Ankara
Sulak alanlarla ilgilendiren farkındalığı çoğaltmak düşüncesince evren genelinde rastgele sene 2 Şubat'ta Dünya Sulak Alanlar Günü kutlanıyor.
İran'ın Ramsar kentinde "Ramsar Sözleşmesi" kendisine anılan Sulak Alanların Korunması Sözleşmesi, 2 Şubat 1971'de imzalandı.
Sözleşme, 170 yan ülkeyi sulak alanları korumakla ve bunların akliyeci yönetimini sağlamakla işyar kılıyor.
Kamuoyunun dikkatini tefriş etmek neredeyse 1997 yılından buyana kutlanan gün, Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulunun 30 Ağustos 2021 günlü kararıyla "Dünya Sulak Alanlar Günü" kendisine ikrar edildi.
Söz konusu sözleşmeye yan ülkelerdeki rastgele türden deniz boyu ve iç sulak alanlar "Ramsar Alanı" kendisine adlandırılıyor.
Dünya genelinde 2 bin 400'den bir tomar Ramsar Alanı bulunuyor. Bu alan, Meksika'dan şimdi iri olup 2,5 milyon kilometrekareyi kapsıyor.
Avustralya'daki Cobourg Yarımadası, 1974'te dünyanın evvel sulak alan kendisine belirlendi.
Bolivya, 148 bin kilometrekare ile sözleşmenin koruması altındaki en açık sulak bölgeye cemaat ülke. Brezilya'daki Rio Negro bölgesi ise 120 bin kilometrekare ile dünyanın en iri sulak alanları ortada görülüyor.
Kanada, Çad, Kongo ve Rusya Federasyonu'nun rastgele birinde 100 bin kilometrekarenin üstünde sulak alan belirlenirken, Kongo'daki Ngiri-Tumba-Maindombe ve Kanada'daki Queen Maud Körfezi'nin rastgele birisi 60 bin kilometrekarelik sektörü kaplıyor.
En bir tomar sulak bölgeye cemaat devletler ise 175 alanla Birleşik Krallık ve 142 alanla Meksika.
Türkiye'deki Ramsar alanları esirgeme altında
Türkiye, sulak alanlarının korunmasını ve akliyeci kullanımını üstenme düşüncesince 1994'te Ramsar Sözleşmesi'ne yan oldu.
Böylece ülkede Sultan Sazlığı, Seyfe Gölü, Burdur Gölü, Manyas (Kuş) Gölü, Göksu Deltası, Akyatan Lagünü, Kızılırmak Deltası, Uluabat Gölü, Gediz Deltası, Yumurtalık Lagünü, Meke Gölü, Kızören Obruğu, Kuyucuk Gölü ve Nemrut Kalderası, Ramsar Alanı kendisine belirlendi ve esirgeme dibine alındı.
Ulusal mevzuat kapsamında 59'u ulusal, 22'si yöresel önemi taşıyan peyda etmek neredeyse tahminî 10 bin 850 kilometrekareyi havi mecmu 95 arazi "sulak alan" kendisine duyuru ve tescil edildi.
Sözleşme kapsamında 1999-2021 yıllarında 70 sulak alan düşüncesince hile planı hazırlanarak uygulamaya konuldu.
2023 "Sulak bölgelerin ıslahat zamanı” olacak
Dünyanın en bir tomar gözdağı altındaki ekosistemi sulak alanlar, ormanlardan 3 kıvrım şimdi çabuk namevcut oluyor.
1700'lerden buyana hayattaki sulak bölgelerin tahminî yüzdelik 90'ının yıkma olduğuna inanılıyor. Söz konusu bölgelerin hoppadak yüzdelik 64’ü ise sabık 100 sene içerisinde namevcut oldu.
Sulak bölgelerin rastgele sene tahminî yüzdelik 1 eksilme gösterdiği düşünülüyor. 1970'ten buyana 50 sene süresince ise evren genelindeki sulak bölgelerin yüzdelik 35'i namevcut oldu.
Tarım ve yapım düşüncesince akaçlama ve dolgu, kirlilik, bir tomar avlanma ve kaynakların bir tomar kullanımı, istilacı enva ve abuhava değişikliği sulak bölgelerin kaybını hızlandırıyor.
Hızlı kayıpları aksine yöneltmek düşüncesince sulak alanlar karşı millî ve global farkındalığı çoğaltmak ve alanları restore etmeye müteveccih eylemlerin teşviki düşüncesince 2023 senesinde Dünya Sulak Alanlar Günü teması "sulak bölgelerin ıslahat zamanı" kendisine belirlendi.
Sulak bölgelerin işlevi ne?
Sulak alanlar, dünyada esmer yüzeyinin tahminî yüzdelik 6-7'sini kaplamasına rağmen, kâffesi nebat ve efsanevi türlerinin yüzdelik 40'ı bu bölgelerde yaşıyor yahut ürüyor.
Sulak bölgelerin havada iri miktarda mevcut çakılı karbonun tutulması ve salınması yoluyla abuhava değişikliğinde de bir tomar ehemmiyetli gösteriş oynadığı belirtiliyor. Kıyıdaki sulak alanların, karbonu tropikal rahmet ormanlarından 55 kıvrım şimdi çabuk tuttuğu ve depoladığı ölçülüyor.
Sulak bölgelerin sel, kuraklık, bir tomar çokluk kabilinden dehşet abuhava olaylarının tesirini ezici görevi bulunuyor. Yer altı suyunu besleyici yahut dengeleyen bu alanlar, bir tomar yağışlarda bir tomar suyu depolayarak taşkınları arama ediyor.
Sulak alanlar, içmece suyu elde edilmesi ve besin tedariki sağlaması açısından ehemmiyet sunma ediyor. Yer altı sularının tahminî 3 bilyon kişiye içmece suyu sağlamış olduğu düşünülürken, sulak bölgelerde yetiştirilen düğü 3,5 bilyon insanoğlunun esas besin maddesi.
Küresel istinas ve insanoğlu tahribatının artma gösterdiği sonuç zamanlarda evren genelinde günbegün eksilme hevesi yayınlayan sulak bölgelerin korunmasında uygulayım bilimi kullanımı, muhtelif tasar ve programlar gerçekleştiriliyor.
