Amman
Bölgenin rahat ülkesi Ürdün'de elan evvela sağlam kesif görülmeyen gelişmeler, 2021'de krallık ailesinden kırsalda canlı vatandaşlara denli nice kesimi etkiledi.
Özellikle senenin önceki yarısında ehemmiyetli gelişmelere oyunluk bulunan Ürdün'de problemlerin üstesinden gelebilmek düşüncesince dehşet önlemlere ve ciddi kararlara imza atıldı.
Salt'ta müvellidülhumuza kesintisi zımnında 10 dirilik kaybı
Mayıs ayında Salt Devlet Hastanesi'nde merkezi müvellidülhumuza sistemindeki fasıla neticesinde 10 marazlı hayatını yitirdi.
Ürdün Kralı 2. Abdullah, mevzuya el koyarak sayrılarevi müdürünün hemen istifasını istedi, Sağlık Bakanı Nezir Ubeydat'ı da görevden aldı.
Olaya bağlı davada Amman Sulh Ceza Mahkemesi, sayrılarevi görevlilerinden 5 insana üçer sene delik ve 3 bin 575 dinar (5 bin dolar) servet cezası verirken, 8 sanığın da beraatına hükmetti.
Ceza yerlerin hastanenin o dönemki müdürü, başöğretmen yardımcısı ile oksijenden mesul teknikerleri bulunduğu kaydedildi.
"Kral 2. Abdullah'a huzur tuzak iddiaları"
Ürdün'de 2021'in ihtimal de en baş döndürücü konuşulan konusu emektar Veliaht Prens Hamza bin Hüseyin'in de isminin karıştığı çarpış girişimi iddiaları oldu.
Prens Hamza ve 20 ferdin 3 Nisan'da, "Kral 2. Abdullah'a huzur tuzak kurma" suçlamasıyla gözaltına alındığı kanıt edildi.
Ürdün hükümeti, 16 ferdin gözaltına alındığını duyururken, Ürdün Genelkurmay Başkanı Tümgeneral Ahmed el-Huneyti, Prens Hamza'nın gözaltına alınmadığını, fakat kendisinden "ülkenin güvenliğine dokunca verebilecek" faaliyetlerini durdurmasının istendiğini açıkladı.
Ürdün Dışişleri Bakanı Eymen es-Safedi de 4 Nisan'da meydana getirdiği açıklamada, planlı anket kararında Prens Hamza'nın aut güçlerle ülkenin güvenliğini amaç düzlük bazı faaliyetlere karıştığının ortaya çıktığını söyledi.
Eski Veliaht Prens Hamza bin Hüseyin, 5 Nisan'da Kral 2. Abdullah'a bağlılığını tasdik fail birlikte mektuba imza attı.
Ürdün Kralı 2. Abdullah da 7 Nisan'da ulusa sesleniş düşüncesince bağlanmış birlikte izah yayımlayarak, Prens Hamza'nın ailesi ile sarayında olduğunu ve akıbet günlerde yaşanmış bulunan "fitnenin akıbet bulduğunu" anlatım etti.
Ürdün resmi televizyonu 12 Nisan'da Prens Hamza meselesinin krallık ailesi geleneği çerçevesinde çözüme kavuşturulacağını, emektar Veliaht Prens'in türel işlemlerden affedilmiş tutularak ilçe önüne çıkmayacağını duyurdu.
Milletvekili Usame el-Acarime krizi
Ürdün'de 21 Mayıs'ta erke tevzi hatlarında meydana mevrut aksaklık hepsi dünya genelinde cazibe kesintisine defa açtı.
AA muhabirine izah karşılayıcı Ürdün cazibe tevzi firması temsilcileri, tevzi şebekesinde aksaklık meydana geldiğini, bu yüzden dünya geneline cazibe verilemediği belirtti.
Milletvekili Usame el-Acarime 24 Mayıs'ta, Mecliste meydana getirdiği konuşmada, Ürdün'de cazibe kesintilerini Filistin'e dayanak gösterilerine bariyer peyda etmek talip aşiretlere bağladı.
Elektrik kesintisiyle ilgili hitabı sonrası mebusluk birlikte sene süreyle dondurulan Acarime, parlamentodaki görevinden istifa ettiğini duyurdu.
Parlamentonun madun kanadı Temsilciler Meclisinde 6 Haziran'da meydana getirilen dehşet oturumda, 130 milletvekilinden 109'unun imzasıyla Acarime'nin mebusluk düşürüldü.
Meclis Başkanı Abdulmunim el-Avdat ise Acarime'nin hitabı huzur "gündem dışı olması zımnında iç tüzüğe aykırı" değerlendirmesinde bulundu.
Acarime'nin memleketi bulunan Amman'ın güneybatısındaki Naur bölgesinde protestolar düzenlenirken, Acarime'yi destekleyenlerle asayiş güçleri ortada çıkan vakalarda cesaret güçlerinden 4 isim yaralandı.
Acarime 17 Haziran'da, asayiş güçleri kabilinden gözaltına alınırken, "Kral 2. Abdullah ve topluma dokunca verici açıklamaları" biçiminde anlatım edilen itham zımnında yargılanmak az daha Devlet Güvenlik Mahkemesine irsal edildi. Acarime'nin yargılanmasına bitmeme ediliyor.
Siyasi sistemde düzenlemeler
Kral 2. Abdullah, ülkede düzeltme talepleri üzerinde siyasetçi sistemi modernize etmek; intihap ve siyasetçi yasalarını değiştirerek seçimlere iştirak oranını bırakmak düşüncesince hususi birlikte komisyon ihdas neticesinde aldı.
