Ankara
ABD Havacılık ve Uzay Ajansının (NASA) dünyanın en mütekâmil gök teleskobu "James Webb"in fırlatıcısı "Ariane 5" füzesinin hissedar numara ve ikinci derece motorlarının iyileştirmesinin yapıldığı laboratuvarı kuran ODTÜ Makine Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İskender Gökalp, dünkü teleskopla feza bilimi alanındaki teorilerin doğrulanıp doğrulanmayacağının heyecanla beklendiğini söyledi.
NASA, dünyanın en iri gök teleskobu James Webb'i uzaya fırlattıTÜBİTAK'ın Lider Araştırmacılar Programı ile 2019'da Fransa'dan Türkiye'ye dönen İskender Gökalp, James Webb teleskobunun Güney Amerika'nın kuzeydoğu kıyısındaki Fransız Guyanası'ndan "Ariane 5" fırlatıcısı ile uzaya gönderilmesine bağlı AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Teleskobu uzaya çıkarmak düşüncesince hissedar fırlatıcı düzene yoksulluk duyulduğunu dile getiren Gökalp, "Ariane 5 fırlatıcısının motorlarının dü değişik kademesinin optimizasyonunda etkin yegâne kadro Fransa'da Orleans şehrinde kurduğum ICARE-CNRS laboratuvarı." ifadelerini kullandı.
Laboratuvarın Paris'teki "aerotermik" bölümünün 1950'lerin ortasında, Orleans'daki "yanma" bölümünün ise 1960'ların böylelikle kurulduğunu tamlayan Gökalp, kendisinin de doktora sonrası 1980'lerin başlangıcında Orleans'daki laboratuvara geçtiğini, 2003 senesinde buradaki laboratuvarın müdürü bulunduğunu ve 2007'de dü kısmı birleştirerek ICARE-CNRS laboratuvarını kurduğunu anlattı.
Gökalp, bu fırlatıcılardaki yanma teknolojileri üzerinde 30 senedir icraat yürüttüğünü bildirdi.
Bu laboratuvarın müdürlüğünü 2017'ye denli sürdürdüğünü aktaran Gökalp, "Dünyaca şöhretli Ar-Ge laboratuvarları biraz yıl içre oluşan hissedar görüngü değil, 50-60 yıllık hissedar geçmişleri var." dedi.
NASA, dünyanın en iri gök teleskobu James Webb'i uzaya fırlattıİlk fırlatmada füze havada infilak etmişti
1990'lardan itibaren Ariane 5'in biraz problemi bulunduğunu dile getiren Gökalp, bu fırlatıcının evvel uçuşunun 1996'da yapıldığını ve füzenin havada infilak ettiğini anlattı.
Gökalp, "Ben de esasen oradaydım bununla beraber televizyonda bu mevzuyu anlatırken patlama oldu. Dolayısıyla, o tarihlerden itibaren, hissedar defa Almanya ile Fransa ortada başlamış bulunan kuma icraat halen bitmeme ediyor. Fırlatıcının itkisini sağlayıcı yanma süreçleri ile ait mevzular temelli çalışılıyor, mesail masaya yatırılıyor. 2002 senesinde da Ariane 5'in 517 izlemsel uçuşu Atlantik Okyanusu'nda bitti. Bilimsel ve teknolojik tıkanıklıklar çözülünce elan ahir fırlatmalarda sert hissedar sorunla karşılaşılmadı." diyerek konuştu.
Bilim dünyası dünkü teleskoptan ne bekliyor?
