Moskova
Rus yanlısı ayrılıkçılarla Ukrayna arasında çatışmaların 2014’ten bu yana sürdüğü Donbas’ta, kâffesi evren Rusya ve ABD arasındaki restleşmelerle bölgede topyekun birlikte savaşın çıkacak ihtimalini endişeyle izlem ediyor.
AA muhabiri, Ukrayna’nın doğusundaki Donbas’ta krizin kesinlikle geliştiğini, bölgenin önemini, krizin bozukluk çözülemediğini ve benzeyen coğrafyada kalan askeri faaliyetlere bağlı sonuç vaziyeti derledi.
ABD ve bazısı Batılı ülkelerin, Rusya’nın Ukrayna’yı obstrüksiyon hazırlığında olduğuna müteveccih iddiaları, Rusya’nın bahis konusu iddiaları reddetmesine karşın bölgede artırdığı askeri hareketlilik, gözlerin gene Donbas’a çevrilmesine yol açtı.
Başta ABD ve İngiltere peyda etmek kıl payı bazısı Batılı devletlerin Ukrayna’ya müteveccih askeri sevkiyatlarını artırması, Rusya’nın söylemlerini sertleşmesiyle değişik tırmanan gerginlik, tarafların ne bölgede ne derece askeri varlığının bulunmuş yer aldığı sorusunu gündeme getirdi.
Rusya’nın Ukrayna çevresindeki askeri faaliyetleri arttı
Rus kuvvetlerinin 2014’teki ayaklanmanın ilkin günlerinden buyana Donbas'ta bulunduğuna değgin güçlü emareler yer aldığı belirtilse de Rusya, bölgedeki varlığını inkar etmeye bitmeme ediyor. Rus yetkililer, Donbas'taki krizin Ukrayna’nın iç mücadelesi bulunduğunu ve bölgede konuşlanmış askeri olmadığını savunuyor.
ABD’li ve Ukraynalı yetkililer, Rusya’nın Ukrayna sınırına tahminî 110 bin er konuşlandırdığını tez ederken; Rus yetkililer, Ukrayna sınırında askeri tahaşşüt yapıldığına müteveccih iddiaları doğrulamıyor.
Ancak Rus ordusunun tatbikatlar nedeni öne sürülerek Ukrayna’nın gün doğusu sınırında, kuzeyde Belarus’ta ve Karadeniz’de sonuç aylardaki askeri faaliyetlerini çoğaltması dikkati çekiyor.
ABD’nin NATO Mukabele Gücünün enerjik bir duruma getirilmesi yerinde dayanaklık etmek iletmek kıl payı 8 bin 500 askeri teyakkuza geçirmesi üstünde Rus ordusu da harekete geçti.
Rusya Savunma Bakanlığından meydana getirilen açıklamada, ülkenin Ukrayna haddini da içerisine meydan Güney Askeri Bölgesi'nde tahminî 6 bin askerin katılmış yer aldığı askeri manevra başlattığını duyurdu. Açıklamada, tatbikatların harp uçakları, uçaksavar sistemleri, Karadeniz ve Hazar Denizi filolarından gemilerle savaşma atış tatbikatlarını ihtiva ettiği bildirildi.
Ukrayna’nın şimal komşusu Belarus’ta Rusya’nın da katılacağı 10 Şubat’ta başlamış olacak "Müttefik Kararlılığı-2022" tatbikatı kapsamında ise aşırı sayıda Rus askeri unsuru alana naklediliyor. Rus çeşidinden meydana getirilen resmi açıklamalara göre, Belarus’a bugüne derece iki S-400 iklim defans sistemi, Su-35 harp uçakları, Pantsir-S iklim defans roket sistemleri gönderildi.
Rusya Savunma Bakanlığından 20 Ocak’ta meydana getirilen açıklamada, Rus donanmasının hanuman ve gücük ay aylarında "sorumlu" yer aldığı kâffesi bölgelerde, dizi askeri tatbikatlar gerçekleştireceğini bildirmesi, askeri faaliyetlerin denizlerde de artacağını gösterdi.
Rusya Savunma Bakanlığı, 20 harp gemisinin askeri manevra düşüncesince Baltık Denizi'ne, 20’den birlikte tomar harp gemisinin ise Karadeniz’e girdiğini duyurdu.
Ukrayna ordusunun ise Donbas değini hattı yakınına akıllıcasına 120 bin er ve askeri teçhizatı irsal etmiş yer aldığı belirtiliyor.
ABD ve müttefiklerinin Ukrayna’ya tabanca sevkiyatları sıklaştı
Geçen sene Ukrayna'ya 650 milyon dolardan birlikte tomar düzenlilik katkısı sağladığını duyuran ABD, 2014'ten itibaren bu bölgede meydana getirilen yardımların 2,7 bilyon doları geçtiğini bildirdi.
Son adına 22 Ocak’ta Ukrayna'ya 90 titrem tabanca ve cephane katkısı gönderen ABD yönetiminin, Ukrayna’ya sonuç zamanlarda verdiği silahlar ortada Javelin tanksavar füzeleri, periferi karakol botları, askeri araçlar, acı menşur tüfekleri, his droneları, içgüdü sistemleri, şeb düşünüm ve radyo ekipmanları bulunuyor.
