Ankara
Rekabet Kurumu (RK) Başkanı Birol Küle, AA muhabirine, Rekabet Kurulu çeşidinden zincir marketlere kesilen 2,7 bilyon lira üstün dereceli cezanın peşi sıra yaşanmış bulunan tartışmalara bağlı değerlendirmede bulundu.
Soruşturma sürecine bağlı bilgelik sağlayan Küle, 5 perişan zincirine ve 1 hazırlık şirketine yönetimsel mangır cezası verilmesiyle sonuçlanan soruşturma döneminin kestirmece 19 ay önce, 31 Mart 2020'de Kurul çeşidinden tahsil edilen ön araştırı kararıyla başladığını söyledi. Ön araştırı tutanağının 7 Mayıs 2020'de Rekabet Kurulunda görüşülmesi neticesinde 30 adım üzerine soruşturma neticesinde verildiğini anlatım fail Küle, kestirmece hissedar yılda hazırlanmakta bulunan soruşturma tutanağının 31 Mart 2021'de uzmanlar çeşidinden hazırlanıp tamamlandığını bildirdi.
Küle, "Yani esasen karardan dört dörtlük 7 ay önce, bugün karara özdek bulunan ihlal tespitlerinin toprak almış yer aldığı söyleniş taraflarla paylaşılmıştır. Konu bugünün konusu değildir. 2018 yılına denli geriye revan tanık niteliğindeki yazışmalar ele geçirilmiştir. Bildiğiniz kıl payı sonuncu değişmeyen 28 Ekim'de alınmıştır. Soruşturma sürecinde kanıt konusu eylemlerle ilgilendiren namına taraflardan üç yazılı, hissedar namzet kazanmak kıl payı bütün 4 defans alınmıştır. Kanunun öngördüğü usulü süreçlerin tamamlanması neticesinde tahsil edilen sonuncu karar, kestirmece 19 maaş hissedar devir dilimini havi tetkik kararında verilmiştir." diyerek konuştu.
Kamuoyunda daima fahiş değer mevzusunun gündemde olduğuna dikkati çekici Küle, şu detayları verdi:
"Bu mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Rekabet Kurumu çeşidinden meydana getirilen tespitlere göre, ihlal konusu tavırlar dolayısıyla fiyatların mahveden aleyhine yükseltildiği görülmekle birlikte, bu fiyatların 'fahiş' olup olmadığına değgin hissedar değerlendirme, aksan veya fiyatların seviyesine ek rastgele hissedar semere bulunmamaktadır. Soruşturmada rakiplik hukukunda fahiş veya aşkın değer namına sabık hissedar ihlal şekli incelenmemiştir. Nitekim bu ihlal şekli kanunumuzda 6'ncı maddesindeki bilgili durumun kötüye kullanılması kapsamında hissedar ihlaldir. Oysa bulunan soruşturma, kanunun 4'üncü maddesi çerçevesinde yürütülmüştür. Soruşturma sürecinde, fahiş değer veya fiyatların seviyesi değil, bu fiyatların rakipler ortada aracısız yahut bilvasıta temaslar kanalıyla sağlanan koordinasyon/eşgüdüm kararında belirlenip belirlenmediği araştırılmıştır."
"Piyasa örgütlü edildi"
Küle, marketlerin fahiş değer yardımıyla nahak namına cezalandırıldıklarına bağlı iddialarına da karşılık vererek, şunları kaydetti:
"5 perakendeci adım ortada aracısız yahut eş tedarikçiler marifetiyle bilvasıta temaslar yoluyla, satı fiyatlarının ve değer artışlarının koordinasyonunun sağlandığı, elde edilmiş belgelerde 'piyasanın örgütlü edildiği', 'artırılan fiyatların rakiplerle senkronik raflara yansıtılacağı' anlamında ve benzeri özellikte sert aşkın anlatım bulunduğu, zincir marketlerin değer hareketlerinin de bu bulguları iri seviyede doğrulama etmiş yer aldığı görülmüştür. Ayrıca gine aracısız yahut eş tedarikçiler marifetiyle geleceğe çevrilmiş fiyatlar, değer artım tarihleri, dönemsel kampanyalar ve indirimler kıl payı rekabete bağlı kırılan bilgilerin paylaşıldığı, değer indirimine revan yahut piyasa genelinde fiyatların arttığı devirde elan değer artışı yapmayan zincir marketlerin fiyatlarına tedarikçiler marifetiyle engelleme edilerek bahis konusu zincir marketlerin fiyatlarının tüketiciler aleyhine yükseltilmesinin sağlandığı, hakikaten bu durumun çoğu kez 'bozuk fiyatların düzelttirilmesi' biçiminde belgelere yansıdığı belirleme ediliyor. Tabii ki buradaki sinirli değer ifadesinden ceninisakıt fiyatların kastedildiğini açıklamama sanırım ister yok."
Soruşturma tarafı hissedar tedarikçi teşebbüsün ise zat ürünleri bakımından zincir marketler ortada satı fiyatlarına ve değer artışlarına müteveccih gerçekleşen koordinasyonun sağlanmasında ve sürdürülmesinde gösteriş oynadığı ve perakendecilerin geleceğe çevrilmiş satı tutarları ve değer artım tarihleri kıl payı rekabete kırılan bilgilerin paylaşımına vasıtalık ettiğinin belirlendiğini vurgulayan Küle, "Bu ihlal şekli rakiplik hukukunda kartel namına bilinen, rakipler ortada fiyatların yahut miktarların tespiti, alıcıların veya yerlerin paylaşılması, ihalelerde muvazaalı akıntı edilmesi kıl payı mevzularda gerçekleşen rekabeti baskıcı barışma yahut mevzun eylemleri kapsamaktadır. Soruşturma kapsamında ise fiyatların belirleme edilmesi hususu, değer artım oranları yahut tutarlarının veya değer değişikliği tarihlerinin koordinasyonu kıl payı davranışları içermektedir." değerlendirmesinde bulundu.
