Cenevre
Türkiye, Rusya ve İran'ın öncülüğünde, muhalifler ile Beşşar Esed rejimi ortada 30 Ocak 2018'de Soçi'de planlı Ulusal Diyalog Kongresinde Anayasa Komitesinin kurulması kararlaştırılmıştı.
150 üyenin katılımıyla 30 Ekim 2019'da başlamış olan ve 1 Kasım 2019'da sona ermiş açım toplantılarının peşi sıra Suriye Anayasa Komitesinin "Küçük Grup" diyerek bilinen 45 nefis imla kurulu, BM Cenevre Ofisi'nde 5 tur mülakat gerçekleştirmişti. Fakat Esed rejimini asimilasyon fail heyetin uzlaşmaz tavrını sürdürmesi, süreci tıkamış ve Suriye'nin geleceğini belirleyecek acemi anayasanın yazımına müşterek ayrışık geçilememişti.
BM Suriye hususi Temsilcisi Geir Pedersen, 17 Ekim'de düzenlemiş olduğu matbuat toplantısında, devrisi devir başlamış olacak altıncı turda, tarafların evveli kat acemi Suriye anayasası reformu düşüncesince eskiz istihzar sürecine start dair anlaşmaya vardıklarını duyurdu.
Pedersen, matbuat toplantısının peşi sıra evveli kat muhaliflerin eş başkanı Bahra ve rejimin eş başkanı Kuzbari ile aynı masada güruh yaptı. Bahra ve Kuzbari evveli kat çapraz oturdu.
Görüşmelerin 18 Ekim'de başlamış olan altıncı turunun evveli haset ve 19 Ekim'deki ikinci haset ve evvel BM Cenevre Ofisi, dü eş başkanın aynı masada güruh meydana getirdiği fotoğrafları servis etti.
"Rejim arsıulusal baskılar kararı masaya oturdu"
Rejim heyetinin, sürecin gene buyana evveli kat muhaliflerle masaya oturması altıncı tuğra mühür vursa da Komite'nin aykırı üyeleri temkinli.
Suriye Anayasa Komitesinin 45 nefis imla kurulundaki Türkmen uzuv Muhammed Ahmed, AA muhabirine meydana getirdiği açıklamada, rejimin uzlaşmaz tavrında farklılık olmadığının altını çizdi.
150 insandan oluşan Komite'deki 45 nefis imla kurulunda toprak meydan müşterek tane Türkmen casus Ahmed, eş rüesa Kuzbari ile Bahra'nın aynı masaya oturmasına ilişkin, "Buna detant değil edisyon diyelim. Çünkü rejim göz boncuğu devir kanun mevzusuna müspet yaklaşmadı. Bu aut devletlerin baskısından kaynaklı olabilir. Rusya'nın, Türkiye'nin yahut ayrıksı devletlerin tesiri olabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Ahmed, rejimin arsıulusal baskılar kararı masaya taşınmak mecburiyetinde kaldığının altını çizdi.
"Komite fakat altıncı turda birincil vazifesini hazırlamaya başladı"
Suriye Anayasa Komitesinin 25-29 Ocak 2021'de meydana gelen beşinci tur görüşmelerinde rejimin uzlaşmaz tavrına aksan karşıcı Ahmed, şu halde konuştu:
"Bu görüşmede rejim gene (anayasanın yazımına başlamaktan) kaçındı ve kanun ve asliye ilkeler mevzusuna göz boncuğu girmedi. Pedersen de anlaşılan bu vaziyetten az buçuk sıkıldı ve sonuç toplantının aşırı çirkin geçtiğini söyledi. Bundan sonradan tığ muhalifler olarak, 'temel ilkeler ve anayasanın yazımı başlamazsa bizim gene bu masaya dolaşım imkanımız yoktur' dedik. Daha sonradan Moskova görüşmeleri oldu. Şam 4 ay bekletti, gene kendisiyle (Pedersen) görüştü. Sonra ABD, Rusya ve Türkiye’nin diplomasisi kararı gene görüşmeler başladı.”
Ahmed, altıncı tur görüşmelerinde Komite'nin evveli kat birincil vazifesini hazırlamaya başladığına ayraç ederek "Evet, bu turda rejim evveli kat anayasanın asliye ilkelerini konuşmaya başladı. Yazım konusu başladı, tartışmalar başladı. Diyebiliriz ki şu an evveli kat kanun konusu görüşülmeye başlandı." dedi.
Muhaliflerin, rejimin ve taharri memuru polis maşer kurumlarının Pedersen'e sunmuş olduğu acemi anayasanın asliye ilkelerine bağlı kuma noktaların belirleneceğini aktaran Ahmed, rejimin esas niyetinin görüşmelerin sona ereceği erte anlaşılan olacağını tabir etti.
"Temkinli iyimseriz"
Komite'nin aykırı üyelerinden Tarık El Kurdi de Komite'nin evveli kat bu turda başlıca vazifesini ödeme etmeye başladığını vurgulayarak "Evet, dü eş başbuğ evveli kat müşterek araya geldi. Bu mevzunun BM'nin belirlediği Anayasa Komitesinin çalışmalarını düzenleyen kökler kurallarında toprak aldığına şek yok. Fakat bu gidiş evveli 5 turda gerçekleşmemişti. İki eş başbuğ piyasa günü, pazartesi haset aynı masaya oturdu. Salı haset Pedersen'in de katılımıyla dü eş başbuğ güruh yaptı. Bu müspet müşterek gelişme." diyerek konuştu.
İki eş başkanın aynı masada oturmasını müspet bulduklarını fakat rejimin tavrı dair davranışlarında ölçülü olduklarını tamlayan Kurdi, "Bu tura, gayrı tarafın (rejimin) sonuç iptidai turda alıştığımızdan değişik müşterek halde geldiğini söyleyebiliriz lakin bu durum, müspet bahsetmek yada nikbin olmamız düşüncesince ehliyetli değil. Temkinli iyimseriz diyebiliriz. Biz kararı umuyoruz gereksiz lafları değil." değerlendirmesinde bulundu.
Yarın bitecek Suriye Anayasa Komitesi görüşmelerinin altıncı turunda tarafların müşterek ahir turun tarihini de belirlemesi bekleniyor.
Suriye Anayasa Komitesinin yapısı
Suriye Anayasa Komitesi, şişman ve önemsiz iktisap etmek kabilinden dü yapıdan oluşuyor.
Büyük yapı, alt kurul üyelerinin tümünü kapsıyor ve rejim, aykırılık heyeti, taharri memuru polis maşer temsilcileri iktisap etmek kabilinden 3 gruptan oluşuyor.
Küçük bina ise 3 listeden seçilen 15'er insandan meydana geliyor ve anayasanın yazımından mesul bulunuyor.
45 nefis imla kurulunun hazırladığı taslakları, 150 nefis şişman binanın onaylaması, değişmeyen katılması düşüncesince ise üyelerin minimum yüzdelik 75'inin "evet" oyu vermesi gerekiyor.
Komite'nin dü eş başkana eş olması dikkati çekiyor.
Muhaliflerin eş başkanlığını emektar Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonu (SMDK) Başkanı Hadi el Bahra, rejimin eş başkanlığını ise evveli anayasayı hazırlayan Komite'de de toprak meydan hukukçu Ahmed Kuzbari yürütüyor.