Kampala
Resiflerde takdir gerçekleştirmek kıl payı Ada'ya mevrut 2 ilmî araştırı gemisi ve beraberindeki mürettebat, Chagos Adaları’na 14 Şubat'ta çıkarak planlı birlikte törenle Morityus bayrağı dikti.
Morityus Birleşmiş Milletler (BM) Büyükelçisi Jagdish Koonjul ve adalardan seneler evvela filiz edilen yerlilerin de katılmış olduğu sembol fidan töreni, Morityus ile İngiltere arasındaki ada krizinin baştan alevlenmesine illet oldu.
Morityuslu yetkililer, İngiltere’nin, adaların kontrolünü kendilerine bırakmaları icap ettiğinin altını çizerken, İngiltere, çekileceği lafına karşın bölgedeki kontrolüne bitmeme ediyor.
Bayrak fidan töreninde mütekellim Büyükelçi Koonjul, “Bizim düşüncesince baş döndürücü romanesk birlikte an ve baş döndürücü zamanı birlikte devir zira kişi bölgemize hükmedebiliyoruz.” dedi.
Törene ünlü hamiş gönderen Morityus Başbakanı Pravind Jugnauth ise "Morityus, topraklarının bu bölümüne geçmiş defa birlikte ab düzenledi. Bu zamanı ziyaretin birlikte parçası olamadığım düşüncesince üzgünüm. Chagossian kardeşlerimizin rastgele birlikte ecnebi (İngiliz) refakatçisi olmaksızın veladet yerlerine gezi edebilmelerinden baş döndürücü memnunum.” ifadesini kullandı.
Chagos yerlileri 1967’de adalardan güçlükle çıkartıldı
Tanzanya ile Endonezya arasında, Maldivler’in tahminî 500 kilometre güneyinde, Hint Okyanusu’ndaki 60’tan birlikte tomar adadan ve 7 mercan balığı balığı atolünden oluşan Chagos Takımadaları’na 18'inci asrın sonlarında Fransızlar gelmiş şekilde Hindistan cevizi tarlaları kurdu.
Fransızlar evvela Senegal’den henüz sonradan Madagaskar, Mozambik ve Hindistan’dan getirdikleri köleleri bu tarlalarda çalıştırdı.
Adalar 1814’te İngiliz egemenliğine girerken Soğuk Savaş yıllarına denli şişman seviyede boşlama edildi.
İngiltere, 1965'te Chagos Adalarını Morityus ve Seyşeller’den ayırdı.
1967 ve 1973 yıllarında 1500 şahsiyet domestik kişi Ada'dan güçlükle çıkartıldı. Bazıları Morityus’a, birileri Seyşellere ve birileri da İngiltere’ye yerleştirildi.
Daha sonradan Birleşik Krallık hükümeti, kişilerin adalara baştan yerleşmesini mâni olmak düşüncesince kanun çıkarttı.
İngiltere ve Amerika 1966'da üs ihdas etmek düşüncesince anlaştı
İngiltere ve ABD, 1966’da Diego Garcia’da eş birlikte askeri kasılma ihdas anlaşması imzaladı. Aynı sene üs açıldı fakat 2016’da anlaşmanın 2036'ya denli uzatılması sonucu alındı.
Morityus, İngiltere’nin adalardan çekilmesini istiyor
Bağımsızlığını 1968'de anons fail Morityus, Chagos Adaları’nı toprakları adına ikrar ediyor.
Uluslararası Adalet Divanı da 2019'da Morityus'un dekolonizasyonun kanuni adına gerçekleştirilmediğini tamlayan birlikte talebini müspet karşılayarak Chagos Takımadaları’nı Morityus’tan ayırmanın halkın engellenmeyen ve esas iradesine dayanmadığını açıkladı.
BM, İngiltere’nin altı maaş birlikte müddet süresince takımadalardan çekilmesini emreden birlikte sonucu İngiltere, ABD, Avusturalya, İsrail, Maldivler ve Macaristan ve İngiltere'nin gönül rahatlığı oyuna karşın 110 oyla ikrar etti.
İngiltere ise BM’nin sonucuna uymadı.
CIA'nın azap üssü adına kullanılmaktadır iddiası
İngiltere’nin BM Büyükelçisi Karen Pierce, Diego Garcia’daki askeri üssün, Morityus engelleme müttefikleri ve dostları alanda inanılır ve sakıncasız tutmada dirimlik birlikte gösteriş oynadığını savundu.
Bazı raporlara gereğince ise üssün CIA çeşidinden 11 Eylül saldırılarının peşi sıra şüphelilere azap gerçekleştirmek düşüncesince kullanıldığı öne sürüldü.
İngiltere, 2020'de bundan böyle defans amaçları düşüncesince lüzumlu olmadığında, bölgenin egemenliğini Morityus’a bırakacağını söyledi. Birleşik Krallık şu an Morityus, Seyşeller ve İngiltere’de canlı Chagoslulara barışma kaynaklarını ıslah etmek düşüncesince tahminî 40 milyon sterlinlik dayanak noktası sağlıyor.
