Bursa
Kültür ve Turizm Bakanlığı Geleneksel El Sanatçısı 57 yaşındaki Şengünalp, AA muhabirine, Bursa'da dünyaya geldiğini ve 50 senedir devdahlıkla uğraştığını söyledi.
Bu sanatı dedelerinden ve babasından öğrendiğini tamlayan Şengünalp, 7 yaşlarında başladığı mesleği bugüne denli getirdiğini, sonuç casus şekilde Bursa'da bu işi hazırlamaya bitmeme ettiğini belirtti.
Osmanlı kültüründen mevrut sanatın 680 salname geçmişi bulunduğunu vurgulayan Şengünalp, "Ancak sanatın bizlerden sonrası yok. Bu zanaat sona erecek sanarak üzülüyoruz. Çok kıymetli birlikte zanaat bulunduğunu hepsi biliyor." dedi.
Şengünalp, devdah kelimesindeki "dev"in dev yahut güçlü, "dah"ın ise koşturmak anlamına geldiğini söyledi.
Bunun kuvvetli, mıhlı kişilerin icra ettiği birlikte meslek olduğuna ayraç fail Şengünalp, şu halde konuştu:
"Devdahlıkta ipek bükümü yapılıyor. 20 mt. boyunda birlikte atölyemiz var. Her gündüz bu atölyede gayret yaptığım 6 vakit süresince minimum 15-20 kilometre koşarak bu sanatı yürütüyorum. Yaptığımız mahsulat aşırı kıymetli ve el sanatı bulunduğu düşüncesince Halk Eğitimi Merkezlerinde, Olgunlaşma Enstitülerinde, kızların çeyiz işlerinde kullanılıyor. Ödemiş yöresindeki canlı kızların çeyizlerinde ipek eğer olmazsa olmazdır. Bizim ürettiğimiz ipekleri alıp çeyizlerini hazırlıyorlar. Bizim yaptığımız ipek ipler bire birlikte sürede enjeksiyon oyalarında da kullanılıyor. Bursa Büyükşehir Belediyesi, 3 senedir İğne Oyası Festivali düzenliyor. Bu festivale gidildiğinde devdahın ne işler icra ettiği orada görülecek. İğne oyalarında, nakışlarda, çeyiz işlerinde makbul ipeklerin hepsinin bizim bu devdahhaneden çıkmış bulunduğu anlaşılan olacak. Makineler bu işi yapıyor fakat bizim el sanatıyla yaptığımız kabilinden ipek üretemiyorlar. Bizim sanatımız aşırı değerli. Tezgahlarımız minimum 100 yıllık. Onlar bizlere fasile yadigarı, dedelerden kalma yadigarlar. Onlar bizim düşüncesince aşırı değerli. Manevi değerleri aşırı fazla."
"Bu cins sanatların hafızalardan silinmemesi gerekiyor"
Şengünalp, bu mesleğin kaybolmaması hesabına oğluna öğrettiğini söyledi.
Kendisinden sonradan mesleğin bitmeme yazar etmeyeceğini bilemediğini özetleyen Şengünalp, "Oğlum şu anda bu işi yapmıyor. Onun elinden tutulursa, ego elbette 57 yaşıma denli bu sanatı yaptıysam oğlum da sağlığı el verdiği müddetçe sanatı bitmeme ettirebilir. Yeni nesle demonstrasyon gayeli üstelik olsa 25-30 sene sürdürebilir. O da birlikte insanoğlu yetiştirir ve bu halde sanatın kaybolmamasını sağlarız. Bu cins sanatların, mesleklerin unutulmaması, hafızalardan silinmemesi gerekiyor." değerlendirmesinde bulundu.
Yarım asırdır bu mesleğe anahtar verdiğini tamlayan Şengünalp, "Çok görkemli ve onurluyum. 2018 planlı ahilik yarışmasında Bursa'nın karındaş sanatçısı oldum. Çok dobra havas bunlar. Bu sanatı gururla, bayıla bayıla yapıyorum. Sağlığım elverdiği sürece isterse 80 yaşıma geleyim el ayağım tutuyorsa, güçlüysem hazırlamaya çalışacağım bu sanatı. 44 yaşıma denli acemi liglerde ayak topu oynadım. Sağlığımı bu sanata ve yaptığım spora borçluyum." ifadesini kullandı.
"Yaptığım ipekler Japonya'ya da gidiyor"
Ertuğrul Şengünalp, devdahlık mesleğinin püf noktalarına müteallik şu detayları verdi:
"Yapacağımız işin inceliğine yahut kalınlığına mucibince idmansız ipekleri evimizdeki ıvır zıvır birlikte makineyle aparatlara sarıyoruz. Ondan sonradan atölyede suyun içerisine bastırıyoruz. Suda birlikte gündüz bekliyor. O ipekler suyu çekiyor. İyice incelik geçirmek düşüncesince sopayla üstlerine vurarak tek mobilyasız noktayı kalmayana denli ipeği ıslatıyoruz. Ardından birlikte müddet suyun süzülmesini bekliyoruz. O tam tezgahımızı yağlayıp düzentileme etabına geçiyoruz. Tezgahın uğrunda 24 kanca var. 4 devir koşarak ipekleri o kancalara takıyoruz. Yaptığımız iş, insanoğlu gücüne dayandığından ipeklere muktezi inceliği verebilmek düşüncesince hızlıca koşup ipek ipleri o kancalara takmamız gerekiyor. Ondan sonradan tezgah arkasına geçerek kat yapıyoruz. Yaptığımız ipekleri zeytinyağlı sabunlarla kazanlarda kaynatıp hafta sonları da yapılacak işin renklerine mucibince boyamasını yapıyoruz. Böylece sonuncu mahsul durumuna mevrut oluyor. Bu ipekler dayanıklılık açısından aşırı farklı. Bizim ipekler 10 kilo çekerken araba ürünleri 5 kilogramı çetince çeker. Yaptığımız mahsulat aşırı mıhlı ve sert oluyor."
Şengünalp, ürettiği ipeklerin Bursa Kapalı Çarşı'daki dükkanlarda satıldığını belirtti.
Çarşı esnafından İbrahim Koca ile kartela oluşturduklarını, kendisinin ürettiği ipeklerin Türkiye genelinde dağıtımını onun yaptığını dile getiren Şengünalp, şunları kaydetti:
"İbrahim Koca'nın müşterilerinin ortada Japonlar da var. Japonlar bu janr el sanatlarına aşırı meraklı. Yaptığım ipekler Japonya'ya da gidiyor. Japonlar bu atölyeye geldi çekimler yapmış oldu ve orada dü mecelle basıldı. Onlar buraya vardığında 'Sen orada elan aşırı tanınıyorsun. Daha ünlüsün. Seni orada hepsi tanıyor' dediler. Bizim buradaki ipeklerle ve tekniklerle orada enjeksiyon oyası kursları veriliyormuş. Japonlardan aşırı dikkat var. Japonlar el işlerine aşırı dikkat gösteriyorlar."
