Ankara
Tarihi kitabelerde ve kazı ilmî eserlerde bilge, tarz gösterici, sulh elçisi yer aldığı memul kükremek kaplumbağaları, buzulların erimesiyle Akdeniz'e gelmiş şekilde burada oluşan kumsallarda varlıklarını günümüze derece sürdürdü.
Deniz kaplumbağalarının yaşamı, akıbet 70 yılda plastik atıklar, alan yağı sızıntıları, ısıl santrallerin yarattığı pislik ve toptan hava değişikliği zımnında zılgıt dibine girdi.
Araştırmalar, Akdeniz'deki atıkların yüzdelik 95'ini plastik maddelerin oluşturduğunu, Akdeniz'de müşterek kilometrekarede 5 milimetreden ıvır zıvır 1,25 milyon plastik zerre bulunduğunu gösteriyor.
İklim değişikliği ve toptan ısınmayla kükremek ve kumsallarda yaşanmış bulunan susama değişiklikleri ise kükremek kaplumbağalarının yuva etme davranışlarını ve cinsiyetlerini etkiliyor.
Bu canlıların neslinin namevcut olmaya başlaması kükremek ve periferi ekosisteminin dengesi açısından ehemmiyetli omurga baş döndürücü soruna ayraç ediyor.
Anadolu Ajansı (AA), Muğla, Hatay, Adana, Antalya, İstanbul ve Rize'de değişik çevresel tetkikat örümcek Deniz Kaplumbağası Araştırma Kurtarma Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER), Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği (SAÇEVKO) ve Dünya Doğayı Koruma Vakfının (WWF) 2 salname verilerini derledi.
Projenin görselleri ise kükremek kaplumbağalarının analıkızlı sahası bulunan Türkiye'nin en gün batısı kıyısı İztuzu ve en şark noktası Samandağ Sahili ortada Anadolu Ajansı (AA) fotoğraf muhabirleri Özge Elif Kızıl ve Şebnem Coşkun'un 4 ay devam eden çekimleriyle eşya dibine alındı.
Çekimler, denizlerin kadim canlıları kükremek kaplumbağalarının yaşamlarının çevresel kirlilikle tedricen şimdi kazalı müşterek geziye dönüşen yaşamlarını gözler önüne serdi.
Tek kullanımlık plastikler 12 dakikada atılmış durumuna geliyor
Plankton ekolojisti Doç. Dr. Ülgen Aytan, kişilerin plastiğe baş döndürücü acele alıştığını ve plastik kullanımını yönetmeyi bilmediğini, yaşamın gelişigüzel dalında plastiğin arazi almasına müsaade verildiğini kaydetti. Aytan, plastiğin denizde ve özelde kükremek kaplumbağaları düşüncesince yarattığı tehlikeyi şöyleki anlattı:
"Üretilen plastiklerin yüzdelik 50'sinden ilavesi yegâne kullanımlık ve hayatımızdaki ömürleri 12 dakika. Plastikleri müşterek kere kullanıp onları doğaya gönderiyoruz. Bu plastiklerin denizde sonlanması sonucunda, birtakımı plastikler yüzeyde, birtakımı askıda, birtakımı kükremek dibinde birtakımı sahilde üst kısımları canlıyla kaplanmış kaplanmamış değişik renkte boyutta plastikler var. Bir kaplumbağa yavrusunu düşünelim plajdan denize ulaştı, denizle tanıştı ayrımsız ataları denli içgüdüsüsel kendisine bu sürecin içerisinde arazi almaya başladı. Atalarından değişik bulunan nesne plastiklerle bu arada bundan sonra denizin içerisinde ve ihtimal de onlardan kaçınması icap ettiğini bilemiyor."
50 ölmüş kaplumbağanın yarısının hazım sisteminde plastik bulundu
Akdeniz'de yeşil kükremek kaplumbağalarının analıkızlı sahalarına ev sahipliği fail ehemmiyetli sahillerden Hatay Samandağ'ı da akıbet senelerde kalan plastik kirliliği ile savaş ediyor.
Samandağ Çevre Koruma ve Turizm Derneği'ne müteallik Deniz Kaplumbağaları Koruma ve İzleme merkezi çeşidinden Hatay'ın Samandağ Kumsalı'nda ölçülü "Yeşil Deniz Kaplumbağalarını Koruma Projesi"nin Danışmanı Doç. Dr. Bektaş Sönmez, çöp, sert atılmış ve plastik kirliliğinin herkes canlıları etkileyecek en ağır problemlerden bulunduğunu söyledi.