ABD yönetimi, Letonya, Litvanya ve Estonya'ya ellerindeki ABD kökenli silahları Ukrayna'ya dayanaklık etmek amacıyla göndermelerine de müsaade verdi. Bu kapsamda Estonya’nın Javelin, Litvanya ve Letonya’nın ise Stinger füzeleri irsal edeceği açıklandı.
Ukrayna’ya müteveccih sonuç dönemdeki en iri tabanca sevkiyatlarından birini ise İngiltere, tahminî 2 bin basitçe anti-tank defans tabanca sistemi hazırlık ederek gerçekleştirdi. İngiltere, biraz İngiliz personelin de Ukrayna’da kalmış şekilde pedagoji bilimi vereceklerini duyurdu.
Donbas, varlıklı kömür madenleriyle nazarıitibar çekiyor
Donetsk ve Lugansk bölgelerinden oluşan Donbas, ilkin varlıklı kömür madenleriyle dikkati çekiyor.
Bölgeden Rusya’ya derece uzanan açık kömür sahası, 10 bilyon tonun üstünde kestirim edilen rezervle "Avrupa'nın en iri 4'üncü kömür madeni" konumunda.
Rusya yanlısı ayrılıkçılarla çatışmalar başlamadan ilkin semt ekonomisi, Ukrayna’nın bütün gayri duru emlak içi hasılasının yüzdelik 20’sini, ülkenin bütün ihracatının da yüzdelik 20’sini oluşturuyordu.
Ukrayna’da kömür üretimi 2013’te 84 milyon düzeyinde gerçekleşirken, 2014’te Rusya yanlısı ayrılıkçıların neymiş bağımsızlıklarını duyuru etmesinden ilkin ülkedeki kömürün yüzdelik 75’i Donetsk ve Lugansk’ta üretiliyordu.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, 15 Kasım’da Donbas’ta imal edilen ürünlerin, Rusya pazarında Rus ürünleriyle bedel statüye ehil olmasını öngören birlikte kararnameye imza atmıştı.
Ukrayna’nın kaba aksülamel gösterdiği kararname, ilkin bölgedeki kömür ve metal bilimi ürünlerinin Rusya çeşidinden elan bedava ithal edilmesini sağlayacak.
Putin çeşidinden 2018’de imzalanan birlikte bambaşka kararnameyle, Donbas sahasında yaşayanların pasaport, doğum-ölüm kıl payı ayrışık belgelerinin Rusya’da bildirme edilmesine değişmeyen verilmişti.
Rusya, Donbas sahasına müteveccih iktisadi ve içtimai içerikle desteklerin beraberinde askeri bölgede da dayanaklık etmek iddialarının adresi olmuştu.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsünce (SIPRI) piyasaya çıkan ayrışık raporlarda da Rusya’nın Donbas'a tanklar, uçaksavar füzeleri ve tanksavar silahları hazırlık etmiş yer aldığı öne sürülmüştü.
Krizin tarihçesi ve etraf ne istiyor?
Ukrayna’da iktidarda mevcut ve Rusya yanlısı yer aldığı bildik Viktor Yanukoviç’in 2013’te Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması’nı askıya almasıyla ülkede süregelen kriz, "meydan olayları" adına bildik alevli protestolarla 2014’te de bitmeme etti.
Protestoların şiddetinin artmasıyla Yanukoviç Rusya’ya kaçarken, Ukrayna’nın muvakkat birlikte hükümet ve tedariksiz birlikte orduya ehil olmasını vesile bilici Rusya, Mart 2014’te Kırım’ı gayrikanuni birlikte halde munzam etti.
Kırım’daki çöküntü çelimsiz müddette Ukrayna’nın doğusundaki Donbas sahasına sıçrarken, buradaki Rusya yanlısı ayrılıkçılar neymiş devletlerini duyuru etti. "Donbas" denilen bölgede, Rusya yanlılarının gayrikanuni yönetimleri tahminî 8 senedir sürüyor.
Rus yanlısı ayrılıkçılarla Kiev yönetimi ortada bitmeme fail çatışmaları kapatmak düşüncesince 2014 ve 2015’te Minsk Anlaşmaları imzalandı.
Anlaşmalara göre, bölgede mütareke sağlanacak, tutsak takası yapılacak, Kiev yönetimi merkezi enerjisini azaltarak evcil yönetimlerin yetkilerini artıracak ve Donbas’a hususi yontu sağlayacak kanun değişikliği yapacaktı.
Rus yanlısı ayrılıkçılar ise Ukrayna-Rusya sınırının kontrolünü devlete arka verecek, bölgedeki silahlarını çekecekti. Ancak bugüne derece iki tarafın aykırı birbirini ateşkesi ihlal ettiğini suçlamasıyla anlaşmalar yürürlüğe konmadı.
Rusya, Ukrayna'nın NATO'ya girmesini ve NATO’nun Rusya sınırlarında elan birlikte tomar genişlemesini "kırmızı çizgi" adına tanımlarken; ABD ve NATO’yu, Ukrayna’ya tabanca sevkiyatları yaparak gerilimi körüklemekle suçluyor.
Ukrayna ise 2020'de "NATO esnetilmiş fırsatlar partneri" statüsünü almıştı. Toprak bütünlüğünü iletmek talip Kiev, bu probleminin çözümü düşüncesince de birlikte an ilkin NATO Üyelik Hareket Planı bildirme etmek ve üyelik görüşmelerini başlatmak istiyor.