Gökalp, eksperlik piyasasının James Webb teleskobunun fırlatma sistemlerindeki mahrukat ve yanma teknolojileri olduğuna ayraç ederek, ilim dünyasının bu teleskoptan beklentilerine bağlı şu şekilde konuştu:
"İki gündüz ilkin dünyanın en iri ve en mütekâmil gök teleskobu James Webb'i uzaya uğurlayan füze motorlarının iyileştirilmesinde, yanma süreçlerinin optimizasyonunu sağlayıcı ve büyümesine katkıda bulunduğum ICARE-CNRS laboratuvarının iri oranı var. Ben bu laboratuvarda 1983'ten itibaren çalıştım. 2003'lerden itibaren de başta İTÜ, ODTÜ, Marmara, Erciyes üniversitelerinden doktora ve doktora sonrası öğrencileri de alıp yetiştirdim. Bu sebeple fırlatma düşüncesince Ariane 5'in seçilmesinden iyice mutluyuz."
Hubble Uzay Teleskobunun halefi namına tanıdık James Webb'in, Dünya'dan kestirmece 1,5 milyon kilometre mesafedeki yörüngeye kestirmece 1 ay sonraları yerleşmesinin beklendiğini vurgulayan Gökalp, şu şekilde konuştu:
"Yeni teleskobun 2022'de evvel data ve görüntüleri toplamaya başlaması öngörülüyor. James Webb teleskobu anca hissedar yörüngeye oturacak ki yoğun gök kaynaklı kızılötesi erke sinyallerini iri hissedar hassaslıkla belirleme yazar dünyaya gönderecek. Bu teleskop, Bing Bang (Büyük patlama) dediğimiz aşamanın oluşmasından itibaren mevrut ve o patlama dediğimiz vakalardan ortaya çıkan erke bilgisine ulaşılmasını sağlayacak. Hubble teleskobu, erke yılı açısından söylersek bu denli uzağa gidemedi, günümüzden 12,5 bilyon erke yılı geriye gidebildi. Şimdi ise James Webb ile 13,5 bilyon erke yılı geriye gidilebilecek. Yeni teleskopla zamanda, hissedar bilyon erke yılı elan geriye gitmekten bahsediyoruz. Yani yıldız bilimi ve feza bilimi sahalarına görülmemiş katkılarda bulunacak, evrenin, evvel galaksilerin kesinlikle oluştuğu kendisince bilgilere ulaşılacak. Bu anlamda baş döndürücü aşkın önemli. Tabii bu bilgilere ulaşılması ve çözümleme edilmesi yıllar alacak. Nasıl ki Ay'dan getirilen parçalar hala inceleniyor, bu da onlar, ihtimal asırlar sürecek."
Bilim dünyası teorilerin doğruluğunu araştıracak
Yeni teleskopla aşamanın kesinlikle oluştuğu, hissedar dünya mi olmadan biraz aşamanın mi bulunmuş olduğu üzere sorulara da cevap aranacağını aktaran Gökalp, "Bilim dünyasının beklentisi, bu teleskobun bu sorulara cevap verebilmesi. 10 bilyon dolarlık hissedar yatırımdan bahsediliyor, gelişigüzel şeyi eklerseniz ihtimal 20-30 bilyon dolardır." dedi.
CERN'deki araştırmalara da yer veren Gökalp şu şekilde konuştu:
"Parçacık fiziği bilgelik sektörü ile bu müşahit geliştirildi. Bilim dünyası feza bilimi dalında mevcud teorilerin doğrulanıp doğrulanmayacağını bekliyor. Doğrulanabilmesi düşüncesince de bu dünkü teleskoptan doğacak bilgilere gerekseme var, o sebeple hepsi heyecanla bekliyor. Kızılötesi dediğimiz ışıma fakat uzaydan izlenebiliyor. Bir de hassasiyetinin artırılması düşüncesince teleskobun soğutulması gerekiyor; Hubble bunu yapamıyor zira dünyaya elan yakın. NASA'nın Avrupa ve Kanada Uzay ajanslarıyla kuma çalışmasının ürünü bulunan James Webb teleskobu, şimdiye denli işlenmiş en iri ve çelimli ilim rasathane Hubble Uzay Teleskobunun halefi namına görülüyor. Uzay fırlatma teknolojilerinin gelişme göstermesi de insanlığın bu dünkü serüvenini beklenen kılan en ehemmiyetli unsurlardan hissedar tanesi."
