İstanbul
Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) üyesi ve çandır yaşamı biyoloğu Dr. Deniz Mengüllüoğlu, kontak yağmur rejimleri, yağışsızlık ve habitatlardaki değişimlerin fil popülasyonu düşüncesince iri dava oluşturduğunu belirterek, "Fillerin bulunmayan olması, gıda zincirinin kopması ve fillere basıcı ekosistem tiplerinin ekolojik fonksiyonlarını ve çeşit çeşitliliğini kaybetmesi anlamına geliyor." dedi.
IUCN'nin "Tehdit Altındaki Türler Kırmızı Listesi"nde mevcut fillerin mütenakıs popülasyonuna dikkati tefriş geçirmek düşüncesince 2012'den buyana 12 Ağustos, "Dünya Fil Günü" kendisine kutlanıyor.
Birliğin 2016'da yayımladığı Afrika Fili Durum Raporu'na göre, 2006-2016'da kıtada zihayat fil sayısı 111 bin azalarak 415 bine geriledi.
Dünya Doğal Hayatı Koruma Vakfının verilerine uyarınca ise asrın başlangıcında 100 bin yöresinde bulunan Asya fillerinin sayısı çağ 50 bine denli düştü.
"Dünya Fil Günü" hasebiyle AA muhabirinin sorularını cevaplayan Mengüllüoğlu, çağ "Afrika savan fili", "Afrika orman fili" ve "Asya fili" iktisap geçirmek neredeyse üç fil türünün olduğunu belirtti.
Afrika savan filinin IUCN'nin al sıralamasında "tehlikede", Afrika orman filinin ise "kritik derecede tehlikede" kategorisinde arazi aldığını bildiren Mengüllüoğlu, evcilleştirilebilen biricik fil şekli bulunan ve eskiden Mezopotamya'dan başlayarak Java'ya denli çözülüm yayınlayan fakat şu an Hindistan ve Sumatra ortada aşırı modüler biçimde zihayat Asya filinin de ayrımsız listede "tehlikede" kategorisinde olduğunu aktardı.
"Fil varlığı sonlanmış bölgelerde biyoçeşitlilik çöküşü yaşanıyor"
Fillerin bulundukları oturma ve ekosistemlerde ekolojik mühendis rolünü yapan olduklarına ayraç fail Mengüllüoğlu, şunları söyledi:
"Habitatları yıkıp baştan nesir ediyor, yüzlerce türden nebat tohumunu ırak noktalara taşıyor, öbür yüzlerce aktif şekli düşüncesince yaşayacak düz hazırlıyor ve yağışsız zamanlarda hayat deposu bulunan su sağlıyorlar. Afrika savan filleri, onlarca türden ve rakamları milyonlarla anlatım edilen antiloplar, zebralar, kemirgenler, kuşlar, sürüngenler, kurt türleri ve bunların avcıları bulunan yüzlerce türden etobur aktif düşüncesince yaşayacak düz sağlıyor. Kendilerinin yaptığına ek olarak, bu türleri de ortama çekerek natürel gübreleme, tohumlama, otlama kabil faaliyetleri artırdıklarından aşırı varlıklı birlikte meslek oluşturuyorlar."
Afrika orman filleri ve Asya fillerin ise ekecek taşımaya ekleyerek ormanlarda efsanevi otobanları denebilecek yollar, tatil ve otlama noktaları bulunan serbest orman içi açıklıklar oluşturduğunu dile getiren Mengüllüoğlu, bu yol ve açıklıkların yüzlerce değişik çeşit çeşidinden besin, su ve ayrıca hayat düşüncesince aşırı ehemmiyetli bulunan sodyum klorür ve minerallere yetişebilmek amacıyla kullanıldığını, böylecene erdemli çeşit çeşitliliği ve karambol birlikte gıda zincirinin desteklendiğini vurguladı.
Mengüllüoğlu, "Dolayısıyla filler zamanı ve gündeş dağılımlarında dirim bilimsel çeşitliliği erdemli ve gıda zincirinin mükemmel anlamıyla işlediği sistemler oluşturmaktadır ve korunmaları elden kendileri açısından değil bambaşka yüzlerce, ihtimal binlerce çeşit açısından aşırı önemli." değerlendirmesinde bulundu.
