Sakarya'nın Taraklı ilçesinde bin müşterek emekle beş on usta çeşidinden imal edilen şimşir kaşık, bakteri üretmemenin yanı esna gıda kıymetini düşürmeme özellikleriyle biliniyor.
Zamanın flaş meslekleri ortada bulunan kaşık oymacılığı bugünlerde hızla gelişen teknolojinin gelişmesiyle kaybolmaya yüz tuttu. Coğrafi işarete cemaat bulunan kaşığın üretimi ise ustaların orman işletmelerinden aldıkları şimşir ağaçlarını kalas durumuna getirilmesi neticesiyle üretiliyor.
Ağaçlar ıslatıldıktan sonradan taslama nacağı ile incelmemiş odunlara kaşık taslağı veriliyor. Daha ondan sonra kaşık keseri ile ‘iğnek' ismi sunulan inceltme, oyma keseri ile ‘keselleme' ismi sunulan oyma işlemlerinden güzeşte keresteler, ‘kaşık bıçağı' ismi sunulan aparatla yontma yapılarak kaşık çeşidi veriliyor.
Çırak yetişmiyor
Taraklı ilçesine ilişkin Alballar Mahallesi'nde canlı ve kendini bu meslekte sonuç usta yerine gören 74 yaşındaki kaşık ustası Sabri Özşahin'in el emeği ile ürettiği, kaşık, dirgen ve kepçe kabil mahsulat Türkiye'nin nice ilinin yanı esna ayrımlı devletlere gönderiliyor. Yetiştirecek şakirt bulunmadığını ve kaşıkları elle karşıcı ustanın beş on bulunduğunu tamlayan Özşahin, bu işle uğraşan her insanın makineyle istihsal yaptığını dile getirdi.
Ata mesleğini sürdürüyor
Kaşığın tarihinden ve hızla gelişen teknolojinin gelişmesiyle beraberce bir zamanlar elde meydana getirilen kaşıkların makinelerde yapıldığını aktaran kaşık ustası Özşahin, “Biz bu işe başladığımız zamane köyümüzde mektep falanca yoktu. Ben dedem ve babam ile çalıştım kaşık odası dediğimiz yerde. Bize en geniş iş bulunan zımpara işinden başlatırlardı şimdi ondan sonra hamle etap ilerleyerek bu işe başladık. Şuanda da 60 seneyi geçti bu meslekte. Çırak yetiştirme dair şuanda elde karşıcı bulunmayan denecek denli az müşterek elin parmaklarını geçmez. Şimdi bundan sonradan füru makinelerde yapıyor kaşıkları, kaşık mı? Kaşık fakat bizim yaptığımız kaşıkları makinelerde yapamazlar. Kaşığın zamanı ise baş döndürücü eskilere dayanır. Dedemden ve babamdan evvel Hoca Ahmet Yesevi'nin kaşık ustalarının çırakları var. Hatta köyün ismini güçlü kendileri koymuşlar Kaşıkçı Şeyhler sanarak ve bizim köyümüze baş döndürücü DOĞRU kısaca 2 kilometre. Herkes kaşık yapar fakat bunlar müşterek birbirinden farklıdır. Bir atasözümüz vardır, ‘Herkes kaşık yapar fakat sapını ortaya getiremez' sanarak bun manası ise rastgele ustanın kaşığı ile aşındırmak yenmez” dedi.
“En güzel kaşık şimşir ve zeytin ağacından olur”
En güzel kaşığın zeytin ve şimşir ağacından yapıldığını dile getiren Özşahin, “Zeytin ağacı da doğadaki zeytin ağacı olacak tarladaki değil nedeni ise tarladaki zeytin ağacının geni değişiyor aşılandığı zaman. Atalarımız saraylara çalışmışlardır bu husus hesabına lokmalık kaşık sanarak vaktiyle şimdi baş döndürücü aşındırmak yiyecek hesabına bulunan kaşıktı şuanda da satılıyor fakat aşındırmak yiyecek ara bulucu yerine değil. Zaten aşındırmak yiyecek kaşığı üretimi bulunmayan denecek denli az. Şimşir ağacı sıkkın müşterek ağaç, orman pres müdürlükleri bunun üretimi yapamıyor tabii yerine bizde kalas bulamıyoruz bu mevzuda sıkıntımız var. Biz de bu keresteleri bozma olduktan sonradan odun sanarak toplarız ve orman pres çeşidinden tahsis edildikten sonradan alırız” sanarak konuştu.
“Teknolojiye direniyoruz fakat meydana getirecek müşterek bilinçlilik yok”
Teknolojiye direnmeye çalıştıklarını tamlayan Özşahin, “Ben aşındırmak yiyecek kaşığını 15 ile 20 teklik ortada satıyorum. Makineyle karşıcı ise 1 liraya veriyor ve benden müşterek tomar kazanıyor. Makine üretiyor bin kıta ego üretiyorum 5 kıta 10 kıta bu nedenle teknolojiye direniyoruz fakat meydana getirecek müşterek bilinçlilik bulunmayan ego 60 seneyi devirdim bu ustalıkta bitmeme ediyoruz. Ben mesleğimi istekle yaptığım düşüncesince bu ahacık başarılıyım. Makine makul müşterek yere denli kaşık yapar bilfarz sapını etli yapar elin meydana getirdiği esnekliği otomobil veremez. Çarşı ve pazarlarda gördüğünüz halis muhlis kaşıklar otomobil üretimidir el inşası kaşık bulamazsın havadan kolay” halinde konuştu.
“Ben bu işin maddesel tarafını irtical hocalık hazırlamaya razıyım”
Çırak olmadığı düşüncesince kendisini bu meslekte sonuç zamane yerine gören ve bu mesleğin kurumlarda ibret yerine verilmesini istediğini tamlayan Özşahin, “Bu dizge gidiyor bundan sonradan şakirt olmadığı düşüncesince yetişmiyor. Bu işi öyle Sakarya'da üniversite, ahali yetişek müdürlükleri ve belediyeler bu üçgen dayanaklık etmek verirse üniversitelere taşınırsa unutulmaya bilir. Ben bunu da baş döndürücü istiyorum, üniversitede ego bu işin maddesel tarafını irtical hocalık hazırlamaya da razıyım” ifadelerini kullandı.
“Şimşir kaşıkla aşındırmak yiyici şahıslarda asla işkembe ağrısı, dudak ve diş problemi olmaz”
El emeği ile imal edilen kaşıkların Türkiye'nin yanı esna nice ülkeye ihraç edildiğini ve kaşığın yararlarından uydurma fail Özşahin, “Üniversiteler beni baş döndürücü güzel tanır. Hocalarımız mevcut benimle irtibata geçiyorlar. Mesela ego geçtiğimiz yıl İngiltere'ye çalıştım. Hocalar benden alıp o yerlere gönderiyorlar ve bu yıl Amerika'ya gönderdiler. Çocuklara abla yakıştırmak düşüncesince küçük kaşıklardan fakat dediğimiz kabil baş döndürücü üretemiyoruz. Elde ürettiğimiz düşüncesince de başağrısı çekiyoruz. Şimşir kaşığın faydası ise ağacından dirimsel şimşir ve zeytin ağacı bakteri almaz ve üretmez. Şimşir kaşıkla aşındırmak yiyici şahıslarda da asla işkembe ağrısı, dudak ve diş problemi olmaz” dedi.
Orkun Kaya
