Tunus devriminin 11. yılına Cumhurbaşkanı Said’in Meclisi yama sonucu mühür vurdu

Tunus

Tunus’ta 17 Aralık 2010'da süregelen ahali hareketi, ülkeyi 23 yıl süresince müşterek tane başına başöğretmen Zeynel Abidin Bin Ali’nin 14 Ocak 2011’de ailesi ile ülkeden kaçmasıyla sonuçlandı.

Ülkede 11’inci yılı kutlanan “Yasemin Devrimi” Tunus’un el erki deneyiminin de baş zamanı adına görülüyor. Ancak 2021, Tunus'ta demokratik kazanımlar açısından endişelerin arttığı müşterek yıl oldu.

Cumhurbaşkanı Said, ülkede yaşanmış bulunan siyasal ve konuşu krizi öne sürerek 25 Temmuz olağanüstü kararlarıyla parlamentonun çalışmalarını dondurdu ve mebus dokunulmazlıklarını kaldırdı.

Said, 22 Eylül’de acemi kararnamelerle yetkilerini uzun uzadıya icra organını ağız ağıza kendine bağladı.

Siyasi partiler ve çıplak maşer kuruluşlarının, ülkede oluşan “istisnai durumu” umumi adına benimseme etmiş görünmüş olduğu müşterek ortamda 13 Aralık'ta acemi kararlarını duyuran Cumhurbaşkanı Said, bu sürecin 17 Aralık 2022’de yapılamasına karar verilmiş olduğu er seçime denli bitmeme edeceğini bildirdi.

Tunus Anayasası'nda da birtakımı değişikliklerin yapılacağını kaydeden Said, Ocak 2022’de başlamış olacak “ulusal diyalog” periyodunun peşi sıra 25 Temmuz’da Anayasa değişikliği referandumuna gidileceğini söyledi.

Tunuslu uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said'in 13 Aralık'ta almış olduğu Anayasa referandumu ve er seçme kararının, ülkede demokrasiye dönüşü sağlamaktan artma ülke dışından mevrut baskıyı hafifletmeyi hedeflediği görüşünde.

Uzmanlar, Cumhurbaşkanı Said’in "Yasemin Devrimi" yıl dönümüne biraz devir kaldığında açıklamış olduğu “yol haritasını” AA muhabirine değerlendirdi.

“Yol haritası Said’in ülke dışına mesajı”

Siyaset uzmanı Bulbabe Salim, Said’in ülkedeki siyasal krizden depar belgesi düşüncesince duyurduğu sefer haritasını şimdi aşırı "yurt dışına mesaj" adına gördüğünü söyledi.

Salim, “Cumhurbaşkanı Said, açıklamış olduğu kararlar ile ülke içerisinden artma ülke dışına ileti vermeyi hedefliyor. Özellikle gün vererek istisnai durumun ne devir sona ereceği, seçimlerin ne devir yapılacağı denli atılacak adımları müşterek tane hiç belirtti. Öte taraftan Cumhurbaşkanlığı seçme geçmişine bağlı bilgelik vermedi.” ifadelerini kullandı.

Said’in kişi programını uygulamaya bitmeme ettiğine dikkati çekici Salim, “Cumhurbaşkanı'nın sefer haritasına mucibince atacağı adımları baştan sona bu arada göreceğiz. Ulusal diyalog periyodunun nite işleyeceği, bu süreci yönetecek komisyona kimlerin seçileceği denli adımlar sürecin nite şekilleneceğini etkileyecek unsurların başlangıcında arazi alıyor.” dedi.

Bireysel idare anlayışı

Salim, Tunus’un siyasal istikbaline bağlı ise şu değerlendirmeyi yaptı:

“Bireysel müşterek yönetimle gönül rahatlığı karşıya kalacağız. Seçimlerin veya Cumhurbaşkanı'nın bahsetmiş olduğu değişikliklerin müşterek kıymeti olmayacak. Japonya’da üstelik yapılamayan elektronik referandum, ülkenin nice namına su ulaştıramayan Tunus’ta mı yapılacak?”

Said’in sefer haritasını müşterek kaçış adına nitelendiren Salim, “Yol haritası, ülke içerisindeki demokratik güçlerin ve ülke dışı merkezli kurumların talebine maruz kaçamak müşterek cevap. Tüm yetkileri elinde toplayan müşterek halife denli davranıyor. İleride bizi otokrasi istekli müşterek idare beklediğini düşünüyorum.” ifadelerini kullandı.

Siyasi partiler zayıfladı

Herhangi müşterek siyasal tarafın Said’in yanı sıra kendine arazi bulamadığının altını çizen Salim, “Cumhurbaşkanı Said, elden kendini dinliyor, hepsi aracı kurumları ve tarafları reddediyor. Siyasi taraflara hasmane yaklaşıyor ve sistemin tümünü reddediyor; buna kendisini destekleyen partiler de dahil." sanarak konuştu.

