Ankara
Türkiye, acemi tutum stratejisiyle Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Mısır, İsrail, Suudi Arabistan ve Ermenistan ile dış ticarette iş birliklerine bap aralarken acemi zamanın düet ticarete müspet etkide bulunması bekleniyor.
AA muhabirinin derlediği bilgiye göre, küçük ay ayında bu ülkelerle diplomatlık trafiğinin gayret kazanması ve gerçekleştirilecek yukarı düzem temaslar esnasında acemi konuşu anlaşmaların imzalanması öngörülüyor.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, küçük ay ayında İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog'un ziyaretinin bahis konusu bulunduğunu belirterek, bu ziyaretle Türkiye-İsrail ilişkilerinde acemi müşterek zamanın başlayabileceğini vurgulamıştı.
Erdoğan'ın BAE'ye küçük ay ayında görüşme gerçekleştirmesi bekleniyor. Son çağda Körfez ülkeleriyle ilişkilerde elleme müşterek ivme yakalandığını anlatım fail Erdoğan, bölgede ortaya çıkan acemi dinamiklerin bunda ehemmiyetli gösteriş oynadığına dikkati çekmişti.
Erdoğan'ın doğacak aylarda Suudi Arabistan'a da müşterek görüşme gerçekleştirmesi öngörülüyor. Suudi Arabistan'ın Türk ürünlerine uyguladığı ambargonun da benzeyen sürede kaldırılabileceği konuşuluyor.
Ermenistan ve Türkiye resmi makamlarının ilişkileri düzelti dair çapraz çağrılar yapmasının peşi sıra dü diyar ortada evvel uçuşun 2 Şubat'ta gerçekleştirilmesi planlandı.
Mısır ile diplomatik münasebat 2013'ten buyana çapraz namına işgüder düzeyinde sürdürülürken sabık sene resmi kurda temaslar gerçekleştirilmişti. Mısırlı iş insanları, ticari ilişkileri yükseltmek düşüncesince sabık ay böylece Türkiye'ye ziyarette bulunurken toplantıda çapraz beklentiler ve atılabilecek adımlar masaya yatırıldı.
Mısır ile ticaret en erdemli kıymetine ulaştı
Türkiye İstatistik Kurumu verilerine göre, bahis konusu ülkelerle akıbet çağda yaşanmış bulunan bazısı gelişmeler, düet ticarete de müspet etkide bulunuyor.
Türkiye'nin Mısır ile diplomatik ilişkileri bu ülkede 2013'te gerçekleşen askeri vuruş daha sonra tevakkuf noktasına gelmişti. Bu çağda yaşanmış bulunan gelişmeler düet ticarette de tesirini gösterdi ve yıllara mucibince ticaret hacminde eğrim müşterek ilerleyiş görüldü.
Türkiye ile Mısır'ın dış ticaret kütlesi 2013'te 4,8 bilyon dolar düzeyindeyken sabık sene 6,1 bilyon dolarla en erdemli seviyesine ulaştı. Bunun 4 bilyon dolarını ihracat, 2,1 bilyon dolarını ise dış alım oluşturdu.
BAE ve Suudi Arabistan ile dış ticaret
BAE ve Suudi Arabistan ile münasebat ise Türkiye'de 15 Temmuz 2016'daki vuruş girişimi daha sonra gerilmişti. Suudi Arabistan ile yaşanmış bulunan gerilime, 2018'deki Cemal Kaşıkçı cinayeti de ağırlık etmişti.
Türkiye-BAE dış ticaret kütlesi 2017 senesinde 14,7 bilyon dolarla en erdemli seviyesine ulaştı. Geçen sene dü diyar ortada derinlemesine müddet sonraları çapraz resmi ziyaretler yapıldı. Türkiye, sabık sene BAE'ye 5,2 bilyon dolarlık dış satım gerçekleştirirken bu ülkeden 2,4 bilyon dolarlık mahsul satın aldı.
Türkiye ile Suudi Arabistan'ın ticaret kütlesi ise diplomatik mesail önceleri 2015'te kısaca 5,6 bilyon dolar düzeyindeydi.
Suudi Arabistan'ın 2020 yılının akıbet çeyreğinde Türk ürünlerine engelleyim kararıyla bu ülkeye ihracatta ehemmiyetli azalış oldu.
Türkiye, 2020'de Suudi Arabistan'a kısaca 2,4 bilyon dolarlık mahsul satarken sabık sene bu numara 215,1 milyon dolara denli geriledi. 2021'de düet ticaret kütlesi 3,5 bilyon dolar düzeyinde gerçekleşti.
İsrail ile düet ticarette sabık sene üstün dereceli kırıldı
İsrail'in 2010'da Mavi Marmara gemisine düzenlemiş bulunduğu saldırıyla yükselen Türkiye'nin bu ülkeyle ilişkilerindeki tansiyon, İsrail-Filistin geriliminden de etkilendi.
2010-2021 devrinde dü diyar dış ticareti umumi namına yükseliş eğilimini sürdürdü. İkili ticaret kütlesi 2010'da 3,4 bilyon dolar düzeyindeyken 2021 senesinde üstün dereceli kırarak 8,1 bilyon dolara yükseldi. Geçen sene İsrail'e kısaca 6,1 bilyon dolarlık mahsul satılırken bu ülkeden 1,9 bilyon dolarlık mahsul alındı.
