Ankara
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Asya ile Avrupa ortada tecim ve muvasala üç anne koridordan gerçekleştiriliyor. Rusya'nın içre bulunmuş yer aldığı "Kuzey Koridoru", İran üstünden güzeşte "Güney Koridoru" ve Türkiye'nin de engelleme yer aldığı "Orta Koridor" nice abuhava açısından izlemsel ehemmiyet taşıyor. Ancak Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısı Kuzey Koridoru'nda elhak tartışılan asayiş problemlerini elan da artırdı. Güney Koridoru ise İran'a müteveccih ambargolar ve Orta Doğu'daki çatışmalar zımnında riskli görülüyor.
Bu gidişat Türkiye'den Kafkaslar'a, ordan da Hazar Denizi'ni aşarak Türkmenistan ile Kazakistan'ı ardı esna Orta Asya ve Çin'e vasıl Orta Koridor'u elan da altın bir vaziyete getirdi.
Pekin'den Londra'ya uzanan bu hat, salname 600 bilyon doları müşterek tomar tecim trafiğinin kalbinde arazi alıyor.
Özellikle Türkmenistan, Kazakistan ve Azerbaycan limanlarında geri hizmet merkezler ve başıboş tecim sahaları kurulmasının, Trans-Hazar iş birliğinin büyüme göstermesine ve derinleşmesine ulama sağlayacağı öngörülüyor.
Uzmanlar, Orta Koridor hattının kullanılmasının abuhava ve semt ekonomilerinin yanında evren ticaretine de ulama sağlayacağını belirtiyor.
"Azerbaycan ve Türkiye anık olmalı"
Azerbaycan Uluslararası İlişkiler Analiz Merkezi Ekonomi Uzmanı Orhan Bagirov, AA muhabirine, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın Orta Koridor'un önemini artıracağını söyledi.
Rusya'ya müteveccih baskıların artacağını ve bunun da Kuzey Koridoru'nun önemini azaltabileceğini anlatım fail Bagirov, Orta Koridor'un bu hattın yerini alabilmesi düşüncesince müşterek cenah film film uran çalışmanın yapılması icap ettiğini bildirdi.
Bagirov, Çin'in hala Kuzey Koridoru'nu kullandığına dikkati çekerek, Orta Koridor'un Çin düşüncesince de ehemmiyetli bir vaziyete gelmesiyle bu rotanın elan kullanılabilir olacağını dile getirdi.
Eğer harp zımnında Avrupa, Rusya arazisinden ticareti durdurursa Orta Koridor'un en yarayışlı sefer yerine öne çıkacağını vurgulayan Bagirov, şu biçimde konuştu:
"Orta Koridor'un paydaşları bulunan Azerbaycan ve Türkiye buna anık olmalı. Türkiye, Orta Koridor ile ilgilendiren mevcud uran sorunları gidermeleri düşüncesince öteki devletlere asistan olmalı ve bunu heveslendirme etmeli. Gümrük sistemlerimizi ve vergilerini birbirine ahenkli bir vaziyete getirmeli, Orta Koridor'un yararını elan da artırmalıyız. Orta Koridor'un potansiyeli büyük. Transit gelirleri artacak, domestik istihsal heveslendirme edilecek, gümrük sistemlerimiz ve rüsum birbirine ahenkli bir vaziyete vardığında dış satım giderlerimiz de azalacaktır. Başta Türkiye ve Azerbaycan kazanmak az daha Orta Koridor rotasındaki devletlerin izlemsel önemi artacak."
"Rusya'dan Avrupa'ya uzanan tamamı muvasala rotalarının riski artacak"
Houston Üniversitesi Tedarik Zinciri ve Lojistik Bölümü Öğretim Görevlisi Margaret Kidd de muvasala kanallarının bölgedeki gerilimlerden etkilendiğini söyledi.
