İstanbul
AA muhabirinin sorularını yanıt veren Sağlık Bilimleri Üniversitesi (SBÜ) Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Özalp Ekinci, Otizm Spektrum Bozukluğu'nun (OSB) içtimai etkileşim ve iletişimde besbelli bozuklukların, gecikmelerin bulunduğu, amma velakin tekrarlayıcı, hedefe müteveccih sıfır davranış, bilim ve etkinliklerin bulunduğu nöropsikiyatrik müşterek maraz namına tanımlandığını aktardı.
OSB'de ayrımsız sürede irsî temellerin de bulunduğunu dile getiren Ekinci, OSB'nin en ehemmiyetli özelliğinin, belirtilerinin yaşamın önce 3 senesinde ortaya çıkması olduğunu, müşterek ferdin muahharen otizmli olmayacağını söyledi.
Ekinci, belirtilerin bir çok kez 1 yaşından sonraları ortaya çıkmaya başladığını ve evlatların bir çok kez 2 yaşlarında tanıma aldığını fakat yaşamın önce 3 senesinde kesinlikle belirtilerle ilgilendiren fonksiyon bozukluğunun görüldüğünü tabir etti.
Prof. Dr. Ekinci, tanının konulmasın arkası esna çabucak otama sürecine geçilmesi gerektiğini, tedavinin de en ehemmiyetli basamağının kaliteli, çocuğun ferdî gereksinimlerine uyarınca planlanmış, ilmî ilkelere dayalı ve ailenin de katılımıyla meydana gelen etraflıca sürekli hususi terbiye bulunduğunu vurguladı.
Ekinci, "Otizmin tedavisi hususi eğitimdir. İhtiyacı olanın tanıma alması, gereksinim duyan evlatların bebek psikiyatri hekimine ulaşması, tanıdan sonraları da birinci dershane ve gereksinimlerine uyarınca planlanmış hususi öğrenime kavuşması ve bu eğitimi sürdürmesi müşterek tomar önemli." diyerek konuştu.
Otizmde ayrımlı gözyaşı gruplarında ayrımlı müşkülat bulunduğunu dile getiren Ekinci, şunları kaydetti:
"Ailenin, çocuğunun otizmli bulunduğunu öğrendiğinde bunu bildirme etmesi hakkıyla müşterek tomar çetince oluyor. O çağda karı üyelerinin zat aralarında arbede olur, evlatlarının tanılarını ayrımlı yerlerden beslemek isterler. Bütün bap er canlandırma noktası. Bazı ailelerde bunu görüyoruz, canlandırma ne denli gecikirse çocuğun öğrenimden alacağı katkı, kâr o denli azalır. Erken çağda birinci dershane hususi terbiye almış bulunan ve 5 yaşına denli hususi terbiye kararında hitabı başlamış olan, ilkin zeka fonksiyonları alışılagelen ve alışılagelen kimlik bulunan çocuklarda gidiş müşterek tomar elan iyi. Ama bu söylediğim nitelikleri sıfır örneğin, er canlandırma noktasında ailenin tedirginlikleri, hekime geç başvurması, hususi terbiye planının geç yapılması derece zorlukları bulunan evlatların gidişatları ne eyvah ki menfi olabiliyor. Olumsuz gidiyor derken, çocuğun konuşmaya başlayamaması, içtimai etkileşim becerilerini kazanamaması, zat başına kafi gelecek kurda müşterek toplumda fert olacak kapasiteye ulaşamamasını kastediyorum. Bu en iri zorluk."
Türkiye'de müşterek tomar sayıda bebek psikiyatri hekiminin olduğunu, müşterek tomar sayıda uzmanın yetiştiğini tamlayan Ekinci, ailelerin gözlemlediği "Bebeğim gözüme bakmıyor, bana gülümsemiyor, hissî dek ihdas etmek istediğimde ilgilenmiyor, neymiş hoşlanmıyor, kılıç ayrıldığımızda neymiş tek başına duruyor, oyuncaklarla korkmak istemiyor, oyuncakları ayrımlı biçimde kullanıyor, aracın tekerini döndürüyor, ellerini tek başına sallıyor, yaşıtlarının arasına soktuğumuz devir onlarla korkmak istemiyor, tek başına duruyor." derece durumların müşterek veya elan müşterek tomar olması şeklinde er teşhise iktiran etmek icap ettiğini söyledi.
Prof. Dr. Ekinci, tanısı akıllıcasına konulmuş, hususi terbiye planı akıllıcasına işlenmiş evlatların da gine bebek psikiyatri uzmanına gereksinimleri olduğuna ayraç ederek, evlatların bazılarında otizm haricinde uyanıklık eksikliği, hınç arama ve odaklanma zorlukları, müşterek tomar hareketlilik, sinirlilik, tutum ve hab zorluğu, obsesyon derece durumların da görülebildiğini, bunların izleme ve tedavisinin de ehemmiyetli bulunduğunu aktardı.
