Iğdır
Iğdır'da yakalanıp uydu vericisiyle izlemeye tahsil edilen ve dünyada nesli tükenme riski haiz mahir kuşlardan biri bulunan "Bozkır delicesi"nin sonuç 1,5 yılda 2 ana kara ve 13 iklim ortada 24 bin 991 kilometre yol katettiği belirlendi.
Iğdır Doğa Koruma ve Milli Parklar Müdürlüğü (DKMP) ile KuzeyDoğa Derneği görevlilerince, Tuzluca ilçesine ilişkin Yukarı Çıyrıklı köyünde toprak düzlük Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda 2020 yılının april ayında yakalanan Bozkır çıldırasıya uydu vericisi takıldı.
Daha sonraları tabii ortamına bırakılan Bozkır delicesi, uydu verilerine göre, çelimsiz müddet sonraları Ermenistan, Gürcistan ve Rusya'dan geçip Kazakistan'ın yıldız sınırına geçti.
Kazakistan'ın Ozyornoye bölgesine göçüp burada üreyen kuş, kır geçirdikten sonraları yeni baştan Rusya, Gürcistan ve Ermenistan üstünden Türkiye'ye gelip Kars güzergahından Iğdır'a geldi.
Daha sonraları Şırnak'a geçip buradan Türkiye'yi bırakma ederek sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad ve Nijer'e eriştiği belirlenen kuşun şimdi sonraları gittiği Nijerya'nın Sokoto bölgesinde konakladığı belirlendi.
Sokoto'da kışı nâkil mahir kuşun, peşi esna Nijer, Çad, Sudan, Mısır, Ürdün, Suriye ve Irak üstünden Türkiye'ye gelip Ermenistan, Gürcistan ve Rusya üstünden Kazakistan'daki tenasül noktasına döndü.
Bozkır delicesi, Asya ve Afrika kıtasındaki göç uğrunda toplamda 24 bin 991 kilometre yol katetti.
Kuşun, güzergahındaki ehemmiyetli sulak bölgelerin yanında gezinsel alanlarda de ortak müddet dinlenip beslendiği, dirim sürdüğü alanlarda güneş süresince kilometrelerce uçtuğu belirlendi.
Yolculuk esnasında konakladığı dönemler dünya havada en çok 3 bin m. yüksekliğe çıkıp minimum 376 metreye derece inerek uçuşuna bitmeme fail Bozkır delicesinin bu süreçte saatte sayı farkı 86 kilometre mücahede icra ettiği anlaşıldı.
KuzeyDoğa Derneği Başkanı da olan, Koç ve Utah üniversiteleri Öğretim Üyesi Prof. Dr. Çağan Şekercioğlu ve kadrosu ile Iğdır DKMP görevlilerinin koyu çalışmasıyla takip dibine tahsil edilen nice kuştan bulunan Bozkır delicesi, şu anda Kazakistan'ın kuzeyindeki tenasül dalında bulunuyor.
Burada sönümsüz Bozkır delicesinin şimdilerde baştan göç düşüncesince yola çıkması bekleniyor.
Aras Kuş Halkalama İstasyonu sorumlusu Kayahan Ağırkaya, AA muhabirine, uydu takip cihazıyla izledikleri kuşlardan elde edilmiş verilerin ornitoloji açısından iyice ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
Aras Kuş Cenneti'nin nice adalet ev sahipliği yaptığını tamlayan Ağırkaya, "Aras Vadisi'ni kullanan ehemmiyetli kuş türlerinden biri de Bozkır delicesidir. Geçen sene april ayında yakaladığımız ve uydu vericisi taktığımız delicelerden ortak tanesi aceleci halde önceki Ermenistan, Gürcistan, Rusya ve peşi esna Kazakistan'da toprak düzlük Rusya sınırına benzeyen bölgedeki tenasül bölgesine ulaştı." dedi.
Ağırkaya, Bozkır delicesinin makul dönemin gelmesinin peşi esna tenasül bölgesinden kışı geçireceği Afrika'ya akilane göçe başlayacağını anlatarak, "Kazakistan'dan sabık sene Türkiye'den gittiği yolu yeni baştan kullanarak arka dönen Bozkır delicesi Kars'tan ülkemize girip sırası ile Irak, Suriye, Ürdün, Mısır, Sudan, Çad, Nijer rotasını takip ederek Nijerya'daki kışlama noktasına gitti." bilgisini paylaştı.
Uydu vericisi takılan tamamı kuşların derneşik namına takip edildiğini ve elde edilmiş verilerin pırtı dibine alınarak nice düzentileme yapıldığını aktaran Ağırkaya, "Uydu vericilerimizden aldığımız verilere layıkıyla takip ettiğimiz bu Bozkır delicesi, Türkiye'den Afrika'ya gittiği yoldan yeni baştan arka dönerek şu anda tenasül bölgesi bulunan Kazakistan'ın Rusya sınırındaki bölgesinde hayatını sürdürüyor." ifadesini kullandı.
Nesli tükenme riski bulunan enva ortada al listede toprak alıyor
Uluslararası Doğayı Koruma Birliğinin Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi'nde toprak düzlük ve rastgele sene on binlerce kilometre yol kateden bozkır deliceleri, yolculukları esnasında ortak müddet Aras Kuş Cenneti'nde konaklayıp, beslenip, dinlenip peşi esna göçlerine bitmeme ediyor.
Bozkır deliceleri, Aras Kuş Halkalama İstasyonu'nda kuş bilimciler ve huy esirgeme görevlilerince halkalanıp uydu vericileriyle izleniyor.
Kuş gözlemcilerinin merakını çekici ve mahir türlerinden bulunan bu kuş, edebiyat Afrika'dan dönerken Türkiye'den geçip Orta Asya'ya ayrıca Sibirya'ya derece uzanan tenasül sahalarına gidiyor, güzün yeni baştan arka dönerek Iğdır'dan geçerek Orta Afrika ile Doğu Afrika'ya değişik kışı geçiriyor.
