Tunus
Cumhurbaşkanı Said, ekonomi, politika ve esenlik alanındaki krizlere tepkiyle gerçekleşen kitlesel protestolar karşısında, 25 Temmuz'da "ülkenin tehlikede olduğu" nedeni öne sürülerek Anayasa'nın 80. maddesini yaşama geçirdiğini, Meclisin çalışmalarını 30 çağ süresince durdurduğunu, tamamı saylav dokunulmazlıklarının kaldırıldığını, başbakanı azlettiğini başkaca yöntemsizlik dosyaları düşüncesince kendisini başsavcı kendisine görevlendirdiğini açıkladı.
Bazı kesimler bu kararları "ülkedeki siyasi krizden depar belgesi yolu" kendisine değerlendirip desteklerken bir takım siyasi partiler ve çıplak maşer örgütleri ise Cumhurbaşkanı'nın kararlarını "darbe" halinde niteledi.
Uluslararası arenada, bir takım Arap ülkelerinden Cumhurbaşkanı'na dayanaklık etmek açıklamaları gelirken, Batılı devletlerin ortak bölümü "bekle-gör" siyaseti benimsedi, kimilerinden da "kaygılıyız" gibisi ceninisakıt tonda tembihat geldi.
Ancak, Cumhurbaşkanı Said, 27 Eylül'de yayımladığı cumhurbaşkanlığı kararnameleriyle teşri ve icra yetkilerini devraldığını duyurdu.
Ülkenin irsî sorunları hal beklerken Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini değişik genişletmesi, muhaliflerin uğramış bulunduğu baskının artması, Said'in bir takım destekçilerini şüpheye iterken muhaliflerinin sayısının da artarak çoğalması sonucunu doğurdu.
Cumhurbaşkanı Said’in olağanüstü kararları
Tunus Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz'da Meclisin çalışmalarını dondurması ve başbakanı azletmesinden sonradan 22 Eylül'de yetkilerini genişleten dünkü kararnameler yayımladı.
Yeni kararnamelerle Cumhurbaşkanı'nın teşri ve icra yetkisine müteveccih olağanüstü tensikat yapılmış oldu ve kanun tekliflerinin Anayasa'ya uygunluğunu denetleyen iare alt kurul feshedildi.
Cumhurbaşkanı'nın yetkilerini genişleten kararnameler Resmi Gazete'de yayımlandı.
Buna göre, Tunus Cumhurbaşkanı'na Bakanlar Kurulunun görüşünü aldıktan sonradan cumhurbaşkanlığı kararlarıyla "yasama metinleri" emisyon yetkisi verildi.
Kararname uyarınca, Bakanlar Kurulu bundan sonradan Meclise değil cumhurbaşkanına dirlik mesul olacak. Cumhurbaşkanı, başbakanı atayacak, kabin üyelerini, hükümetin siyasetini ve kararlarını belirleyecek.
Cumhurbaşkanı'na başkaca değme çeşitli cumhurbaşkanlığı kararını ahali oylamasına bildirme yetkisi de verildi.
Said, bu kararlarından endamsız ortak müddet sonradan arsıulusal aktörlerden mevrut Tunus'ta ortak an evvela hükümet kurulması yönündeki çağrılara cevap düşüncesince Necla Buden Ramazan'ı başvekil kendisine görevlendirdi. Tunus'un geçmiş eş Başbakanı Buden, benzeyen sürede kabinesini açıklayarak göreve başladı.
Tunus'ta siyasetin çoğunluğu süreçten rahatsız
Ülkedeki çıplak maşer kuruluşları ve bir takım siyasi partiler, Said'in bahis konusu kararlarına itirazları olsa da tansiyonu yükseltecek adımlardan ırak durdu.
Said'in 22 Eylül'de yetkilerini teşri ve yürütmeyi de kapsayacak halde genişletmesi üzerine, Cumhurbaşkanı'na çıplak maşer ve politika kanatlarından davranışlarında ölçülü yaklaşanlar itiraz fail cepheye katıldı.
