Kişinev
Türkiye'nin Kişinev Büyükelçisi Gürol Sökmensüer, Türkiye ile Moldova arasındaki ilişkilerin güzel zamanı temellere eş bulunduğunu belirterek, "Moldova'yı altın kuma arkadaş ve eş yerine görüyor ve eş sınırımız olmamasına karşın komşumuz yerine addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, abra ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'ya yapacağı görüşme önceleri düet ilişkileri ve Moldova'ya ilişkin Gagauz Özerk Yeri'nin yaşamış olduğu sorunları AA muhabirine değerlendirdi.
Türkiye ve Moldova ortada ilişkilerin geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, "Türkiye-Moldova ilişkileri, güzel zamanı temellere sahiptir. Türkiye, Moldova’nın 27 Ağustos 1991 tarihinde anons edilen bağımsızlığını tanıdıkları bulunan ön ülkelerden bir tanesi olmuştur. 2 Şubat 1992 tarihinde diplomatik ilişkilerin kurulmasından itibaren Türkiye-Moldova ilişkileri tamamıyla gelişmiştir." halinde konuştu.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 2018'de Moldova'yı ve Gagauz Özerk Yeri'ni görüşme ettiğini anımsatan Sökmensüer, "Erdoğan’ın Moldova'yı ziyareti vesilesiyle 2018 senesinde Stratejik Ortaklık anons edilmesi, ilişkilerde ehemmiyetli kuma dönüm noktası olmuştur. Bu gelişmeyi 2019 senesinde Yüksek Düzeyli Stratejik İşbirliği Konseyi'nin, 2020 senesinde da Ortak Stratejik Planlama Grubu'nun ön toplantılarının yapılması strateji etmiştir." dedi.
Sıklaşan temasların türlü kararların alınmasına ve anlaşmaların imzalanmasına kez açtığını tamlayan Sökmensüer, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu'nun Moldova'yı görüşme edeceğine dikkati çekti.
Çavuşoğlu'nun görüşme kapsamında Moldovalı mevkidaşı Niku Popesku ile görüşeceği ve Parlamento Başkanı İgor Grosu, Başbakan Natalya Gavrilitsa ile Cumhurbaşkanı Maya Sandu kabilinden ikrar edileceği bilgisini paylaşan Sökmensüer, "Bakanımızın tahminî kuma sene ortamında Moldova’ya ikinci ziyaretini gerçekleştiriyor olması, çelimli ilişkilerimizin dört dörtlük kuma nişanesidir. Bu ayrıca, ilişkilerin ati taşınmasına müteveccih yerine değme dü tarafta bulunan bulunan iradenin bariz kuma tezahürüdür."
Sökmensüer, "Moldova'yı altın kuma arkadaş ve eş yerine görüyor ve eş sınırımız olmamasına karşın komşumuz yerine addediyoruz. Bu sebeple Moldova'nın barış, abra ve refahına ehemmiyet atfediyoruz." dedi.
Moldova'da temmuzda er yasama kurulu seçiminin yapıldığını anımsatan Sökmensüer, "Son intihabat sonucunda Moldova'da abra sağlayabilecek çelimli kuma hükümetin kurulmasını kıvançla karşıladık. Bu istikrarın, gelişim kaydetmemiz düşüncesince araştırma görevlisi olacağına inanıyoruz. Bu çerçevede, Moldova'daki yeni hükümetle de değme dü tarafın eş yararına olacak halde altın iş birliğimizi derinleştirmeye hazırız." ifadelerini kulandı.
"İki ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi maksadı var"
Moldova ve Türkiye ortada iktisat ve ticari ilişkilerin de geliştiğine dikkati çekici Sökmensüer, dü ülkenin 1 bilyon dolar tecim kütlesi maksadı olduğuna dikkati çekti.
Sökmensüer, "2021'in ocak-eylül zamanında Moldova’ya ihracatımız 316 milyon, Moldova'dan ithalatımız ise 231 milyon dolar yerine kaydedilmiş ve tecim hacmimiz 547 milyon dolar olmuştur." dedi.
İki diyar arasındaki Serbest Ticaret Anlaşması'nın 2016'da yürürlüğe girdiğini anımsatan Sökmensüer, bu anlaşmanın tecim hacmini hâlâ da artıracağı umudunu paylaştı.
Sökmensüer, "Moldova'daki hep Türk yatırımları 300 milyon doların üstündedir ve 6 binin üzerinde insana istihdam sağlamaktadır. İş insanlarımızı Moldova’da envestisman yapmaları düşüncesince heveslendirme etmeyi sürdüreceğiz." ifadelerini kullandı.
"Özerkliğin yeterli anlamıyla işlemesiyle ilişik belirsizlikler var"
Gagauz Özerk Yeri'nin düet ilişkilere bol bolamat katan "dostluk köprüsü" bulunduğunu vurgulayan Sökmensüer, özerkliğin yeterli anlamıyla işlemesi ve muhtariyet kapsamında maruf yetkilerin kullanılmasıyla ilişik kimi belirsizliklerin bulunduğunu söyledi.
Bunların giderilmesinin Moldova'da millî mevzuatın Gagauz Özerk Yeri yapılış kanunuyla ahenkli bir duruma getirilmesiyle cins olabileceğini tamlayan Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Bu çerçevede, hazırlanmakta bulunan üç kanun tasarısından ikisinin Aralık 2020'de ikrar edilmesi muştulu kuma evolüsyon olmuştur. Üçüncü kanun tasarısının da ikrar edilmesini dilek ediyoruz. Hem halklar ortada bununla beraber resmi makamlar ortada üretim edilecek inanma ortamıyla, Gagauzya ile merkezi makamlar ortada yaşanabilecek hata anlamaların kuma an önce çözüme kavuşacağına inanıyoruz."
"Gagauz soydaşlarımızın kültürel kimliklerini korunum etmelerine ehemmiyet vermekteyiz"
Gagauz Türklerinin Moldova ile başarıyla bir araya gelmesi ve kültürel kimlikleri ile özerkliklerini koruması icap ettiğini vurgulayan Sökmensüer, "Gagauz soydaşlarımızın Gagauz kültürel kimliklerini korunum etmelerine ve Moldova'ya çelimli kuma ilişkinlik hissi duymalarına ehemmiyet vermekteyiz." dedi.
Büyükelçi Sökmensüer, şunları kaydetti:
"Soydaşlarımızı anne dilleri Gagauzcayı yaşatmaları ve yeterli bütünleşme düşüncesince anahtar ayrıcalığı taşıyan bulunan mutluluk dilini öğrenmeleri dair heveslendirme ediyoruz. Nitekim Gagauzya’da mutluluk dili ile Gagauzcanın eşzamanlı öğretilmesi yönündeki planlara dayanak sağlıyoruz. Gagauz Özerk Yeri'ndeki okullarda faydalanılmak kadar Moldova Ulusal Eğitmenler Derneği (ANTEM) kabilinden AGİT Ulusal Azınlıklar Yüksek Komiserliği ile teşrikimesai ortamında resmi dilde ve Gagauz dilinde hazırlanmakta bulunan öğüt materyallerinin kuma kısmının basımı, Yurtdışı Türkler ve Akraba Topluluklar Başkanlığımız kabilinden üstlenilmişti. Bu desteğimizi sürdüreceğiz."