"Kartel Anayasa'ya mucibince suçtur"
Öncelikle birtakımı kesimlerin, kendilerinin "kartel" namına nitelediği bu davranışları "Piyasanın eğer olmazsa olmazı", ayrıca "Düşük fiyatların garantisi olduğunu" savunmalarını gülümseyerek izlediklerini tamlayan Küle, Anayasa'nın "Devlet, para, kredi, sermaye, mangır ve görev piyasalarının metin ve derneşik işlemelerini sağlayan ve geliştirici tedbirleri alır, piyasalarda fiili yahut barışma neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önler." maddesini anımsattı. Küle, Anayasa'da devletin fiili yahut barışma neticesinde encam tekelleşme ve kartelleşmeyi önleyeceğinin gizlemeden belirgin hükme bağlandığına dikkati çekerek, "Her şeyden geçmiş kartel Anayasamıza mucibince suçtur." dedi. Bu durumun Rekabetin Korunması Hakkında Kanun'a mucibince de hukuka karşıt ve haram olduğuna dikkati çekici Küle, kanunun amacının da mangır ve görev piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu yahut baskıcı anlaşma, değişmeyen ve uygulamaları, sektöre bilgili bulunan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını karşılamak bulunduğunu dile getirdi. Küle, kanunun Kurula da bu ihlallere semere verilmesi düşüncesince lüzumlu tedbirleri alıp, bundan mesul olanlara yönetimsel mangır cezaları infaz vazifesini verdiğini söyledi.
Uygulanan cezaların bu ahkâm doğrultusunda verildiğine ayraç fail Küle, şöyleki konuştu:
"Kararlarımız kaymakamlık denetimine açıktır ve ortalık elbette kaymakamlık zımnında başvuracaklardır fakat bunun düşüncesince en evvela bizim gerekçeli kararımızın yayımlanması gerekiyor. Bu evrede yurttaşlarımızdan isteğim, toplumsal iletişim araçları ve öteki mecraların hata yönlendirmelerine haysiyet etmemeleridir. Bugünlerde basına yansıyan görüşlerin bütünü gerçeklere değil, varsayımlara dayanmaktadır. Gerekçeli kararlarımız genel ağ sitemizde her insanın erişimine gizlemeden namına yayımlanacaktır. Gerekçeli kararlarımızda bütün belirleme ve delillerimize toprak vereceğiz. Vatandaşlarımız haset ulaştığında neticesinde bütün şeffaflığıyla inceleyebilirler."
"Tedarikçilere bağlı ayrı soruşturma yürüyor"
Soruşturma kapsamında elden hissedar tane hissedar tedarikçiye ceza kesilmesi ve ceza miktarlarının yüksekliğine bağlı yorumları da değerlendiren Küle, şunları kaydetti:
"Soruşturmamız 30 adım üzerine yürütüldü ve karara bağlandı. Bu teşebbüsler ortada elden 5 market ve 1 tedarikçi şirket üzerine konkre deliller elde ettik. Diğer teşebbüsler üzerine konkre deliller elde edilemediği düşüncesince ceza uygulanmadı zorla bu kapsamda dü mevzuya duruluk getirmekte kâr var. Marketlere sunulan cezada sabık vesikalar elden hissedar tedarikçiye müteveccih vesikalar değildi. An bakımından gine benzeri hissedar ihlal şekline müteveccih hissedar hisse senedi içre bulunmuş yer aldığı kuşkusuyla 14 tedarikçi teşebbüsün yan yer aldığı 26 Nisan 2021'de tahsil edilen kararla başlatılan soruşturma Kurumumuzca halihazırda yürütülmektedir. Soruşturma tutanağının hazırlanma süreci bitmeme etmektedir. Ceza miktarına encam olursak bu mevzuda yürürlükte bulunan hissedar Ceza Yönetmeliği'miz var. Cezalarımızı gerçekleşen cirolar üstünden bu yönetmeliğe mucibince belirliyoruz. Kartel ağırbaşlı hissedar ihlaldir ve ceza oranları yüzdelik 2 ila yüzdelik 4 ortada belirlenir. İhlalin süresi hissedar yıldan hissedar tomar ise bu kantite gayrisıhhi kat, 5 yıldan hissedar tomar ise hissedar büküm artırılır. İhlal konusu faaliyetlerin iş hacmi içerisindeki payının aşkın ceninisakıt olması da tenzilat sebebidir. Her obje usulüne makul halde yapılmıştır. Yakın tarihte bire hissedar pazarda, bire hissedar türde ihlalin belirleme edilmiş yer aldığı öteki birtakımı rakiplik otoriteleri çeşidinden yüzdelik 3'ten yüzdelik 7'ye denli mangır cezası uygulanmıştır."
Başkan Küle, son kullanıcıların zincir marketlere dirlik sorun açabileceğine bağlı olup bitenleri de "Tüketiciler çeşidinden zincir marketlere dirlik manevi ödence açılması olasıdır fakat bu özdek hususi hususiyet kanıtlama vasıtaları ve kökler hükümleri kapsamında adli kaymakamlık mahkemelerinde sonra sürülmesi müstelzim hissedar madde olup, Rekabet Kurumunun hissedar dahli bahis konusu değildir." dedi.
