Manisa
Manisa'nın Kula ilçesinde anadan görme adına meşe odunundan odun kömürü üretimiyle geçinen mahalle halkı, çetin ve etraflıca meşguliyet müstelzim işlerini el birliğiyle yapıyor.
Büyükşehir yasasıyla mahalle statüsüne güzeşte Battalmustafa köyünden sabahleyin saatlerinde yola koyulan traktörler, bir fazla fazla evli çiftlerin bulunmuş olduğu mangal kömürü emekçilerini Orman Genel Müdürlüğünce gençleştirme çalışmalarının yürütülmüş olduğu ormanlık bölgeye taşıyor.
Orman aralama emekleri kapsamında elektrikli testerelerle parçalara ayrılan ense ve odunlar, römorklara yükleniyor.
Mangal kömürü imal edilen sahaya boşaltılan dallar, büyüklüklerine uyarınca ayrılarak mahrut biçiminde diziliyor. "Torluk" ismi maruz yığının üstü henüz sonraları toprakla örtülüyor.
Tepesinde oluşturulan delikten koninin içerisine atılmış közlerle kontrollü yakılmaya başlanan dallar, 10 ila 12 gündüz boyunca dostça içe yanarak mangal kömürüne dönüşüyor. Bu süreçte ocağın başlangıcında mümkün birlikte aksaklığa hakkında iş markajcı köylüler, yorgunluklarını çay içerek ve ırlamak söyleyerek gideriyor.
Mangal kömürlerini çuvallara doldurup kamyonete yükleyen köylüler, kâffesi bu meslek böylelikle elde ettikleri ürünleri kilogramı 3,5 liradan tüccarlara satıyor.
Bölgede salname sayı farkı 300 titrem imal edilen mangal kömürü, meşe kalitesi ve anadan görme üretim yöntemiyle alıcılardan arzu görüyor.
"Paramızı toprağın altından çıkarıyoruz"
Mahalle halkından 60 yaşındaki Mehmet Uygun, AA muhabirine, odun kömürü üretimini atalarından öğrendiklerini, zorluğun beraberinde terbiyeli bilgileri mevcut mesleklerini istekle yaptıklarını söyledi.
Odunun kömüre dönüşmesinin haricen görünmüş olduğu kabil havadan olmadığını özetleyen Uygun, şöyleki konuştu:
"Ormandan kesmesi, taşıması zor. Getirip odunu döktün mü işin inceliğini bilmen lazım. Biz atamızdan öğrendik. Herkes bunu yapamaz. Nasıl birlikte şakirt ustanın beraberinde yetişiyorsa kelimesi kelimesine anca eğitilmesi gerek. Ekmek paramızı toprağın içerisinden çıkarıyoruz. Ne devir nasıl sonuçlanacağı anlaşılan değil, gecenin ikisinde kömür delinebilir, yanarken ara yapabilir, emeklerimiz heba olabilir. Havasını bulamazsan bu kömürü çıkaramazsın."
Toruğun başlangıcında iş tutmanın önemine dikkati çekici Uygun, yağışın ve alevli rüzgarın ateşi bozabildiğini belirterek, "Ateşin sönmeye yaklaşan en çetin zamandır. Toruk gezinti yapar, yanma yapar. Bir ahit bu halde yanarsa dokunca edersin. Bunu yakmadan çıkarmanın için bakacaksın." dedi.
"Satıp paramı aldıktan sonraları en bahtiyar insanoğlu benim"
Üretim sürecinde mahallelinin imece usulüyle birbirinin işine koşturduğunu özetleyen Uygun, bütünlük olunca en çetin işlerin bile üstesinden gelinebileceğini anlatım etti.
Mangal kömürü üretiminde bayanların desteğinin önemine yer veren Uygun, laflarını şöyleki sürdürdü:
"Bir işi istekle yapmıyorsan yapmayacaksın, eşin dayanak olmuyorsa da yapmayacaksın zira batırırsın. Bu işin hazzını en baş döndürücü yaşadığım an sattıktan sonraları hissettiklerim. Mesela buradan kamyona yükleyip Afyonkarahisar'a götürüp satıyorum. Orada paramı alıp yola düştüğümde, evime getirip eşimle harcadığımızda en bahtiyar insanoğlu benim. Satış dair sorunumuz yok. Elimizde bulunduktan sonraları birçok titrem olursa olsun satılır. Bizim ürünümüz nitelikli olduğu için birlikte dakika caba durmuyor."
Mangal kömürü emekçisi 62 yaşındaki Elif Günay da bu işi çocukluğundan bu yana yaptığını, çetin bulunmasına karşın komşuları ve dostlarıyla dörtköşe hengâm geçirdiklerini söyledi.
Günay, "Geçimimiz odun kömüründen, yönetim ederiz şükür lakin baş döndürücü zor. Şimdiden sonraları hazırlamaya kudretim namevcut artık. Belim ağrıyor, başım ağrıyor. Çocuk yaşta başladım, anamın evinde başladım, bu yaşıma denli bununla uğraşıyorum. Odunlarla uğraşırken dağlarda çay demleriz, içeriz, ırlamak söyleriz, bazı bazı ağlarız, bazı bazı güleriz." diyerek konuştu.