Fil nüfusunun azalmasındaki en ehemmiyetli etkenleri, fil çekici gayeli gümrüksüz avcılık ve hayat alanlarının bulunmayan olması halinde sıralayan Mengüllüoğlu, şöyleki bitmeme etti:
"Savanların çoğunda su varlığının müsaade verdiği biçimde ekincilik ve ya hayvancılık yapılıyor. Bu da elan birlikte tomar insan-yaban yaşamı çatışması demek. Geçmişte yağışsız ve yağışlı dönemlere uyarınca muhaceret fail antilop sürüleri sonsuz ayrımsız yerde yerli otlatma sayesinde verimsizleşen bu yerlere gelmeyi yeğleme etmiyor. Aşırı yerli otlatması ve rakiplik sayesinde habitatlar bolluk ve verimliliğini yitiriyor, yabanıl otobur popülasyonları azalıyor. Aslan, pars, çita ve benekli andık kabil iri etobur türleri yerli türlere yöneliyor ve sonları gebertilmek oluyor. Korunmayan ve fil varlığı sonlanmış bu tip bölgelerde mükemmel anlamıyla birlikte natürel gıda zinciri ve biyoçeşitlilik çöküşü yaşanıyor."
"En aşırı etkilenenler sahra vahalarında yaşayanlar"
Küresel hava değişikliğinin filleri göçe zorladığını, muhaceret rotalarının ise işlevsiz bir duruma gelebildiğini özetleyen Mengüllüoğlu, "Asya'daki küçük masun bölgelerde zihayat ve muhaceret edemeyen fil sürüleri, süresi uzayan yağışsız dönemler hasebiyle masun alanları bırakma geçirmek ve milyonlarca insanoğlunun yaşamış bulunduğu iskân yerlerinin kenarlarından geçerek kazalı göçler gerçekleştirmek durumunda kalıyor. Geçtiğimiz sene Çin'in Yunnan alanında zihayat ve 17 filden oluşan sürünün 500 kilometrelik emniyetsiz göçü, evren gündeminde serbest arazi bulmuştu. Göç nedenlerinin mükemmel kendisine ne bulunduğu kestirilemese de araştırmacılar, fillerin korunaklı birlikte düzlük bulma umuduyla muhaceret ettiğini kestirim ediyor." halinde konuştu.
Dengesiz ve kestirim edilemeyen yağmur rejimleri, bunu strateji fail kuraklıklar ve habitatlardaki değişimin ilkin muhaceret edemeyen ve masun düzlük adalarına sıkışmış fil popülasyonu düşüncesince iri dava oluşturduğuna yer veren Mengüllüoğlu, sahra sınırları ve Namibya kabil yağışsız ülkelerdeki çöllerin vahalarında zihayat fillerin kuraklıktan en aşırı etkilenenler olduğunu, kıtlık ve yağışsızlık hasebiyle kudretsiz düşerek öldüklerini, yavrularını kaybedebildiklerini söyledi.
Fillerin korunmasına katkıda mevcut iktisap geçirmek amacıyla masun bölgelerin çevresinde sakıncasız muhaceret koridorlarının oluşturulması icap ettiğini tamlayan Mengüllüoğlu, laflarını şöyleki tamamladı:
"Bölgede zihayat halkın, fillerin muhaceret davranışı karşı sonsuz bilgilendirilmesi ve muhaceret esnasında fillerin durup tatil ve nemalanmak düşüncesince kullandığı ekincilik alanları ve iskân yerlerinde yarattıkları zararların hükümetler çeşidinden karşılanması gerekiyor. Aksi takdirde halihazırda iri birlikte yıldırma bulunan yasadışı fil çekici avcılığına kurban gitmeleri ve ya biricik geçimi zirai ameliyat bulunan insanoğlu çeşidinden öldürülmeleri bahis konusu olabilir. Fillerin yaşamış bulunduğu kesin siper yerleri ile bunların çevresindeki tampon siper bölgelerinin genişletilmesi ve insanoğlu baskısının azalması, gıda ve su kaynaklarının kifayetli düzeye yükselmesini sağlayacağından insanoğlu nüfusunun erdemli bulunduğu Güney ve Güneydoğu Asya'da fil göçlerinin ve çatışmanın azalması anlamına gelebilir."
