İstanbul
Mısır'da 1958'de yürürlüğe giren OHAL, savaş, cumhurbaşkanına (Enver Sedat) suikast, Rabiatul Adeviyye ve Nahda meydanlarındaki gösterilere karışma ve akıbet kendisine bombalı saldırılar kabilinden muhtelif olayların peşi sıra 4 defa anons edildi.
Mısır'ın İskenderiye ve Tanta kentlerinde yıldırı örgütü DEAŞ'ın üstlendiği bombalı saldırılarda 45 ferdin hayatını yitirmesi, 125 ferdin yaralanması üstünde Cumhurbaşkanı Abdulfettah es-Sisi, Nisan 2017'de 3 ay süreyle OHAL anons edildiğini duyurdu.
Ülkede OHAL, 12 Temmuz'da 17. defa 3 aylığına uzatılmıştı. 24 Temmuz'dan buyana yürürlükte bulunan OHAL'in 25 Ekim Pazartesi baştan uzatılması bekleniyordu. Ancak Sisi, Facebook hesabından güzeşte pazartesi akşamı yayımladığı açıklamada, OHAL'i kaldırdığını duyurdu.
Sisi açıklamasında "Yıllar sonraları evvela defa, ülkenin tamamında OHAL'in kaldırılmasına değişmeyen verdim. Uzun zamandır savaş ettiğimiz bu hatırat beraberce yaşamaktan devlet duyuyorum. Mısır, vefakâr halkı sebebiyle bundan sonraları alanda düzenlilik ve denge vahası biçimine geldi." ifadesini kullandı.
Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Bessam Radi de sonucu zamanı kendisine nitelendirerek, bu sonucu ilerleyici günlerde bakanlıkları havi ilgilendiren öteki kararların strateji edeceğini belirtti.
OHAL'in kaldırılması sonucu birtakımı kazanımları baş başa getirse de bunun gerektirmiş olacağı beklenir siyasal ve türel neticeler ise endişelere tarz açıyor.
Çeşitli davalarda yargılanan sanıkların yılgı mahkemelere sevkinin kaldırılması, temyiz hakkının elde edilmesi, dolaşım, tevakkuf ve nakil engellemelerinin kaldırılması ve insanoğlu haklarının ve sivil polis polis çalışmanın güçlendirilmesi, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilecek kazanımlar ortada sayılıyor.
Dile getirilen endişeler ortada ise "olağanüstü çözüm yasaları benzer yasaların uygulanmasına, yılgı usa vurma ve soruşturmalara bitmeme edilmesi ve siyasal tutukluların başıboş bırakılmaması" toprak alıyor.
Mısırlı hukukçular, OHAL'in kaldırılmasıyla elde edilmiş kazanımları şöyleki sıralıyor:
Olağanüstü yargılamaların kaldırılması
Anayasa hukuku uzmanı Şevki es-Seyyid, Sada'l Beled gazetesine verdiği demeçte, "OHAL'in kaldırılması kararının, yılgı Yüksek Devlet Güvenlik Mahkemeleri kabilinden mahkemelerde yılgı yargılamaların kaldırılmasını ve bulunan ukubet kanunlarına gereğince alışılagelen yargılamaların yapılmasını gerektirdiğini" belirtti.
Sivil borda bordaya kasıntı bulunan Mısır Kişisel Haklar Girişimi de icra ettiği açıklamada, yılgı çözüm döneminde, sanıkların, yılgı mahkemelerin kararlarına itiraz, temyiz ve istinaf kabilinden anayasa yollarına müracaat hakkının olabilir olmadığını hatırlattı.
Temyiz hakkının elde edilmesi
Ülkede muhaliflerle ilgilendiren davalarda bilirkişi Mısırlı avukat Ahmed Hilmi, içtimai paylaşım sitesi Facebook hesabından yayımladığı açıklamada, bu kararın gözleyen davalar düşüncesince borda bordaya avantaj bulunduğunu belirterek, OHAL'in kaldırılması sonucunda gelecek günlerde ukubet mahkemelerine atıf edilmesi beklenir davalarda itiraz düşüncesince temyize gidebileceğini kaydetti.
Hilmi, bu kazanımın, önümüzdeki devir diliminde yargılanacak sanıklar düşüncesince iyice ehemmiyetli ve çarpıcı bulunduğunu vurguladı.
Kahire Temyiz Mahkemesi Başkanı Abdullah el-Baca, ülkenin resmi gazetesi Ahbaru'l Yevm'e icra ettiği açıklamada, "Yeni borda bordaya anayasa yahut değişmeyen çıkması halinde, maznun düşüncesince en akıllıca olanı uygulanacaktır." ifadesini kullandı.
Dolaşım, tevakkuf ve nakil engellemelerinin kaldırılması
Olağanüstü halin anons edilmesiyle dayatılan ve yürürlükten kaldırılmasıyla ilga edilecek bulunan en ehemmiyetli kısıtlamalardan birileri da bölümsel ve dolgun sokağa çıkacak yasakları, dolaşım, nakil ve tevakkuf kısıtlamaları ve birtakımı alanların boşaltma edilmesi oldu.