Kidd, Ukrayna ticaretinin kısaca yüzdelik 70'inin çokluk eliyle yapıldığı bilgisini vererek, "Karadeniz'de çokluk trafiği düşüncesince küsurat müşterek riziko var. Rusya'ya müteveccih gelişen yaptırımların uygulanması, buradan Avrupa'ya uzanan tamamı muvasala rotalarının riskini de artıracaktır. Orta Koridor üstünden meydana getirilen ulaşımın önemi baş döndürücü cepheli iş birliklerine mebni yerine artabilir." değerlendirmesinde bulundu.
Kuşak ve Yol Girişimi'nin müşterek kararı yerine Asya ve Avrupa arasındaki çıpa yolu trafiğinin artmasının da uyanıklık çeken bulunduğunu dile getiren Kidd, Çin'in akıbet beş altı yılda Avrupa pazarlarına intikal sürelerini budamak düşüncesince çıpa zımnında iri yatırımlar yaptığını söyledi.
Kidd, şunları kaydetti:
"Orta Koridor, Çin ile Avrupa arasındaki dü anne çıpa yolu ağırlık rotasına müşterek seçenek olabilir. Küresel hazırlık zincirleri, Kovid-19 salgını esnasında kazalı müşterek biçimde zayıfladı. Rusya'nın Ukrayna'ya askeri operasyonuyla bulunan gerilimler, elan müşterek tomar bozulmayı soğurma ika kapasitesini banko imtihan edecek. Salgın esnasında öğrenilen dersler, kabak maddeleri ve ürünleri kullanmak düşüncesince muvasala rotalarının coğrafi yerine çeşitlendirilmesinin yanında üretimin istihlak merkezlerine elan yaklaşan bir vaziyete getirilmesi ihtiyacını gösteriyor."
"BTK Demir Yolu Hattı, Orta Koridor'un önemini artırdı"
Gürcistan Strateji Analiz Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Valeri Çeçelaşvili de Rusya ile Ukrayna ortada yaşanmış bulunan gelişmelerin, bölgede Kuzey ve Orta ilkin kazanmak az daha tamamı transit koridorların faaliyetlerini ağır biçimde etkileyeceğini bildirdi.
Geçmişte Gürcistan'da Maliye Bakanlığının yanında Gürcistan'ın Rusya Büyükelçisi yerine da fariza karşılayıcı Çeçelaşvili, "Savaş ıssız bitmeme ettikçe Orta Koridor ehemmiyet kazanmaya başlayacak. Çünkü ağırlık malikleri zat yüklerini bu geçide kaydıracaklar." dedi.
Çeçelaşvili, Orta Koridor'un gerçekte dü ayrı hattan oluştuğu bilgisini vererek, ilkinin Karadeniz üstünden Gürcistan ve Ukrayna'ya, oradan limanlarla Avrupa'ya intikal biçiminde yapıldığını anlattı.
Diğer hattın ise Türkiye üstünden Avrupa'ya eriştirme yolu bulunduğunu aktaran Çeçelaşvili, "Bakü-Tiflis-Kars (BTK) Demir Yolu Hattı'nın faaliyete geçmesi ve Marmaray Projesi sebebiyle Türkiye çıpa yollarının Avrupa hatlarına bağlanmasıyla Orta Koridor elan iri ehemmiyet kazanmaya başladı." dedi.
"Bölgenin balans ve refahına ağır katkılar sağlayacak"
Ankara Kriz ve Siyaset Araştırmaları Merkezi (ANKASAM) Başkanı Prof. Dr. Mehmet Seyfettin Erol da kuzey-güney ve doğu-batı eksenli rotalar açısından lazım Afganistan merkezli gelişmeler gerekse Rusya'nın Ukrayna'ya müteveccih askeri operasyonunun iri belirsizliklere sefer açtığını belirterek, Asya-Avrupa bağlantısını sağlayıcı rotalardan minimum maliyetli, en tehlikesiz ve en istikrarlısının Orta Koridor bulunduğunu söyledi.
