İstanbul
Mısır'da 1958'de yürürlüğe giren OHAL, savaş, cumhurbaşkanına (Enver Sedat) suikast, Rabiatul Adeviyye ve Nahda meydanlarındaki gösterilere karışma ve akıbet namına bombalı saldırılar kabilinden muhtelif olayların peşi sıra 4 kat anons edildi.
Mısır'ın İskenderiye ve Tanta kentlerinde yıldırı örgütü DEAŞ'ın üstlendiği bombalı saldırılarda 45 ferdin hayatını yitirmesi, 125 ferdin yaralanması üstünde Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Nisan 2017'de 3 ay süreyle OHAL anons edildiğini duyurdu.
Ülkede OHAL, 12 Temmuz'da 17. el 3 aylığına uzatılmıştı. 24 Temmuz'dan beri yürürlükte bulunan OHAL'in 25 Ekim Pazartesi baştan uzatılması bekleniyordu. Ancak Sisi, Facebook hesabından sabık pazartesi akşamı yayımladığı açıklamada, OHAL'i kaldırdığını duyurdu.
Sisi açıklamasında "Yıllar sonraları önceki defa, ülkenin tamamında OHAL'in kaldırılmasına değişmeyen verdim. Uzun zamandır savaşım ettiğimiz bu hatırat beraberce yaşamaktan devlet duyuyorum. Mısır, vefakâr halkı sebebiyle bundan sonraları alanda düzenlilik ve abra vahası biçimine geldi." ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Bessam Radi de sonucu zamanı namına nitelendirerek, bu sonucu ilerleyici günlerde bakanlıkları havi ilişik öteki kararların izleme edeceğini belirtti.
OHAL'in kaldırılması sonucu bazısı kazanımları yanında getirse de bunun gerektirmiş olacağı beklenir siyasal ve türel neticeler ise endişelere minval açıyor.
Çeşitli davalarda yargılanan sanıkların dehşet mahkemelere sevkinin kaldırılması, temyiz hakkının elde edilmesi, dolaşım, tevakkuf ve nakil engellemelerinin kaldırılması ve insanoğlu haklarının ve taharri memuru polis çalışmanın güçlendirilmesi, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilecek kazanımlar ortada sayılıyor.
Dile getirilen endişeler ortada ise "olağanüstü çözüm yasaları benzer yasaların uygulanmasına, dehşet usa vurma ve soruşturmalara bitmeme edilmesi ve siyasal tutukluların başıboş bırakılmaması" toprak alıyor.
Mısırlı hukukçular, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilmiş kazanımları şöyleki sıralıyor:
Olağanüstü yargılamaların kaldırılması
Anayasa hukuku uzmanı Şevki es-Seyyid, Sada'l Beled gazetesine verdiği demeçte, "OHAL'in kaldırılması kararının, dehşet Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemeleri kabilinden mahkemelerde dehşet yargılamaların kaldırılmasını ve bulunan ukubet kanunlarına gereğince alışılagelen yargılamaların yapılmasını gerektirdiğini" belirtti.
Sivil borda bordaya büyüklenme bulunan Mısır Kişisel Haklar Girişimi de icra ettiği açıklamada, dehşet çözüm döneminde, sanıkların, dehşet mahkemelerin kararlarına itiraz, temyiz ve istinaf kabilinden anayasa yollarına müracaat hakkının olası olmadığını hatırlattı.
Temyiz hakkının elde edilmesi
Ülkede muhaliflerle ilişik davalarda bilirkişi Mısırlı avukat Ahmed Hilmi, toplumsal paylaşım sitesi Facebook hesabından yayımladığı açıklamada, bu kararın muntazır davalar düşüncesince borda bordaya yarar bulunduğunu belirterek, OHAL'in kaldırılması sonucunda gelecek günlerde ukubet mahkemelerine gönderme edilmesi beklenir davalarda itiraz düşüncesince temyize gidebileceğini kaydetti.
Hilmi, bu kazanımın, önümüzdeki devir diliminde yargılanacak sanıklar düşüncesince ince ehemmiyetli ve can alıcı bulunduğunu vurguladı.
Kahire Temyiz Mahkemesi Başkanı Abdullah el-Baca, ülkenin resmi gazetesi Ahbaru'l Yevm'e icra ettiği açıklamada, "Yeni borda bordaya anayasa yahut değişmeyen çıkması halinde, maznun düşüncesince en akıllıca olanı uygulanacaktır." ifadesini kullandı.
Dolaşım, tevakkuf ve nakil engellemelerinin kaldırılması
Olağanüstü halin anons edilmesiyle dayatılan ve yürürlükten kaldırılmasıyla ilga edilecek bulunan en ehemmiyetli kısıtlamalardan birileri da bölümsel ve dolgun sokağa çıkacak yasakları, dolaşım, nakil ve tevakkuf kısıtlamaları ve bazısı yerlerin boşaltma edilmesi oldu.
