Dakar
Fransa, Batı Afrika'da derinlemesine seneler kolonyalist talih namına hükümranlık sürse de 1960'larda ana kara ülkelerinin bağımsızlıklarını kazanmasıyla bölgedeki hakimiyeti azaldı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, kıtada derece derece dokunca gören Fransa imajının sorumlusu namına Rusya, Çin ve Türkiye'yi gösterse de Afrika'daki Fransız karşıtlığının tarihi, 1980'lere dayanıyor.
Şüphesiz Batı Afrika'da "Fransız karşıtlığı" fikrinin en konkre temelleri, Burkina Faso'nun hayvan önderi Thomas Sankara kabilinden 1980'lerde atıldı.
Emperyalizm karşıtı söylemleriyle maruf Sankara'nın 1986'da hükûmet merkezi Vagadugu'yu görüşme fail zamanın Fransa Cumhurbaşkanı François Mitterand'a müstemlekecilik zamanına bağlı yönelttiği eleştiriler, Mitterand'ın da Sankara'ya verdiği karşılık, Afrika ile Fransa arasındaki önce ağır "soğukluk" namına tarihe geçti.
2000'lerde kalan Fransız karşıtlığı
Sankara ve Mitterand'ın arasındaki lakırtı düellosundan kestirmece 20 sene sonradan kıtada Fransız karşıtlığı, bu kez Fransa'nın Afrika'daki "en andıran dostu" Fildişi Sahili'nde ortaya çıktı.
Fransa'nın Afrika politikasını tanımlayan "Françafrique" kavramının doğduğu yurt Fildişi Sahili'nde, Fransız karşıtı çıkmaz eylemlerinin fitili 2000'lerde müşterek mektepli grubu kabilinden ateşlendi.
Sokağın nabzı, zamanın ehemmiyetli siyasal figürlerinden Charles Ble Goude'nin "Her Fildişi Sahili vatandaşına müşterek Fransız" sloganıyla hâlâ da yükseldi.
Fransız vatandaşlarının amaç olduğu, Fransız iş yerlerinin yağmalandığı bu dönemde, Fransız gazeteci Jean Helene'nin 2003'te öldürülmesi gerginliği müşterek güzel artırdı.
Fildişi Sahili sokaklarındaki Fransız karşıtı eylemler, 2011'de zamanın Cumhurbaşkanı Laurent Gbagbo devrilene denli sokaktaki hakimiyetini sürdürdü.
Bu süreçte, emektar sömürgelerde Fransa'nın kıtadaki ister kazançlı ister askeri varlığından mahsus iğbirar devir kurnaz türlü vesilelerle dile getirilse de kitlesel eylemlere sert rastlanmadı.
Senegal ve Sahel'de sokağa çıkan öfke
Fransız karşıtlığı, 2021'de bölgenin en değişmez ülkesinde tek beklenmeyen halde baştan sokağa indi.
Senegal'de rağmen reis Ousmane Sonko'nun Mart 2021'de gözaltına alınmasıyla başlamış bulunan çıkmaz olaylarında, gayz çabucak Fransız iş yerlerine yöneldi.
Sonko, tasallut suçlamasıyla gözaltına alınsa da "Fransa karşıtı" görüşleri dolayısıyla destekçileri, Fransız marketleri yağmaladı ve mazot istasyonlarını ateşe verdi.
Aynı devirde Fransa'nın Sahel'deki değimsiz askeri operasyonları, 2020'den itibaren Mali ve Burkina Faso'da fevk üstüne üstlük yaşanmış bulunan darbeler de Fransa'nın elhak çirkin bulunan imajına hâlâ da dokunca verdi.
Mali'de 2021'de darbeyle başa mevrut Cumhurbaşkanı Assimi Goita'nın ülkedeki Fransız askeri varlığını sorgulaması da okları baştan Fransa'ya doğrulttu.
Mali, terörle mücadelede Rusya ile yakınlaşırken el da Fransa'nın Mali'den ayrılması düşüncesince eylemler düzenlemeye başladı.
Bu eylemler hoppadak Mali'ye değil, Fransa'nın askeri üslerinin bulunduğu Nijer ve Burkina Faso'ya da sıçradı.
Sahel'de 2019'dan beri devir kurnaz "Fransa'nın bölgeden elini çekmesi için" planlı eylemler, Mali'deki vuruş sonrası hâlâ açık kitlelere ulaştı.
Rus bayrağı sallanırken Fransız bayrağı yakılıyor
Her 3 ülkede planlı eylemlerde benzeşim pankart ve söylemlerin kullanılması dikkati çekiyor.
Eylemciler, ellerinde ülkelerinin bayraklarının yanında Rus bayrakları taşıyor ve "Fransa defol" manasına mevrut Fransızca "France degage" mukayyet dövizler taşıyor.
Fransa aleyhine çarpıcı sözler atan eylemciler, devir kurnaz da Fransa bayrakları yakıyor.
Genelde taharri memuru polis maşer örgütlerinin çağrısıyla başkentlerde planlı gösteriler hadisesiz sona erse de Burkina Faso'daki akıbet askeri darbeyle gösterilerin çeşidi de değişti.
Burkina Faso'da amaç Fransız Büyükelçiliği
Burkina Faso'da 30 Eylül'deki akıbet askeri darbede yatık reis Paul-Henri Damiba'nın Fransız Büyükelçiliğine sığındığı iddiası, hükûmet merkezi Vagadugu ve ülkenin 2'nci iri site Bobo-Dioulasso'da sokakları karıştırmıştı.
Vagadugu'da Fransız Büyükelçiliğine girmeye etkin kızgın kalabalık, Elçiliğin aut duvarını ateşe vermiş, Bobo-Dioulasso'da da Fransız Enstitüsüne saldırmıştı.
Damiba'nın Togo'ya kaçtığı doğrulansa da ülkedeki Fransız karşıtı gösteriler, ekimin önce haftalarında da bitmeme etmişti.
Başkentte 18 Kasım'da planlı gösteride de eylemciler, Fransız Büyükelçiliğine taşlarla hücum etmiş ve düzenlilik güçleri vakaya engelleme etmişti.
Bugün gene Vagadugu'da düzenlenecek demonstrasyon evveliyat Fransız Büyükelçiliği çalışanlarına ve vatandaşlarına "evde kalmaları" çağrısı yapıldı.
Fransız okulları ve Fransız Enstitüsü de muhtemel müşterek hamle ihtimaline erinç kapılarını kapattı.
Fransız Büyükelçiliği, Burkina Fasolu düzenlilik güçlerini, vakalara izleyici durmak ve aldığı kadar engelleme etmemekle suçlasa da Burkina Faso hükümeti, ülkedeki ecnebi diplomatların dokunulmazlıkları mevzusundaki duraç ve ilkelerden "sapılmayacağını" vurgulamıştı.