Karabağ Savaşı sonra Türkiye-Ermenistan ve Azerbaycan-Ermenistan ilişkilerinde normalleşme süreçlerinin başladığını anımsatan Erol, şu değerlendirmede bulundu:
"Bu gidişat Orta Koridor'un lazım Çin'in Avrupa'ya kavuşması gerekse Batı'nın Kafkasya ve Orta Asya merkezli erke ve eriştirme projeleri geliştirmesi itibarıyla mefkûre güzergah bulunduğunu kanıtlıyor. Zira Kuzey Koridoru, Rusya, Çin ve Amerika arasındaki rekabetten etkilenecek ve bu iş birlikleri bahis konusu rotayı güvensizleştirecektir. Zaten Ukrayna merkezli gelişmeler de bunu konfirmasyon etmektedir. Güney Koridoru da Orta Doğu merkezli istikrarsızlıklar zımnında türlü asayiş problemlerini barındırmaktadır. Bu açıdan Orta Koridor, bölgedeki asayiş sorunları ve istikrarsızlıklara huzur ülkeler ortada kazan-kazan formülü çerçevesinde bölgenin istikrarına ve refahına ağır katkılar sağlayacaktır. Bu nedenle Orta Koridor müşterek balans ve bol bolamat koridoru yerine adlandırılabilir."
"Türkiye anahtar ülke"
Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. tan Çomaklı da bulunan ve muhtemel şerait incelendiğinde Doğu ekonomisini Avrupa ve Orta Doğu'ya karadan taşıyacak en problemsiz rotanın Orta Koridor bulunduğunu dile getirdi.
Türkiye'nin, Avrupa'ya ve Balkanlar'a müşterek depar belgesi kapısı olduğuna ayraç fail Çomaklı, "Türkiye, Orta Asya ve Orta Doğu'da hesaplı bölgede teşrikimesai yapılabilecek bölgeler ortada en ehemmiyetli abuhava konumundadır. Orta Koridor'un Türkiye'den planlanması ve Türkiye'nin Asya-Avrupa bağlamında izlemsel intikal güzergahlarının tamamını arama etmesi burasını anahtar abuhava pozisyonuna getirmektedir." ifadelerini kullandı.
Orta Koridor güzeşte sene da gündeme gelmişti
Orta Koridor'un önemi güzeşte sene mart ayında "The Ever Given" adlı geminin Süveyş Kanalı'nda karaya oturmasıyla yaşanmış bulunan sıkıntının arkası esna elan da kalık ve akıbet çağda eriştirme dalında meydana getirilen dev planlar Türkiye'yi bu koridorun anahtar ülkesi pozisyonuna getirmişti.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Adil Karaismailoğlu, Çin'den Avrupa'ya vasıl üç iri tecim yolu menfez önüne alındığında, müşterek konteynerin Türkiye üstünden 7 bin kilometre sefer alarak 15 günde, Rusya Kuzey Ticaret Yolu üstünden 10 bin kilometre aralık büküm ederek 15-20 günde, Süveyş Kanalı üstünden 20 bin kilometre izleyerek 45-60 günde Avrupa'ya eriştiği bilgisini vererek, bu tablonun üç kıtanın kesiştiği noktada bulunan Türkiye'nin önemini ortaya koyduğunu dile getirmişti.
Çin'e 22 dış satım treni gönderildi
Asya-Avrupa kıtalarında kısa, güvenli, hesaplı ve iklimi en müsait çıpa yolu koridoru bulunan Demir İpek Yolu/Orta Koridor'dan Türkiye'den Çin'e önceki dış satım blok treni 7 Aralık 2020'de uğurlanmış ve 2 kıta, 2 çokluk ve 5 abuhava geçerek 19 Aralık 2020'de Çin'in Şian şehrine ulaşmıştı.
Bugüne denli bahis konusu geçek üstünden 22 dış satım treni akım ederken, toplamda 10 bin 294 titrem ağırlık taşındı.