Tunus'ta 2011 yılındaki ihtilal sonrasında siyasette tarz rolde arazi meydan ve Meclisin en iri partisi Nahda Hareketi, Cumhurbaşkanı Said'in kararlarını "anayasal çarpış girişimi" halinde sanarak itiraz etti.
Hareket, şimdi sonradan Said'e krizden depar belgesi düşüncesince diyalog çağrısı yapsa da Said bu teklife, Nahda Hareketi'ni suçlama fail karşılıklar verdi.
Nahda Hareketi Meclis Grubu, çeşidinden meydana getirilen açıklamada, "Cumhurbaşkanı'nın almış bulunduğu karar, Anayasa'nın filli kendisine askıya alınması, onun namına iare ortak amme otoritesi ikame edilmesi, otokratik yönetime bariz ortak nabız ve anayasal meşruiyete dirlik mükemmel ortak darbedir." ifadeleri kullanıldı.
Tunus Meclisindeki sırayla geçmiş dört tümen Nahda Hareketi, Tunus'un Kalbi, Demokratik Akım ve Onur Koalisyonu, Cumhurbaşkanı'nın kararlarına gizlemeden itiraz etti.
Said’in 80. maddeyi yaşama geçirmesine Meclisteki eylemleriyle emek harcamaları tıkayarak yassı hazırlamakla övünen hür Anayasa Partisi Lideri Abir Musi, 25 Temmuz’un elden arkası esna Said’i destekleyen cephede arazi almıştı.
Ancak Musi, milletvekillerinin maaşlarının kesilmesi ve Meclisin açılması müddetsiz ertelenince Said’e dirlik izahat hazırlamaya başladı.
Musi, Meclisin açılmasının müddetsiz ertelenmesinin arkası esna matbuat mensuplarına meydana getirdiği açıklamada, “Cumhurbaşkanı'nı İslamcı Nahda Hareketi’ni bitireceği düşüncesince destekledik ancak Nahda Hareketi siyasi dünyasına bitmeme etmiş bulunduğu kabilinden Said parlamentoyu da açmadı." dedi.
Mecliste arazi meydan Yaşasın Tunus Partisi'nin yanı esna Meclis haricinde politika karşılayıcı Tekettül Partisi, Tunus İşçi Partisi, Tunus İrade Hareketi Partisi, Cumhuriyetçi Parti kabilinden siyasi oluşumlar, Said’in kararlarına dirlik çıkan cephede yerlerini aldı.
Halk Hareketi Partisi, İleri Tunus Partisi ve Tunus Baas Partisi ise Said’in kararlarını ülkedeki siyasi ve kazançlı kriz düşüncesince ortak depar belgesi noktası kendisine yorumladı.
Tunus emektar Cumhurbaşkanı Munsif el-Merzuki’nin tutumu
Tunus'un devrimden ahir geçmiş Cumhurbaşkanı unvanı ve arsıulusal arenada tanınması dolayısıyla Said’in bahis konusu kararlarına dirlik Munsif el-Merzuki’nin kaba muhalefeti iri eko uyandırdı.
Merzuki, Said’in kararlarını "darbe" kendisine nitelendirdiğini ve geçmiş günden buna dirlik çıktığını değme fırsatta söyledi.
Cumhurbaşkanı Said çeşidinden şahsen görevlendirilen Tunus Adalet Bakanı, Merzuki’nin Said aleyhine meydana getirdiği açıklamalardan ötürü sorun açtı. Ayrıca, Merzuki'nin diplomatik pasaportunun iptali düşüncesince muamele başlatıldı.
Merzuki ve Tunuslu yetkililer arasındaki münakaşanın odağında Tunus’ta münteha teşrin ayında yapılması planlanan "Uluslararası Frankofoni Zirvesi"nin ertelenmesi arazi aldı.
