Ankara
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Başkanı Erhan Çetinkaya, AA muhabirine, TÜİK'in kuruluşunun 96'ncı sene dönümü nedeniyle değerlendirmede bulundu.
Tüm dünyada bulunduğu kabilinden Türkiye'de de değişmeyen alıcıların, araştırmacıların ve topluluğun değme kesiminin iktisadi ve toplumsal yaşamın değişik boyutlarıyla ilgilendiren şimdiki ve emniyetli bilgiye gereksinimi bulunduğunu ve bu doğrultuda çalışmalara taraf verdiklerini anlatım fail Çetinkaya, kurumun tarihine bağlı bilgelik verdi.
Çetinkaya, TÜİK'in 1926 senesinde Merkezi İstatistik Dairesi adıyla kurulduğunu, daima mütebeddil gereksinimler doğrultusunda çıkarılan anayasa yahut anayasa mesabesinde kararnamelerle yapısında ve görevlerinde tebeddülat yapıldığını aktararak, 2005'te yürürlüğe giren Türkiye İstatistik Kanunu ile de bugünkü ismini aldığını ve acemi zamanın gereklerini karşılayacak halde yapılandırıldığını söyledi.
30 Haziran 2021'de ilgilendiren kanunda meydana getirilen değişikle TÜİK'in, amme hukuksal kişiliğine sahip, hususi bütçeli, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile münasebetli birlikte gurur vaziyetini aldığını hatırlatan Çetinkaya, şu biçimde bitmeme etti:
"TÜİK Başkanı, İstatistik Konseyi Başkanı yerine belli ve Konsey'in unsur sayısı 37'ye yükselmiştir. TÜİK Başkanı'na, öteki münasebetli kuruluşlara benzeri biçimde büküm başkanı ve henüz ast kurda personel tayin yetkisi verilmiştir. Ayrıca TÜİK, kişi yönetimsel düzenlemelerini de meydana getirecek ve yürütecek pozisyona getirilmiştir. Devlet yapılanmasında toprak düzlük münasebetli kuruluşlar, ayrı hukuksal kişiliği bulunan kuruluşlardır. İlişkili kuruluşun bakanlıklarla ilişkilendirilmesi, yönetimsel eş güdüm sağlanması içindir ve yönetimsel birlikte alışveriş yoktur. Bahsedilen düzenlemelerle ilmî ve uygulayım özerkliğe eş bulunan TÜİK, yönetimsel ve finansal özerkliğe de kavuşmuştur."
"İstatistikler transparan biçimde paylaşılıyor"
Çetinkaya, TÜİK'in arsıulusal gurur ve şirketlerin denetimlerine belirgin olduğuna dikkati çekerek, kurumun ürettiği topu topu istatistikleri, arsıulusal normlarda Avrupa Birliği (AB) ve evren genelinde geçerli, arsıulusal şirketler çeşidinden referans edilen yöntem, tarif ve kavramları kullanarak hesapladığını anlattı.
Böylece arsıulusal kurda karşılaştırılabilir data üretimi sağlandığını vurgulayan Çetinkaya, şu biçimde konuştu:
"Söz konusu deyim ve yöntemlerle infaz sonuçları, domestik ve ecnebi gurur ve kuruluşlardaki uzmanların değerlendirmelerine belirgin bulunduğu gibi, TÜİK genel ağ sayfasından kamuoyuyla transparan birlikte biçimde paylaşılmaktadır. Ayrıca TÜİK çeşidinden imal edilen istatistikler, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD), AB İstatistik Ofisi (Eurostat) Uluslararası Para Fonu (IMF), Dünya Bankası kabilinden arsıulusal kuruluşlarca kullanılmakta ve bu şirketler çeşidinden öteki devletlerin verileriyle senkronik yerine yayımlanmaktadır."
Çetinkaya, Eurostat çeşidinden değme sene piyasaya sürülen yorum raporlarında, TÜİK'in nice istatistik dalında ürettiği verilerin AB normlarıyla faziletli kurda mevzun bulunduğu tespitinin toprak aldığına ayraç etti.
TÜİK'in, görev, izin ve sorumlulukları kanun, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ve Cumhurbaşkanı kararıyla belli birlikte amme kurumu bulunduğunu tamlayan Çetinkaya, "Kurumumuzca imal edilen resmi istatistikler rastgele birlikte kişi, koltuk veya kurumun talep, emir yahut tahminlerine layıkıyla değil, kurumun eş bulunduğu ilmî ve uygulayım muhtariyet ile muteber arsıulusal yollar kullanılarak serbest yerine hesaplanmakta ve duyuru edilmektedir." ifadelerini kullandı.
Alo 124 TÜİK Çağrı Merkezi
TÜİK'in çağın ihtiyaçlarına akla yatkın yerine data toplamada teknolojik altyapısını perçinlemek düşüncesince çalışmalarını sürdürdüğünü vurgulayan Çetinkaya, bunlardan birinin de Alo 124 TÜİK Çağrı Merkezi bulunduğunu söyledi.
Kovid-19 salgını dönemindeki toplumsal aralık hassasiyetinin TÜİK'in data kaydetme şekillerinde ayrım yapmasını mecburi kıldığına ayraç fail Çetinkaya, "Telefonla sormaca uygulanması dair başlattığımız icraat salgınla mücahede kazandı. Çağrı Merkezi ve öteki kurumsal hatlarımızdan bölük halklarıyla bağlanak ihdas etmek yoluyla anketlerimiz müstevli devrinde de gerçekleştirildi. Bu devirde akıcı yerine istatistik üretmeye bitmeme edildi." dedi.
Çetinkaya, cevaplayıcılar yahut kullananların TÜİK'e acele erişimini, sormaca çalışmalarıyla ilgilendiren bilgilerin Alo 124 Hattı üstünden hızlıca elde edilebilmesini, bilgelik taleplerinin, genel ağ sitesinin yanında Alo 124 üstünden henüz acele karşılanabilmesini sağladıklarını anlattı.
TÜFE data tedvin süreçleri
TÜİK’in, TÜFE hesaplamalarında seçenek data kaynaklarının kullanılmasına müteveccih türlü icraat yürüttüğünü tamlayan Çetinkaya, bu alternatiflerin "barkod (satış) verilerinin kullanılması" ve "web scraping (veri kazıma) yöntemiyle değer derlenmesi" bulunduğunu bildirdi.
Çetinkaya, "Barkod verileri TÜFE hesaplamalarında önceki yerine 2021'de kullanılmaya başlanmış ve derlenen hep değer sayısının kısaca yüzdelik 21'i zincir marketlerden direkt gerçekleştirme edilmiştir. Bu sene bakımından bu yöntemle derlenen değer sayısı hep değer sayısının yüzdelik 44,3'ünü oluşturmaktadır." niteleyerek konuştu.
İnternet üstünden servet ve fariza satın alımlarının yaygınlaşması, istatistik ofislerinin internetten satışı meydana getirilen verim fiyatlarını TÜFE'ye bütünleşmiş etmelerini muktezi bir duruma getirdiğini vurgulayan Çetinkaya, bap tanımları ve yapısı gereği web scraping ile değer derlenmesi akla yatkın bulunan alkan eşya, elektronik ürünler, giyim, mobilya, el değmemiş makine ve otobüs bileti tutarları düşüncesince 2022 bakımından genel ağ üstünden derlenen fiyatların fihrist hesaplamalarında kullanılacağını, bu yöntemle elde edilecek değer sayısının derlenen hep değer sayısının kısaca yüzdelik 5,3'ünü oluşturduğunu kaydetti.