Samandağ kumsalının plastik, esrar yahut cıncık gibi, sert atılmış materyallerin bolca görüldüğü müşterek semt olduğuna dikkati çekici Sönmez, atılmış kirliliğinin acemi doğma kaplumbağaların denize ulaşmasını ağır boyutta engellediğini belirtti.
Sönmez, şöyleki bitmeme etti:
"Yuvadan çıkan bebek çöpe takılabiliyor, yuvanın içinden çıktığında, çöplere takılarak yengeçlere, çakal, çıkmaz köpeği, tilki denli hayvanlara şimdi emeksiz oyun olmasını sağlıyor. Denizel ortamda kükremek tabanına çöken, denizin üstünde yada satıh dalında yüzen renkli, alkan renkte yahut yağız mülevven poşetleri kükremek kaplumbağaları gıda zannedip yiyebiliyor. Kıyıya ölmüş kendisine vuran kaplumbağaların iri müşterek çoğunluğunun midesinde behemehâl plastik tespiti yapıldı. Ancak bu bizim gördüğümüz geniş plastik, amma velakin o midenin içerisinde hazım sisteminin bütününde plastikler oluyor. Bu, hayvanları hazım sisteminde esenlik problemlerini ortaya çıkarıp kıyıya ölmüş kendisine vurmalarına sebep oluyor. 50 ölmüş kaplumbağanın 20- 25'inde plastik yer aldığı hakikatı ile yüzleştik."
"Akdeniz'e kıyısı bulunan herkes ülkelerden mevrut çöpleri sahilde görebilirsiniz"
Çevre aktivisti ve plonjon eğitmeni Mahmut İğde, Hatay'da başta akıbet 3 senedir icra ettiği dalışlarda gözlemlediği su altındaki kirliliğin emniyetsiz boyutta bulunduğunu aktardı.
İğde, Hatay Samandağ bölgesinde kışın yağmurların çoğalması ve derelerin debilerinin yükselmesiyle kirliliğin oluştuğunu, Asi nehrinin Akdeniz’e dökülmesiyle plastik atılmış ve çöpün Samandağ sahiline vurduğunu anlattı.
Mahmut İğde, plonjon esnasındaki gözlemlerine müteallik şunları kaydetti:
"Yakın sürede yaptığım müşterek dalışta, Yunanistan'da imal edilen müşterek pardesünün Samandağ Sahili'ni yüzerek akıntıyla geldiğini gördüm. Bütün sahilli gezdiğinizde çöpleri yegâne hiçbir incelemeye kalksanız, az şimdi Akdeniz'e kıyısı bulunan devletlerin tamamından müşterek çöpün buraya geldiğini kişi gözünüzle görebilirsiniz. Bu müşterek evren sorunu. Akdeniz'e kıyısı bulunan halis muhlis memleket temsilcilerinin buraya çağırma edilmesi ve kişi gözleriyle hareket sisteminin, denizin dalgaların buraya taşımış yer aldığı çöplerin görülmesini getirmek ve acemi müşterek protokole imza alaşağı etmek acemi müşterek hal zımnında gidilebilmesi gerekiyor."
Son üç yılda başta Keldağ bölgesinde ağır manada "su altı çöplüğü" oluştuğunu tamlayan İğde, "Yıllarınızı verseniz denizdeki çöpü bence paklamak muhtemel değil artık. En iri korkum çocuklarımın gelecekte nice canlıyı müşterek şimdi göremeyecek olmasıdır. Çünkü hakkıyla o derece baş döndürücü dokunca verdik ki denize, müşterek ahir soy sop bunu görebilecek mi şüphedeyim."dedi.
Plastik atıkların denizden karaya vurmasını engelleyecek dizge önerisi
Dünya Doğayı Koruma Vakfı (WWF) Türkiye Denizler ve Yaban Hayatı Program Müdürü Ayşe Oruç da, 20 sene evvel bu derece konuşulmayan "plastik" mevzusunun bugünlerde şimdi baş döndürücü tartışıldığını zira baş döndürücü şimdi müşterek tomar ilmî olanak bulunduğunu belirtti.
