Atina
Yunan uzmanlar, ABD'nin Doğu Akdeniz Boru Hattı (EastMed) projesinden desteğini çekmesine ilişkin, Washington'un Türkiye'nin tepkilerini delik uğrunda bulundurarak politikalarını gözden geçirdiğini, Doğu Akdeniz'de Ankara ile Atina ortada kurulacak pozitif diyalog ve çalışan iş birliğinin, Ege'nin dü yakasındaki halkların yararına olacağını bildirdi.
Doğu Akdeniz’den çıkarılacak gazın Kıbrıs üstünden Yunanistan’a, ordan da İtalya’ya ulaştırılmasını hedefleyen EastMed projesine bağlı anlaşma, Atina’da Ocak 2020’de planlı müşterek törenle Yunanistan, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi (GKRY) ortada imzalanmış, ilkin Yunanistan ve GKRY’de şişman cümbüş yaratmıştı.
Avrupa’nın natürel kavara temininde Rusya’ya tabi kalmayacağı müşterek seçenek hal kendisine değerlendirilen projenin, Yunanistan’ı Avrupa’nın erke güvenliği düşüncesince ehemmiyetli müşterek sebep durumuna getireceği beklentisi oluşmuştu.
Atina’da coşkudan manzara kırıklığına
Washington, imzadan dü sene sonraları projeden desteğini çekti. Yunan basınının hükümet kaynaklarına dayandırdığı haberlerde, ABD'nin, EastMed'e bağlı çekincelerini gayriresmi müşterek sahra ile (non paper) Yunanistan, İsrail ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi'ne (GKRY) ilettiği bildirildi.
ABD'nin dile getirmiş bulunduğu çekinceler ortada projenin iktisadi anlamda sürdürülebilir olmaması ve çevresel hassasiyetlere ırak olması gösterildi. ABD’nin, projenin alanda Türkiye ile huzursuzluğa bozukluk bulunduğunu vurgulaması da Atina düşüncesince şişman müşterek manzara kırıklığı yarattı. Her ne kadar, ABD’nin alanda planlanan yalıtım temelli, yer hassasiyeti efdal başka projeleri desteklemeye bitmeme edeceğine ayraç edilse de projenin istikbaline bağlı ağır istifham işaretleri oluştu.
Ankara’nın imzaların atılmış bulunduğu tarihteki "Doğu Akdeniz’de en etraflıca deniz boyu şeridine erbap bulunan Türkiye'yi ve Kıbrıs Adası'nın natürel kaynakları üstünde denk haklara erbap bulunan Kıbrıs Türklerini namevcut sayan tek plan değerli olamayacaktır." şeklindeki öngörüsü esasen gündeme geldi.
Yunan uzmanlar, bu kararın gerelti ardı ve dünkü süreçteki beklentilere bağlı AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
ABD’nin mütebeddil aut politikası
Yakın gün uzmanı Yorgos Margaritis, ABD’nin dünkü umumi siyasetinin, budaklı bölgelerden uzaklaşarak enerjisini Çin ve Rusya karşısında Batı Pasifik’e yoğunlaştırması temelinde belirlendiğini söyledi.
Washington’ın, EastMed’ten uzaklaşmasının da bu çerçevede okunabileceğini kaydeden Margaritis, "Projenin gerçekleştirilmesi, ekonomik, politik ve ihtimal de askeri yükümlülükler doğurabilirdi. EastMed ile çalışır olmak, bulunan vaziyette Amerika düşüncesince baş döndürücü müşterek yüktü." dedi.
Mavi Vatan doktrini
Margaritis, Amerika dünya malı gösterse de göstermese de Doğu Akdeniz’deki problemlerin var olmaya bitmeme ettiğini belirterek "Türkiye’nin Mavi Vatan’ı yaşama nakil niyeti, semt ülkeleri düşüncesince boğucu müşterek gestalt oluşturuyor. İsrail Batı’dan kopuyor. (Güney) Kıbrıs, 'güçlü müşterek devletin koruması altındaki önemsiz devlet' (protectorate) tehdidi ile huzur karşıya kalıyor. Yunanistan, Türkiye tehdidinin yükünü hissettiği Ege’de sınırlandırılıyor. Rusya, Suriye, Lübnan ve Mısır’ın da izlemsel ciddiyete erbap Doğu Akdeniz’de Türk kontrolünü onama etmesi zor." ifadelerini kullandı.
"Ekonomik anlamda karsız müşterek proje"
Uluslararası İlişkiler Uzmanı Dimitris Kaçonis, ABD’nin projeden desteğini incizap kararının gerisinde hem iktisadi bununla birlikte jeostratejik sebepler bulunduğunun altını çizdi.
Projenin iktisadi anlamda karsız bulunduğunun en gene bu yana nice ad kabilinden söylendiğini hatırlatan Kaçonis, natürel kavara ve yer yağı dalında çalışkanlık yayınlayan nice firmanın etkinliklerini yeşil erke üzere ayrımlı alanlara kaydırmaya başladığına dikkati çekti.
Kaçonis, jeostratejik açıdan, Türkiye’nin projeden duyduğu rahatsızlığın ehemmiyetli müşterek sebep bulunduğunu belirterek, "ABD, Türkiye’nin EastMed’e tepkilerini görerek bu tepkileri delik uğrunda bulundurmak istiyor. Dolayısıyla bölgedeki politikalarını umumi kendisine baştan şekillendiriyor." sanarak konuştu.
ABD’nin hem Türkiye’yi bununla birlikte Yunanistan’ı NATO içinde kıymetlendirmek istediğine aksan işleyen Kaçonis, "Proje gerçekleşse caba bundan esas kolokyum çıkma bulunan aşkın uluslu kazanç grupları olacaktır. Bölge halkları ya aşkın az yararını görecektir veya tek görmeyecektir. Bölgedeki barışı gözdağı edecek gerilimlere kez açım ihtimali de uydurma konusu." dedi.
"İş donanması ve diyalog yolu bulunmalı"
Eski Büyükelçi ve Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Danışmanı Panayotis Ioakimidis, projenin belli gerçekleşmeyeceğini öngördüğünü dile getirerek sonuncu değişmeyen düşüncesince Avrupa Birliği (AB) Komisyonu kabilinden yapılacak, projenin sürdürülebilirliğine bağlı değerlendirmenin de kesinlikle beklenmesi icap ettiğini vurguladı.
Komşu dü iklim bulunan Yunanistan ve Türkiye’nin içinde bulundukları coğrafyadan "kopamayacaklarını" kail Iokimidis, "Biri ötekinin elden yanı sıra bulunduğu düşüncesince arsıulusal ahbaplık ve güzel komşuluk ilişkileri temelinde teşrikimesai ve diyalog zımnında gitmenin şeklini bulmalılar." değerlendirmesini yaptı.
Iokimidis, Türkiye’nin Deniz Hukuku Sözleşmesini imzalaması ve "casus belli"den vazgeçmesinin, Yunanistan’ın ise Türkiye’nin AB’ye yakınlaşmasını desteklemesinin hal uğrunda ehemmiyetli adımlar olabileceğini savundu.