Said ve benzeyen etrafı çeşidinden zirvenin iptali düşüncesince idman ve bu nedenle "vatan haini" olmakla suçlanan Merzuki, katılmış bulunduğu ortak monitör programında, şunları söyledi:
"Hakkımda meydana getirilen müsvedde politikasının farkındayım, bunun nedeni 25 Temmuz'da yaşananları çarpış kendisine nitelemem ve bu darbeye geçmiş saatlerinden itibaren dirlik durmamdır. Zirvenin ülkemde yapılmasını elbette ki istiyorum, tek bu, doğacak senelerde ve darbenin bulunmadığı demokratik ortak Tunus'ta olmalı."
Tunus Genel İşçi Sendikasının tutumu
"Arap Baharı" sürecinde almış bulunduğu gösteriş ile ülkedeki en ehemmiyetli kurumların başlangıcında mevrut Tunus Genel İşçi Sendikası (TGİS), 25 Temmuz sürecinde derinlemesine müddet sessizliğini koruyarak, ortak nevi Cumhurbaşkanı Said’e dayanaklık etmek oldu.
TGİS, Said'in teşri ve icra yetkilerini devralması hesabına bu adımı reddederek "Cumhurbaşkanı'nın koşulları namına getirmeden Anayasa'yı değiştirmesine" dirlik bulunduğunu bildirdi.
Bunun dışında, Tunus'ta siyasete hasiyet etmekte ehemmiyetli ortak arazi nehiy fail sendikalar, iş dünyasının ortak araya geldiği oluşumlar, özgür denetleyici kuruluşlar, Said'in yetkilerinin kapsamını genişletmesine, içeride muhaliflere müteveccih kontrolör ve tutuklamalara dirlik davranış takındı.
Said’in olağanüstü kararlarına arsıulusal tepkiler
Cumhurbaşkanı Said, 25 Temmuz’da almış bulunduğu kararların arkası esna siyasi ve kazançlı krizden yorulan halkın ve arbededen mümteni siyasi grupların kelimesiz kalmasıyla Tunus’ta kaba ortak muhalefetle karşılaşmadı.
Fakat arsıulusal arenada ilkin Avrupa Birliğinin ve ABD'nin açıklamaları Said’i çetin vaziyette bıraktı.
Birleşmiş Milletler (BM) ve Afrika Birliği sükunet çağrısı yapmakla yetinirken, Almanya, Rusya ve Fransa da gibisi izahat ile Tunus’taki gelişimleri fikir ile izlediklerini duyurdu. Said ise adımlarının halkın iradesinin karşılığı bulunduğu ve Tunus'un egemenliği vurgusuyla bu açıklamalara cevap verdi.
AB ve ABD, değme ne derece 11 Eylül’de Başbakan Necla Buden Ramazan hükümetinin kurulmasına müspet baksalar da bitirdikleri sonuç açıklamalarla Tunus’un ortak an evvela demokrasiye dönmesi ve Meclisi açması anlamında telkinlerde bulunuyor.
Tunus’taki siyasi vaziyeti ahbaplık etmek kıl payı planlı celsede mütekellim AB Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Josep Borrell, Necla Buden Ramazan'ın Tunus'un dünkü başbakanı kendisine atanmasını kıvançla karşıladıklarını ancak Tunus'ta Meclisin müddetsiz kapatılamayacağını ve ortak an evvela faaliyetine baştan başlaması çağrısında bulundu.
ABD ise 25 Temmuz kararlarının arkası esna meydana getirdiği açıklamalarda süreci "darbe" kendisine nitelendirmese de Said’i "parlamenter demokrasiye dönüş" dair uyardı.
Tunus’un kongrede görüşmeye alınacağını bildirmesi hesabına Cumhurbaşkanı Said, ABD’nin Tunus Büyükelçisi'ni Cumhurbaşkanlığı Sarayına çağırarak memnuniyetsizliğini bariz ortak halde belirtmişti.
