İstanbul
Kuraklık, yıldırı ve kazançlı sorunlarla savaşım eden Somali, gerek merkezi hükümet ile eyalet yönetimleri ortada gerekse Cumhurbaşkanı ile Başbakan arasındaki siyasi anlaşmazlıklar zımnında seçim dönemini tamamlayamadı.
Ülke 1991'deki siyasi çöküşünün arkası sıra devletleşme uğrunda ağırbaşlı mücadeleler veriyor. Kendine saf kabile sistemi mevcut ülkede siyasi liderler, seçimlerin hükümlere akıllıca yapılmasıyla siyasi krizleri de aşmayı amaçlıyor.
Somali'de seçim sistemi
Meclis ve cumhur reisi seçimlerinin art arda yapıldığı ülkede meclis, "alt" ve "üst" cenah kendisine ikiye ayrılıyor.
"Halk Meclisi" kendisine da bildik madun kanadının 275 üyesi, Somali'deki değişik kabileleri anabolizma fail 14 bin katılımcı kabilinden 4 yıllığına seçiliyor.
Meclisin fevk kanadının 54 üyesi ise eyalet konseylerince belirleniyor. Seçilen divan üyeleri de hem divan başkanını bununla birlikte dünkü cumhurbaşkanını belirliyor.
Kabile yapısı zımnında kendine saf müşterek seçim sistemi uygulayıcı Somali'de, Şubat 2017’de seçildiğinden beri görevde bulunan Cumhurbaşkanı Muhammed Abdullah Fermacu'nun bu seçimlerde "bir ad müşterek oy" prensibi başarıya ulaşamadı.
2004'te açılan divan sistemi, ülkenin 4 iri kabilesi ve ıvır zıvır kabilelerin anabolizma edilmiş olduğu "4,5 sistemine" mucibince yönetiliyor.
Kabile yapısına akıllıca sistemle yönetilen ülkede, 4 iri kabile denk sayıda, gayrı kabileler ise bunun ½ si oranında öz seçtiği vekilleri meclise gönderiyor.
Seçimlere düzenlilik sorunu, siyasi anlaşmazlıklar ve aut müdahalelerin gölgesinde giren Somali'de cumhur reisi adayları ortada 2 emektar cumhurbaşkanı, 1 başbakan, 1 de divan başkanı bulunuyor.
"Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalı"
Somalili siyasa bilim adamı Abdinor Dahir, seçim kriziyle ait AA muhabirine icra ettiği açıklamada, ülkenin kabile kesiksiz içtimai yapısının seçim sistemini etkilediğine dikkati çekerek, "Seçim çıkmazına katkıda mevcut dü çelim var; birincisi, fariza süresi 2021'in başlarında sona ermiş Cumhurbaşkanı Fermacu, ikincisi ise sureta Fermacu'yu destekleyen ve süreci Cumhurbaşkanı lehine tehlikeye atan eyalet başkanlarıdır." değerlendirmesinde bulundu.
Siyasi krizin, ülkedeki düzenlilik problemlerini da derinleştirdiğine dikkati çekici Dahir, Türkiye müdahale arsıulusal camiaya davet cihazı yaparak Somali'deki siyasi krizin çözümüne müteveccih dayanak olmalarını istedi.
Dahir, seçim krizinin çözülmesi düşüncesince Başbakan Hüseyin Roble'nin süreci yönetmesine müsaade verilmesi icap ettiğini söyleyerek, "Eyalet başkanları tarzı hızlandırmalı ve şeffaflığı sağlamalıdır. Sürecin güvenilirliğini zedeleyebilecek usulsüzlüklerinden kaçınmalıdırlar. Muhalefet ve taharri memuru polis maşer grupları da müdahale iktisap etmek gibi siyasi aktörler, Başbakan Roble'nin seçimleri elan çok tehirsiz gerçekleşmesini terazi çabalarını desteklemelidir." biçiminde konuştu.
"Siyasetçiler müşterek araya gelmeli"
Horn Diplomat Baş Editörü Muhammed Duale ise ülkedeki siyasi krizin sonlandırılmasında Somalili siyasilerin önemine değinerek, "Seçim sürecinde sonuncu kararın belirlenmesi düşüncesince siyasetçiler müşterek araya gelmeli." ifadesini kullandı.
Duale, siyasi uzlaşmanın intihabat düşüncesince müşterek tane kez bulunduğunun altını çizerek, Cumhurbaşkanı Fermacu'nun Başbakan Roble'nin yetkilerini askıya almasının siyasi tansiyonu yükselttiğini, bu durumun ülkede sertliği körükleyebileceği ve seçim takviminin ertelenmesine sebep olabildiği uyarısı yaptı.