Tunus'ta akıbet 10 yılda siyasal partilerin aşırı yıprandığına ve zayıfladığına ayraç fail Salim, şu biçimde bitmeme etti :

“Bazı siyasal güçler hala ideolojik gıcır yetmelik ve yersiz siyasetten muzdaripler. Birçok politikacı Said ile Raşid el-Gannuşi ortada dava olduğuna inanıyordu. Bu sebepten dolayı Gannuşi’den yavrulamak talip çevre evvel özellikle Said’i destekledi. Fakat Said akıbet konuşmasında kendisini destekleyen siyasal çevreye de mesafeli bulunduğunu bariz müşterek biçimde gösterdi.”

Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu

Salim, Cumhurbaşkanı'nın Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS) ile huzursuz müşterek alışveriş ortamında bulunduğunu belirterek, “Said, Sendikanın 25 Temmuz öncesinde meydana getirdiği ‘ulusal diyalog’ çağrılarına aldırmadı. Sendikanın Genel Sekreteri Nureddin et-Tebbubi ile yanaşmak istemedi. Said, elden sendika ile değil kendisiyle ahali arasına dönüşmek talip hepsi taraflara aralık koydu. Ülkedeki siyasal tarafları gelişigüzel fırsatta eleştiren Said, en aşırı sendikaları maksat aldı.” ifadelerini kullandı.

Siyaset uzmanı Salim, konuşmasına şunları ekledi:

“Devrimden beri ülkede yaşanmış bulunan nice olayın baş aktörü bulunan Sendikadan Said'in kararlarına gönül rahatlığı muhtemel tepkiyi göremedik. Belki de Said'in programında ısrar etmesinin sebebi budur. Sol görüşlü siyasilerin kontrolünde bulunan sendikalar, ideolojik müşterek rakibi likidasyon kılmak talip sakat müşterek yaklaşım sergiliyorlar.”

Cumhurbaşkanı Genel İşçi Sendikasına mesafeli

Tunus Stratejik Araştırmalar Enstitüsünün emektar başkanı, öğretim üyesi Tarık el-Kehlavi ise Cumhurbaşkanı Said’in TGİS'i siyasete karıştırmamak düşüncesince mesafeli davrandığını söyledi.

Kehlavi, “Said, siyasal partileri seçimlere katılmalarını engellediği denli Sendikanın da siyasete girmesini engellemeye çalışıyor. Sendika enerjisini gösterdiği taktirde, aut güçlerin müdahalesinin peşi sıra sefer haritasını açıklanan Said, Sendikaya gönül rahatlığı bulunan tavrını değiştirebilir.” sanarak konuştu.

Siyasi partilerin Said’in sefer haritasını değiştirmeye güçlerinin yetmediğini kaydeden Kehlavi, Cumhurbaşkanı'nın “yol haritası” sürecinde TGİS'e fariza vermesi şeklinde müşterek yakınlaşmanın bahis konusu olabileceğini dile getirdi.

Yol haritasına haricen meşrut destek

Cumhurbaşkanı Said’in sefer hartasıyla "yurt dışına menfez kırptığı" görüşünü paylaşan Kehlavi, ABD, Kanada, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya ve Japonya büyükelçilerinin 11 Aralık'ta eş açıklamayla, Tunus’ta Meclis de karışma iktisap kılmak az daha demokratik kurumların çalışmalarına hızlıca devir yapılması düşüncesince müşterek devir sınırının belirlenmesini arzu ettiklerini hatırlattı.

Kehlavi, "Cumhurbaşkanı Said'in ülke dışından mevrut bu talebi açıklamış olduğu sefer haritasıyla karşılamaya çalıştığı" değerlendirmesinde bulundu.

Bu anlamda aut devletlerin sefer haritasına müteveccih tepkilerine de yer veren Kehlavi, “Yurt dışından mevrut en ehemmiyetli tepki, meşrut dayanak adına nitelendirebileceğimiz Amerika desteği bulunduğunu söyleyebiliriz. ABD'nin sefer haritasına verdiği desteğin sürecin enli katılımlı ve maruz tarihlere uyulması şeklinde bitmeme edeceğini düşünüyorum.” dedi.

ABD'nin temelde Said’e gönül rahatlığı olmadığını, müşterek tane endişelerinin konuşu reformlar bulunduğunu kail Salim ise, “Amerikalılar, parlamenter sistemin konuşu reformlara müşterek bariyer bulunduğunu düşünüyor, bundan dolayı Said’in şu an hazırlamaya çalışmış olduğu riyaset sistemine gönül rahatlığı değiller. ABD, sendikaların gücünün sınırlanmasını ve ülkede çeşidi müşterek demokrasinin olmasını istiyor.” sanarak konuştu.