Arap dünyasının Said’in kararlarının arkası esna Tunus’taki siyasi sürece bakışı
Arap dünyasında Said’e en iri dayanaklık etmek on paralık lacerem Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Suudi Arabistan ve Mısır’dan geldi.
Nahda Hareketini kendileri düşüncesince gözdağı benimseme fail Müslüman Kardeşler Teşkilatının (İhvan) Tunus’taki uzantısı kendisine değerlendiren bu ülkeler, Nahda Hareketine dirlik olduklarını değme fırsatta dile getirdi.
BAE’nin Nahda Hareketine dirlik Tunus’ta askeri çarpış hazırlamaya çalışmış bulunduğu yönündeki iddiaların arkası esna Tunus’ta yaşanmış olan sürecin aut destekli bulunduğu istikbal sürüldü.
Söz konusu kararların arkası esna Nahda önderi Raşid el-Gannuşi TRT’ye verdiği röportajda bunu gizlemeden dile getirmiş ve şu ifadeleri kullanmıştı:
"Dış medyaya bakınca ne işe yaradığını anlayabiliyoruz. Birleşik Arap Emirlikleri’nin medyası, darbeye revan yolu hazırladı. Nahda Hareketini daim amaç gösterdi. Halbuki bizim tek büyüklük ile ortak problemimiz yok. Onlar zamanı ve mühim nedenlerle, nerede olursa olsun 'siyasal İslam' diyerek ifade ettikleri hareketleri amaç alıyorlar. Oysa hepsi öz iç işleriyle ilgilenmeli."
Arap dünyasının ortak öbür ehemmiyetli ülkesi Cezayir de Said’in açıklamalarının arkası esna derin ortak diplomatik çalışkanlık yürüttü.
Tarafsızlık ilkesiyle akıntı fail Cezayir’in süreçte çalışkan kendisine arazi almış bulunduğu öne sürülse de Cezayir Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun çeşidinden yapılan, "Kardeş Tunus'un iç işlerine karışma edemeyiz, zira o problemlerini kendisi çözebiliyor. Biz, güzel ve biçimsiz gününde Tunus ile beraberiz." açıklamasıyla yetinildi.
Ordu hâlâ sessizliğini koruyor
Tunus ordusu, 2011 senesinde ülkeden kaçan yatık önder Zeynel Abidin Bin Ali döneminden bugüne "darbe" endişesiyle iç politikadan ırak düçar ve siyasi otoritenin emrinde ortak bina kendisine biliniyor.
Tunus Cumhurbaşkanı, Anayasa gereği aut politika ve ulusal asayiş hikayelerinde sonuç lafa erbap ve başkumandan sıfatını taşıyor.
Kays Said'in bahis konusu kararlarıyla beraberce görevden almış bulunduğu ciddi bakanlar ortada Savunma Bakanı da arazi almıştı ve ordu, şu anne derece Cumhurbaşkanı'nın emirlerini uyguluyor.
Tunus'ta Başbakanlık ve Meclis binalarında kalabalık birlikleri iş tutuyor. Aynı şekilde, silahlı kuvvetlerin, hükûmet merkezi ve öbür ciddi bölgelerdeki arama noktalarında bekleyişi sürüyor.
Said, 29 Temmuz'da İçişleri Bakanlığına, asayiş teşkilatı içerisinden Cumhurbaşkanlığı Güvenlik Genel Müdürlüğü engelleme peyda etmek kıl payı nice görevde mevcut Rıza Garsillavi'yi getirdi.
Tunus Cumhurbaşkanı, hükûmet merkezi ve kırsalda fariza karşılayıcı polis kuvveti Ulusal Muhafızlık, Ulusal Güvenlik Direktörlüğü kabilinden ciddi asayiş kuruluşlarının başına da dünkü adlar atadı.
Benzer şekilde, dünya süresince nice vali, erdemli kaza mensupları, üst düzem biçimci da görevden makbuz ve yerlerine dünkü adlar getirildi.