Gençlik, kadın, domestik yönetimler, seçim, partiler ve anayasal değişimlerle ilgili 6 madun kolu barındıran 92 üyeli komite, Kral Abdullah'ın emriyle 10 Haziran'da kuruldu.
Eski Başbakan Semir Rifai'nin başkanlığını meydana getirdiği komite, yasama kurulu toy teşri zamanına başlamadan evvela siyasetçi sistemde teceddüt projeleriyle ilgili icraat yapmak, bu mevzuda kanun tasarıları ve anayasal fark önerileri hazırlamakla görevlendirildi.
Ürdün Siyasal Sistemi Yenileme Kraliyet Komitesi 20 Eylül'de, intihap kanunuyla ilgili kanun tasarısı ve anayasada fark önerileri hazırladı. Komite, 3 Ekim'de hazırladığı tutanağı Kral 2. Abdullah'a sundu.
Ürdün'de birtakımı tümen ve hareketler 23 Ekim'de icra ettikleri kuma açıklamada, Siyasal Sistemi Yenileme Kraliyet Komitesinin "halkın talebine birlikte cevap yerine ortaya çıkmadığı, elan fazla yaşanabilecek el hareketlerinin önüne mürur ve kitleleri uyuşturma girişimi olduğu" değerlendirmesine bulundu.
Dış ilişkiler
Ülke ayrımsız sürede aut politikada da birlikte bakış açısı zamanına girdi. Yılın akıbet çeyreğinde aut ilişkilerdeki bu bakış açısı gayret kazandı. Kral 2. Abdullah, 25 Ekim'de Avusturya'dan sonradan Polonya, Almanya ve Birleşik Krallık'ı görüşme etti.
Öte yandan, Suriye üstünden Ürdün'e ilgili elektriğin Lübnan'a ithalatı dair 28 Ekim'de sonuncu anlaşmaya varıldı. 11 Kasım'da ise Ürdün ile İsrail, Ürdün'ün Filistin pazarına ihracatını kısaca iptidai kıvrım artırmaya müteveccih birlikte geçim imzaladı. Bu etap Filistin meselesinde Ürdün kabilinden atılmış çarpıcı birlikte etap yerine yorumlanıyor.
Ürdün Kralı 2. Abdullah, 22 Kasım'da Bahreyn Kralı Hamed bin İsa Al Halife'yle ve 23 Kasım'da Birleşik Arap Emirlikleri'nin (BAE) başkenti Abu Dabi'de, Abu Dabi Veliaht Prensi Şeyh Muhammed bin Zayed el Nahyan'la düet mülakat gerçekleştirdi. Öte taraftan Ürdün Veliaht Prensi Hüseyin Bin Abdullah da 29 Kasım'da Katar'ın başkenti Doha'da, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamed Al Sani ile birlikte araya geldi.
Ekonomik yerine bulunduğu denli vatandaşlara bembeyaz su ulaştırılması dair da teessürat canlı Ürdün, 22 Kasım'da İsrail ve BAE ile 2022 senesinde erke ve su dalında kuma birlikte projenin yapılabilirlik sürecine başlanması düşüncesince "niyet beyanı" imzaladığını açıkladı.
Ürdün-Suriye kuma başıboş bölgesinin kısaca 6 sene aradan sonradan baştan açıldığı 1 Aralık'ta, ticari ve konuşu faaliyetlerin başladığı duyuruldu.
AA muhabirine mütekellim siyasetçi çözümleyici ve edip Saad Hatr, Ürdün'ün, Kovid-19 müstevli periyodunun etkilerine karşın 2021'de lehçe ve arsıulusal darboğazdan çıkmaya çalıştığını söyledi.
Amman yönetiminin, Rusya'ya ferahlama ve Katar'la ilişkileri ihya az daha lehçe kuma yönetim seçeneklerini genişletmeye çalıştığını, Amerika yönetimini Suriye'ye yaptırımların Amman'a dokunca verdiği anlamında kandırma etmeye çalıştığını aktaran Hatr, Ürdün'ün 10 sene devam eden belirsizlik döneminden kabarmak düşüncesince güç sarfiyat ettiğini kaydetti.
"Halk ile hükümet kurumları ortada cesaret baştan mensur edilmeli"
Ülkedeki iç krizlere bağlı ise Hatr, "Halk ile hükümet kurumları arasındaki cesaret krizi derinleşti. İşlerin sarpa sarmaması düşüncesince bu cesaret baştan mensur edilmeli." değerlendirmesinde bulundu.
Hatr, "Siyasi sistemin yenilenmesinin konuşulmuş bulunduğu birlikte dönemdeyiz. Bu toy sistemde özgürlüklerin çıtasının yükseltilmesi, bölüt müteveccih baskının azaltılması, Kral'a taşlama etmekle suçlananlar huzur hususi af çıkarılması gerek." dedi.
Yeni yılda Ürdün'ün, içeride tensikat yapması icap ettiğini tamlayan Hatr, "Parti ve intihap kanunlarıyla ilgili siyasetçi sistemin yenilenmesinin peşi sıra Meclis feshedilmeli, doğacak güz er seçime gidilmeli." görüşünü paylaştı.
Ürdün'e ecnebi krizler
Eski Bakan Muhammed el-Mumini ise, "Ürdün'ün 2021 senesinde yaşamış bulunduğu krizler toplumumuza baş döndürücü yabancıydı. Ancak bunları elan çelimli birlikte halde geride bırakmayı başardık." niteleyerek konuştu
Mumini, Kral Abdullah'ın ayrışık bölgelerde düzeltme zımnında gideceği, durumların düzeleceği ve doğacak sene bunu elan dobra görecekleri öngörüsünde bulundu.
