundu.
İranlı uzmanlar çekirdeksel müzakerelerden geçim çıkacak ihtimalini güçsüz görüyor
İranlı uzmanlar, Avusturya'nın başkenti Viyana'daki çekirdeksel geçim müzakerelerinden uzlaşma çıkmasını güçsüz nezdinde belki yerine değerlendiriyor.
İran ve 4+1 devletleri yerine tanıdık İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya ve Çin ile Amerika zaman çekirdeksel anlaşmayı diriltmek düşüncesince baştan nezdinde araya gelecek.
Geçen hafta meydana getirilen görüşmelerde İran heyeti taraflara yaptırımların kaldırılması ve ABD'nin teminat vermesiyle ilgilendiren dü eskiz mıhlı sundu.
Avrupalı etraf ve ABD, eskiz metindeki taleplerin "kabul edilemez" bulunduğunu belirtirken, İran çekirdeksel geçim çerçevesinde akıntı ettiğini savundu.
İran'ın emektar Norveç ve Macaristan Büyükelçisi Abdurrıza Farcirad, emektar dış ilişkiler uzmanı Avşar Süleymani ve gazeteci-yazar Peyman Yezdani, görüşmelerin gidişatı ve tarafların tutumunu AA muhabirine değerlendirdi.
"ABD ve AB Viyana'daki çekirdeksel müzakerelere ilişkin umutlarını ağız ağıza kaybetti"
İran'ın sunmuş olduğu eskiz mıhlı zımnında müzakerelere boşluk verildiğini ve tarafların zat yönetimleriyle hâlâ ayrıntılı istişarelerde bulunduğunu kail Farcirad, "Hiç elbette Amerika ve AB Viyana'daki çekirdeksel müzakerelere ilişkin umutlarını ağız ağıza kaybetti. Moskova ve Pekin de İran'ın sunmuş olduğu eskiz metne ilişkin müspet nezdinde reaksiyon vermedi, hemen dayanak öğütlediler." dedi.
İran'ın zat taleplerinde ısrar eden olması biçiminde Batı'nın da ayrımsız halde zat tutumunu koruyacağını dile getiren Farcirad, şunları söyledi:
"Diplomasi alıp ödeme sahasıdır. İki yan da ivaz hasretmek zorundadır. Müzakerelerde kullanılmamış ve yüzdelik beniz bulunmamaktadır ve kazan-kazan formülü vardır. İran'ın da ABD'nin de sorunları var. O nedenden düğümlerin çözülmesini istiyorlar."
Eski Büyükelçi Farcirad, İran'ın yaşamış olduğu konuşu mesail zımnında ABD'nin masaya eli hâlâ çelimli geldiğini savundu.
"ABD, İran'ın çekirdeksel programı hâlâ encam seviyeye atmak düşüncesince müzakerelerin uzamasını istediğini düşünüyor." diyen Farcirad, "Bu düşüncelerini Avrupa ülkelerine de talkın edebilirlerse işler zora girer. İki yan da tutumlarında ısrar eden olursa çekirdeksel geçim düğümü hâlâ da çözülmez bir vaziyete gelir. Bundan ahir turlarda hâlâ ağırbaşlı konuların konuşulmasına tanık olabiliriz." ifadelerini kullandı.
"Taraflar arasındaki düşünüm ayrılıkları baş döndürücü fazla"
Eski dış ilişkiler uzmanı Süleymani de müzakerelerde anlaşmanın beklenen olmakla baş başa baş döndürücü çetin bulunduğunu belirterek, "Taraflar arasındaki düşünüm ayrılıkları baş döndürücü fazla. İlk adımı ne tarafın atması gerektiğiyle ilgilendiren hala uzlaşma sağlanmadı. Amerika ile İran ortada az hâlâ on paralık inanma yok. Diğer ülkelerle de baş döndürücü azdır." değerlendirmesinde bulundu.
Süleymani, İran ile ABD'nin düet görüşmesinin etüt periyodunu uzatabileceğini ve 4+1 ülkelerinin de Washington ile Tahran arasındaki muhtemel nezdinde görüşmenin etüt sürecine dokunca vereceğinden telaşlı bulunduğunu dile getirerek, şu halde konuştu:
"İki yan da oluşan bulunan halden feyizlenmek istiyor. Fakat bu aşamada İran'ın konuşu durumunun güzel olmadığını dile iletmek lazım. ABD, muhtemel nezdinde geçim biçiminde ahir başkanın Trump'ın icra ettiği kabilinden baştan bunu bozmayacağına ilişkin teminat vermiyor. Bir öbür dava da ABD'nin halis muhlis yaptırımları kaldırmayacak olmasıdır."
İsrail ve öbür bazısı devletlerin de bu süreci negatif etkilediğine dikkati çekici Süleymani, "Öyle göründüğü benzeri müzakerat etraflıca müddet hâlâ bitmeme edecek. Sürenin uzaması biçiminde ise dü yandan da beklenmedik gelişmeler meydana gelebilir." uyarısında bulundu.
Siyasi bilirkişi ve gazeteci-yazar Peyman Yezdani de bu turdaki müzakerelerde yaptırımların kaldırılması ve ABD'nin teminat vermesi mevzusunun tartışılacağını tabir etti.
Yezdani, "Anlaşmanın sağlanması Batılı tarafların tutumuna bağlı. Bu seferki görüşmelerde akıbet çıkmayacak ve etraf birbirlerinin içtihat ve önerilerini dinleyip başkentlere dönecektir." görüşlerini pa