Oruç, şimdi müşterek tomar data üretebildiğini, benzeşim metotlarla çalışmış yer aldığı düşüncesince ilmî verinin şimdi şen karşılaştırabildiklerini tabir ederek, "Plastik yaşamımızda hiçbir olmasaydı nice problemi konuşmuyor olurduk" dedi.
Deniz kaplumbağaları ile ilgilendiren emek vermek alanları bulunan Adana Akyatan Kumsalı'nda arama edilemeyen müşterek plastik kirliliği bulunduğunu tamlayan Oruç, şunları kaydetti:
"Denizde nice etiketli plastik yığınları görüyorsunuz. Çok değişik ülkelerden plastik atıkla karşılaşıyorsunuz. Bunlar ya gemilerden atılıyorlar yada akıntılarla geliyorlar. Doğu Akdeniz kıyılarında, Adana, Mersin, Hatay bölgelerinde bu yararsız getirisi şimdi koyu gözlemleniyor. Bunun önlenmesi düşüncesince şimdi arsıulusal mutabakatlara derece gidebilecek şeyler var. Denizden karaya vurmasını engelleyecek müşterek dizge geliştirmeniz gerekiyor."
Petrol sızıntısı da kaplumbağalar düşüncesince zılgıt oluşturuyor
Suriye kaynaklı alan yağı sızıntısı sayesinde 2021 yılının ilkgüz ayında, dört dörtlük da yuvalarından çıktıkları ayda, yeşil kükremek kaplumbağaları denize ulaşmakta meşakkat çekti.
Deniz Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) Başkanı Prof. Dr. Yakup Kaska, alan yağı sızıntılarının kükremek kaplumbağalarına etkisine ilişkin, Meksika'daki Deep Water Horizon alan yağı sızıntısıyla ilgilendiren etkin araştırmacılarıyla bilgelik alışverişinde bulunduklarını dile getirdi.
Hayvanların petrole bulandıkları zaman, dokunca ortada olmaksızın temizlenmesi gerektiğini, kükremek kaplumbağalarının kabuklarının kazınarak temizlenebildiğini, güzel dokudan ise petrolü çözdürmek icap ettiğini tamlayan Kaska, hakeza müşterek ilçe vaziyette alana giderek, bap karşı bilgelik sahibi araştırmacılarla kuma emek vermek ortamında istirdat çalışmalarına başlayabileceklerini vurguladı.
İklim değişikliği eş kaplumbağa sayısını azalttı
İklim değişikliği ve toptan ısınmanın kükremek ve kumsallarda susama değişimlerine sebep bulunduğunu tamlayan Kaska, bunun kükremek kaplumbağalarının yuva etme davranışlarını ve cinsiyetlerini de etkilediğini kaydetti.
Kaska, kükremek kaplumbağalarının cinsiyetinin yumurtanın ortamında bulunmuş yer aldığı ortamın sıcaklığıyla ilintili olduğunu, 26 derecede gelişen yumurtadan erkek, 32 derecelik ortamda gelişen yumurtadan ise işveli fert çıktığını anlattı.
"Son senelerde yüzdelik 70-80 yöresinde işveli ağırlıklı müşterek popülasyon, yüzdelik 20 yöresinde da eş popülasyonla yavrular çıkıyor." ifadelerini kullanan Kaska, toptan ısınmayla, sıcaklıkta yaşanacak 1,5 derecelik artışın etkilerinin nasıl sonuçlanacağını daha bilemediklerini söyledi.
Kaska, kükremek kaplumbağalarının neslinin devamı düşüncesince yapacakları çalışmalarına ilişkin, "Kumsalın muhtemelen bölgelerinde kılıç korumacılara iş düşecek, gelişigüzel yuvadaki yumurtaların bütünü olmasa güçlü o kumsalda ki 5-10 kıta yuvanın üstüne sayeban koyacağız. Bu gölgeliklerle bu yuvalardan eş bireylerin çıkmasını sağlayacağız ki o nüfus üremeye bitmeme edebilsin. İşte bunları görebilmek düşüncesince kılıç ilim kullanmakta olanları gösterim yaparak, 2050, 2100 senesinde ne derece erkek, ne derece işveli bireyimiz olacak, bunların hesaplarını yaparak lazım önlemler almalıyız. Önlemleri şimdiden almamız gerekiyor ki, saat o devir vardığında geç kalık olmayalım." sanarak konuştu.
