Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin sonuç 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 dünya ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde arazi meydan Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çıldırasıya uydu vericisi takıldı.
Daha sonraları saf ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, endamsız müddet sonraları Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın yıldız sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, dağ bayır geçirdikten sonraları gene Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonraları Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırayla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun şimdi sonraları gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, peşi esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç uğrunda toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak yerlerin birlikte gezinsel alanlarda de birlikte müddet dinlenip beslendiği, hayat sürdüğü alanlarda güneş süresince kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler aut havada en çok 3 bin mt. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye derece inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte averaj 86 kilometre himmet icra ettiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin dip çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından iyice ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden birlikte tanesi aceleci halde evvel Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve peşi esna Kazakistan'da arazi meydan Rusya sınırına DOĞRU bölgedeki tenasül sahasına ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin akıllıca dönemin gelmesinin peşi esna tenasül bölgesinden kışı geçireceği Afrika'ya akıllıcasına göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan güzeşte sene Türkiye'den gittiği yolu gene kullanarak art dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırayla Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan hepsi kuşların derneşik namına takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin yük dibine alınarak nice emek vermek yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere uyarınca takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan gene art dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan çeşitler ortada al listede arazi alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde arazi meydan ve gelişigüzel sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında birlikte müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip peşi esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve huy siper görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin merakını çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, literatür Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya derece uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün gene art dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya tedricen kışı geçiriyor.