"Aileler pedagojik sıkıntıların yanı esna etiketlenme ile de savaş ediyor"
Üsküdar Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Emel Sarı Gökten ise ailelerin otizmle karşılaştıklarında beş altı sarsıntı yaşadıklarını aktardı. Gökten, "Birincisi, evlatları bu tanıyı aldığında yaşadıkları travma. Doğduğu andan itibaren gerçekte dimdik bulunduğunu düşündükleri bebek çabucak ve dirim boyu sürecek müşterek bozukluğun tanısını alıyor. Dolayısıyla müşterek anne, ata düşüncesince yaşamda en çetince durum. Bu travmayı atlattıktan sonraları da ikinci evrede içtimai ortamın, toplumun, çevrenin bu ailelere yaptıkları, bu evlatları desteklememeleri ilişkin elan iri ve etraflıca sürekli bulunan dünkü müşterek sarsıntı başlıyor. Ben ailelerle çalışırken en müşterek tomar bu noktalarda yorulduklarını görüyorum." diyerek konuştu.
Ailelerin çocuğun otizm tanısı aldığını müşterek müddet sonraları bildirme ederek yapması gerekenlere odaklanabildiğini fakat ailenin o yapılması gerekenlere yöneldiği anda önüne nice engelin çıktığını aktaran Gökten, şu biçimde bitmeme etti:
"Eğitim sisteminin rastgele bebek düşüncesince denktaş imkanlar sunmaması veya hususi eğitimle ilgilendiren kavramların birçoğunun gerçekte aileyi maddesel namına da zorlaması, evlatların aldıkları eğitimlerin de birbirinden müşterek tomar ayrımlı bulunmasına münasebet oluyor. Yani birileri aldıkları terbiye dair müşterek tomar talihsiz olabiliyor. Tabii ekol evresinde müşterek tomar teessürat oluyor.
Çocuğun okula start yaşı, karı düşüncesince daima korku olmakta öncesinde. Çünkü 'Ne olacak? Normal müşterek okula gidebilecek mi? Normal müşterek okula giderse kesinlikle karşılanacak? Öğretmen bizi sahiplenecek mi? Akranları müstebitlik meydana getirecek mı? hususi madun sınıfa alınır mı?' derece korkular yaşıyorlar. Çünkü bebek şayet alışılagelen müşterek sınıfa uzlaşma sağlayamayacak özellikteyse o okulun hususi madun sınıfına yerleştirilmesi gerekiyor ve bir çok karı düşüncesince de bu elbette müşterek tomar can sıkıcı müşterek nesne oluyor. Yine de kabullenebiliyorlar gücün yaşadıkları pedagojik sıkıntıların indinde bu etiketlenme ve ilkin bu zorluklarla savaş dair ailenin bekâr kaldığını müşterek tomar müşterek küme görüyorum."
"Otizmin eskiye uyarınca müşterek tomar elan kalın tanıdık müşterek bozukluk"
Doç. Dr. Emel Sarı Gökten, otizmli erler düşüncesince terbiye sisteminin elan dobra duruma getirilmesi icap ettiğini dile getirerek, şunları kaydetti:
"Bir taraftan da bu dallar düşüncesince terbiye sisteminin müşterek tomar elan birinci dershane müşterek duruma getirilmesi lazım. Bu aileleri ve bu evlatları sahiplenen, er yaştan itibaren süregelen hususi terbiye dayanaklık etmek sistemlerinin geliştirilmesi lazım. Okulların, öğretmenlerin bu mevzuda bilim sahibi olması lazım. Tabii ki rastgele bebek müşterek kaynaştırma talebesi veya alışılagelen derslik talebesi olamayacak gücün hususi madun sınıfta fark olsa onun orada oldukça zat kapasitesini gerçekleştirmesi düşüncesince birinci dershane müşterek terbiye alması lazım. Okul dışındaki terbiye sisteminin de öyle."
Gökten, "Toplumun otizm dair öğrenmeye, bilmeye müşterek tomar açıkça olması benim en ehemmiyetli dileklerimden birisi bu. Otizmli dallar ayrı değil, doğrusu bizlerden kopuk, bekâr yaşaması müstelzim insanoğlu değil. Onlar etiketlenmesi müstelzim dallar değil, rastgele birisi bizim çocuğumuz. Hiçbir devir aklımızdan çıkarmamamız müstelzim nesne de bizim de anca müşterek çocuğumuzun olma ihtimalinin mevcut olduğu. Dolayısıyla bu ailelerin desteklenmesi müşterek tomar önemli." ifadeleriyle laflarını tamamladı.