2021'in akıbet aylarında Türkiye ile İsrail ortada yukarı düzem telefon görüşmeleri gerçekleştirildi.
Ermenistan ile ticaret sınırlanmış düzeyde
Türkiye ile Ermenistan ilişkilerinde de acemi müşterek zamanın kapıları açılıyor. Bu ülkenin bağımsızlığının peşi sıra Azerbaycan'ın Karabağ bölgesindeki ülkelerini engelleme etmesiyle Türkiye'den Ermenistan'a aracısız ticaret sona erdirilmiş, dü diyar arasındaki uç kapatılarak kara, çıpa ve iklim yolu linkleri kesilmişti.
Türkiye-Ermenistan ticaret kütlesi 2012-2021 sürecini havi 10 yılda 15,3 milyon dolar düzeyinde kaldı. Ülkeye meydana gelen dış satım iyice sınırlanmış kurda bulunurken bahis konusu çağda Ermenistan'dan kısaca 15 milyon dolarlık mahsul satın alındı.
"Normalleşme, Türkiye'nin dış ticaretine müspet ulama sağlayacak"
Orta Doğu Uzmanı Haydar Oruç, AA muhabirine, akıbet çağda Mısır, İsrail, BAE ve Suudi Arabistan ile diplomaside kaydedilen ilerlemelerin, gelecekte düet konuşu ilişkilere de yansıyacağını söyledi.
Normalleşme olması biçiminde dış satım rakamlarının artacağını tamlayan Oruç, Mısır ve İsrail ile yapılacak erke anlaşmaları yardımıyla hem enerjide pınar çeşitliliğinin sağlanacağını hem de bu ülkelerden tahsil edilen erke kaynaklarının üçüncü devletlere satışından kar edilebileceğini bildirdi.
"LNG ithalatında Mısır ehemmiyetli müşterek alternatif"
Oruç, Mısır'ın 100 milyonluk nüfusuyla Türkiye düşüncesince aşırı elleme müşterek alışveriş bulunduğunu anlatım etti.
Mısır'ın Doğu Akdeniz'den çıkardığı natürel gazın da Türkiye düşüncesince acemi müşterek tedbir deposu olabileceğine ayraç fail Oruç, şöyleki konuştu:
"LNG ithalatında coğrafi özellik haysiyetiyle Mısır ehemmiyetli müşterek seçenek olacaktır. Mısır'ın akıbet yıllarda icra ettiği defans sanayisi alımları da adisyona katıldığında, Türkiye'nin yükselişte bulunduğu bu bölgede elleme müşterek alışveriş olabileceği açıktır."
"Ülkeler konuşu ulama üretmeye aday"
Oruç, Türkiye'nin İsrail ile ticari ilişkilerinin siyasetten hür namına öz mecrasında ilerlediğine dikkati çekerek, beklenen müşterek geçim sağlanması halinde, turizm, sağlık, tarım, natürel madenler ve öteki boşluk mamuller dair ehemmiyetli müşterek miktar yakalanabileceğini anlatım etti.
BAE ile yaşanmış bulunan gerginliklerden ticari ilişkilerin müşterek tomar etkilenmediğini tamlayan Oruç, ülkenin Türkiye'de defans sanayisi, bazısı dağınık ve uygulayım bilimi şirketleriyle de yakından ilgilendiğini dile getirdi.
Oruç, Türkiye'nin Mısır, İsrail, BAE ve Suudi Arabistan ile başlattığı normalleşme döneminin siyasal bulunduğu denli konuşu faydalarının da olacağını vurgulayarak şunları kaydetti:
"Türkiye'nin bu ülkelerdeki bulunan alıcı portföyünün, siyasal engeller kaldırıldıktan sonraları ilişkileri emektar düzeyinin de ötesine çıkaracağı kuşkusuzdur. Zira Kovid-19 salgını sonrası başlamış bulunan ticari canlanmanın bu ülkelerdeki talebi artırdığı ve bu durumun pandemi devrinde üretimini çabucak zait Türkiye düşüncesince iri müşterek okazyon olabileceği açıktır."
"Ermenistan ile ticaret uç şehirlerimizde etkide bulunacak"
İstanbul Aydın Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Kutay Karaca da Ermenistan ile meydana gelen diyaloğun konuşu ilişkilere tesirini değerlendirdi.
Ermenistan ekonomisinin Rusya'ya yayımcı olduğuna ayraç fail Karaca, "Ermenistan bu konuşu şartlardan sebep olmak ve bolluk seviyesini tasarruf etmek istiyorsa düşkün bulunduğu 2 diyar var. Bunlar kişmiri sınırlarının yüzdelik 85'ini gerçekleştiren Türkiye ve Azerbaycan." dedi.
Ermenistan'da sert aşırı Türk malının bulunduğunu dile getiren Karaca, harp devrinde ülkenin Türkiye mallarına boykot infaz etmek istemesine karşın bu malların İran ve Gürcistan üstünden girdiğini bildirdi.
Karaca, şunları anlatım etti:
"Sınırların açılması Ermenistan'ın ayrımsız sürede Orta Asya'dan mevrut ticaret ve erke kaynakları yollarının üstünde de müşterek ağırlık yaratmasını ve çıkar elde etmesini sağlayacak. Belki Rusya'ya bulunan bağımlılığını azaltacak. Ermenistan, Türk ekonomisine aracısız iri ağırlık yapabilecek müşterek diyar değil ancak en azından uç şehirlerimizde müşterek etkide bulunacak."