İnsan haklarının ve taharri memuru polis çalışmanın güçlendirilmesi
OHAL'in kaldırılmasından elde edilmiş borda bordaya öteki yarar ise insanoğlu hakları ve taharri memuru polis emek vermeyi güçlendirecek bu yasalı atılımın desteklenmesi namına anlatım ediliyor.
Ulusal İnsan Hakları Konseyi üyesi Said Abdulhafız, ülkenin resmi çav ajansı MENA'ya icra ettiği açıklamada, Sisi'nin 11 Eylül'de yayımladığı 1. Stratejik ve Ulusal İnsan Hakları Bildirisi'nde, dehşet halin ve etkilerinin sonlandırılması da karışma kimi kararlar alınarak amme özgürlüklerinin güçlendirilmesi düşüncesince adımlar atılacağı lafı verdiğini hatırlattı.
Abdulhafız, dehşet halin sona erdirilmesinin, vatandaşa kişiye yaraşan borda bordaya hayat getirmek düşüncesince özgürlükleri ve hakları artıracağını, insanoğlu hakları ve gelişigüzel muhtelif taharri memuru polis düzentileme dalında borda bordaya atak gerçekleştirecek sponsor adımlara minval açacağını laflarına ekledi.
Karara bağlı dile getirilen endişeler ise üç başlıkta toplanıyor:
Olağanüstü çözüm yasalarının benzer kanunlar uygulanmaya bitmeme edilecek
Avukat ve hukukçu Nasır Emin, Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, yakalama, kontrol ve hapsetmeye müsaade verici dehşet kanunların tümünün, Terörle Mücadele Kanunu ve Terör Yapıları Kanunu kabilinden halen yürürlükte bulunan öteki yasalara aktarıldığını ve bunların uygulanmaları düşüncesince dehşet çözüm anons edilmesine lazım olmadığını belirtti.
Mısır Kişisel Haklar Girişimi (EIPR), dehşet halin sona erdirilmesinden duyduğu memnuniyetin aksine, 26 Ekim'de icra ettiği açıklamada, bu adımın ilkin dehşet çözüm yasasının yetkilerinin çoğunu meşrulaştıran ve ukubet kanunlarıyla temelli namına birleştiren öteki mevzuatla beraberce çıtırbom olacağını belirtti.
Olağanüstü yargılamalar ve soruşturmalar bitmeme edecek
Olağanüstü çözüm kanunu metni kapsamındaki dehşet mahkemelerin, Cumhuriyet Savcılığı kabilinden kendilerine devretme edilen yahut silme edilmeden evvela incelemeye başladıkları tamamı davaları görmeye bitmeme edeceği dökme açıklamada, ilkin sanıkların çoğunun ihtiyati mevkufiyet süresini doldurmuş bulunduğu düşüncesince bu yargılamaların durdurulması çağrısında bulunuldu.
Avukat Ahmed Hilmi de bu davaların alışılagelen mahkemelere gönderme edilmeyeceğini, mahkemenin davayı dehşet çözüm mahkemesi namına görmeye ve karara bağlamaya bitmeme edeceğini, bundan dolayı kararın temyize yayımcı olamayacağını belirtti.
Hilmi, Devlet Güvenlik Savcılığı'nın hususi savcılığın borda bordaya şubesi bulunduğu düşüncesince ve kurulduğu günden bugüne derece emek harcamaları bitmeme etmiş bulunduğu düşüncesince kararın da borda bordaya tesiri olmayacağını, dehşet halin uygulanması yahut iptali ile ilgisinin bulunmadığını ve bundan dolayı Cumhuriyet Savcısının davaların ilçe yetkisi dağılımına gereğince Devlet Güvenlik Savcılığının yetkilerinin borda bordaya vakitler bulunduğu kabilinden kalacağını belirtti.
OHAL'in kaldırılmasının, yönetsel mevkufiyet ve tutukluluğun yenilenmesi davaları üstünde tek türel tesirinin olamayacağını dile getiren Hilmi, "Tutukluların durumlarına gelince, OHAL kararının silme edilmesi, onların dosyasında borda bordaya gelişmeye ayraç ediyor mu etmiyor mu? Bu dosya, ilçe kararlarıyla merakı sıfır siyasal borda bordaya karardır." ifadesini kullandı.
Tutukluların başıboş bırakılmaması
Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, "OHAL'in kaldırılması tabii müjdeli borda bordaya çav ancak tesirleri sahaya yansımadığı sürece benim düşüncesince müjdeli borda bordaya çav olmayacak." ifadesini kullandı.
Beri, ihtiyati mevkufiyet süreleri 3 yıla derece vasıl tutukluların yargılanmadan başıboş bırakılmasını istem etti.
Siyasetçi ve öğretim üyesi Hasan Nafia ise Twitter hesabından icra ettiği açıklamada, "Cumhurbaşkanı Sisi'nin OHAL'i uzatmama kararını kıvançla karşılıyorum ve ümit ederim bu korkusuz adımın peşi sıra tamamı siyasal tutukluların başıboş bırakılması, yolculuk yasaklarının kaldırılması ve fonlara el konulmasının silme edilmesi ile sonuçlanacak apayrı adımlar da gelir." değerlendirmesinde bulundu.
