Çaycuma ilçesine ilişkin Kadıoğlu köyünde canlı 76 yaşındaki Nizamettin Oral, 14 sene ilkin bahçesine limonluk ihdas etmek istedi. Emekli beyaz zehir işçisi Oral; ihdas etmek istediği seranın demirleri ilerlemeyince toprağı kazmaya başladı. Geç Roma-Erken Bizans zamanına ilgilendiren bulunduğu kestirim edilen mozaiklerle karşılaşan Oral, vaziyeti jandarma ekiplerine bilgi verdi.
Kültür ve Turizm Bakanlığı alanı dulda dibine alıp arazide 5 sene süresince hafriyat emek vermesi yaptı. Bu tam bahçedeki kalıntıların dokunca görmemesi düşüncesince geceli gündüzlü kez markajcı Nizamettin Oral'a 173 bin TL devletleştirme bedeli çıkartıldı. Gece gün hab uyuyamadığını 14 sene süresince arazide kez tuttuğunu özetleyen Oral, bölgenin yurt turizmine iri ulama sağlayacakken toprağın altında beklediğini tabir etti.
“14 senedir ne devir kazmaya gelecekler sanarak bekliyorum”
Zeugma'ya benzeşim bölgede kimlik kum ve brandalar ile örtülen mozaikler ile ek herhangi ortak yere başvuruda olduğunu özetleyen Nizamettin Oral, “14 senedir bekliyorum” sanarak konuştu. Yıllardır aşırı gider yaptığını ve uğraştığını özetleyen Oral, “Burada bu nimeti bulduk. Gerçekten tığ biçimsiz mü olduk bilmiyorum. Çok altın ortak şeymiş bu. Arkadaş buna ehil çıkılsın. Vali, milletvekilleri değişti. Kültür Bakanı, Kültür Müdürüne varana derece hepsi değişti. Buraya ehil çıkan yok. Taşlar çökmüş, bezler çürümüş. Hayvanlar otluyor burada. Buraya ehil çıksınlar. Ne olacaksa ortak an ilkin olsun. Gaziantep'teki mozaiklere eş bedel deniliyor. Bilenler aşırı dobra ortak gereç diyor. Burası Çaycuma'ya, Kadıoğlu köyüne geçişsiz değil. Burası Türkiye'ye geçişsiz bulunan ortak kurum olacak. Ben de ortak an ilkin sıkıntılardan kurtulayım. 14 sene bana daima mahzunane geçti. Acaba bu kış, bu yaz ne olacak. Çalışacaklar mı sanarak bekledik. Biraz çalıştılar gittiler. Ondan sonraları icra vekili olmadı. Siyasi adına söylemiyorum. Bütün kaymakamlık başkanlarına varana derece başvurma ettim. Çaycuma'nın zenginleri de var. Hiç ehil çıkmıyorlar. Bana bu memleketi yediemine verdiler. 70 kuruş mülk vermediler. Benim aşırı masrafım mevcut buralarda” sanarak konuştu.
“Yıllardır ‘buraya ne olacak' sanarak bekliyoruz”
14 sene ilkin ortaya çıkartılan ve sathi icraat sonrası kimlik mülga mozaiklerin akıbetini endişeyle beklediklerini tabir fail Şevket Helvacı, yaşadıklarını şu şekilde aktardı:
“14 sene ha bura çıkalı. Fakat buradan tığ aşırı dokunca gördük. Burayı kamulaştırdılar. Yan tarafta arazim var. İskelet ortak evim vardı. Yıllardır 12 sene uğraştım evimi yapamadım. 12 sene sonraları yaptım. İzin vermediler. Kendi paramla bana hafriyat yaptırdılar. On iştirakçi buldum köydeş gençlerden. Kazma kürek, Ereğli kazasından hafriyat bilimci geldi. Kendi paramla harcamalarını karşıladım. Sonra evimi yaptırmadılar. Beni gel git Safranbolu, Zonguldak döndüm dolaştım. Buradan aşırı cehennem azabı gördüm. 14 senedir düşünce içerisindeyiz. Bizi bugün mü çıkartacaklar, erte mı çıkartacaklar. Bekliyoruz. İstiyoruz ki ortak an ilkin bura ne olacaksa olsun. Evimin üzerini yapamadım. İstediğim denli yaptırmadılar. Çok uğraştık, imara açtık. Öyle evimi tebeddülat yaptım oturdum. Eşim ve çocuğum şizofren hastası. Hem onlara beslemek durumundayım. Çok sıkıntı çektik. Hala şimdi öyleyiz. Tedirgin biçimde bekliyoruz.”
Ortaylı, “Kazıların başlaması lazım”
Tarih profesörü İlber Ortaylı ise Çaycuma mozaiklerine değinerek, “Zonguldak'ın Çaycuma ilçesinde, Roma villası ve mozaikler bulundu. Nihayet Zeugma mozaikleriyle yarışacak ortak mozaik bahçesi şimdi bulunmuş. Konular daima aynı; mitoloji. Bütün bunların ortak an ilkin envanterinin tespiti, korunması ve kaçakçıların yıkıcı kazılarından ilkin bilimsel kazıların başlaması lazım. 2018'de hazırlanmakta bulunan dulda çatısı projesi halen yapılmadığı için, kimlik dümdüz ortak örtüyle kapatılarak korunmaya çalışılmış bulunan asar zayi ve çalınma tehdidi altında” sanarak tabir etti.
Öte taraftan mozaikler düşüncesince 2022 yılının Şubat ayında eksiltme yapılacağı kısaca 3 milyon lira muhassasat hazırlandığı tabir edildi.
Onur Altındağ - Gülcan Çolak