İnsan haklarının ve sivil polis polis çalışmanın güçlendirilmesi
OHAL'in kaldırılmasından elde edilmiş borda bordaya öteki avantaj ise insanoğlu hakları ve sivil polis polis emek harcamayı güçlendirecek bu yasalı atılımın desteklenmesi kendisine anlatım ediliyor.
Ulusal İnsan Hakları Konseyi üyesi Said Abdulhafız, ülkenin resmi salık ajansı MENA'ya icra ettiği açıklamada, Sisi'nin 11 Eylül'de yayımladığı 1. Stratejik ve Ulusal İnsan Hakları Bildirisi'nde, yılgı halin ve etkilerinin sonlandırılması da karışma bir takım kararlar alınarak amme özgürlüklerinin güçlendirilmesi düşüncesince adımlar atılacağı lafı verdiğini hatırlattı.
Abdulhafız, yılgı halin sona erdirilmesinin, vatandaşa kişiye yakışır borda bordaya hayat iletmek düşüncesince özgürlükleri ve hakları artıracağını, insanoğlu hakları ve gelişigüzel muhtelif sivil polis polis emek vermek dalında borda bordaya atak gerçekleştirecek sponsor adımlara tarz açacağını laflarına ekledi.
Karara bağlı dile getirilen endişeler ise üç başlıkta toplanıyor:
Olağanüstü çözüm yasalarının benzer kanunlar uygulanmaya bitmeme edilecek
Avukat ve hukukçu Nasır Emin, Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, yakalama, kontrol ve hapsetmeye müsaade verici yılgı kanunların tümünün, Terörle Mücadele Kanunu ve Terör Yapıları Kanunu kabilinden halen yürürlükte bulunan öteki yasalara aktarıldığını ve bunların uygulanmaları düşüncesince yılgı çözüm anons edilmesine ister olmadığını belirtti.
Mısır Kişisel Haklar Girişimi (EIPR), yılgı halin sona erdirilmesinden duyduğu memnuniyetin aksine, 26 Ekim'de icra ettiği açıklamada, bu adımın ilkin yılgı çözüm yasasının yetkilerinin çoğunu meşrulaştıran ve ukubet kanunlarıyla sürekli kendisine birleştiren öteki mevzuatla beraberce çıtırbom olacağını belirtti.
Olağanüstü yargılamalar ve soruşturmalar bitmeme edecek
Olağanüstü çözüm kanunu metni kapsamındaki yılgı mahkemelerin, Cumhuriyet Savcılığı kabilinden kendilerine devretme edilen yahut bozma edilmeden evvela incelemeye başladıkları tamamı davaları görmeye bitmeme edeceği dökme açıklamada, ilkin sanıkların çoğunun ihtiyati alıkonulma süresini doldurmuş bulunduğu düşüncesince bu yargılamaların durdurulması çağrısında bulunuldu.
Avukat Ahmed Hilmi de bu davaların alışılagelen mahkemelere atıf edilmeyeceğini, mahkemenin davayı yılgı çözüm mahkemesi kendisine görmeye ve karara bağlamaya bitmeme edeceğini, bundan dolayı kararın temyize naşir olamayacağını belirtti.
Hilmi, Devlet Güvenlik Savcılığı'nın hususi savcılığın borda bordaya şubesi bulunduğu düşüncesince ve kurulduğu günden bugüne denli emek harcamaları bitmeme etmiş bulunduğu düşüncesince kararın da borda bordaya tesiri olmayacağını, yılgı halin uygulanması yahut iptali ile ilgisinin bulunmadığını ve bundan dolayı Cumhuriyet Savcısının davaların ilçe yetkisi dağılımına gereğince Devlet Güvenlik Savcılığının yetkilerinin borda bordaya vakitler bulunduğu kabilinden kalacağını belirtti.
OHAL'in kaldırılmasının, yönetimsel alıkonulma ve tutukluluğun yenilenmesi davaları üstünde tek türel tesirinin olamayacağını dile getiren Hilmi, "Tutukluların durumlarına gelince, OHAL kararının bozma edilmesi, onların dosyasında borda bordaya gelişmeye ayraç ediyor mu etmiyor mu? Bu dosya, ilçe kararlarıyla merakı sıfır siyasal borda bordaya karardır." ifadesini kullandı.
Tutukluların başıboş bırakılmaması
Hukukçu Necad el-Beri de Facebook hesabından icra ettiği açıklamada, "OHAL'in kaldırılması tabii müjdeli borda bordaya salık ancak tesirleri sahaya yansımadığı sürece benim düşüncesince müjdeli borda bordaya salık olmayacak." ifadesini kullandı.
Beri, ihtiyati alıkonulma süreleri 3 yıla denli vasıl tutukluların yargılanmadan başıboş bırakılmasını arzu etti.
Siyasetçi ve öğretim üyesi Hasan Nafia ise Twitter hesabından icra ettiği açıklamada, "Cumhurbaşkanı Sisi'nin OHAL'i uzatmama kararını kıvançla karşılıyorum ve ümit ederim bu kabadayı adımın peşi sıra tamamı siyasal tutukluların başıboş bırakılması, gezi yasaklarının kaldırılması ve fonlara el konulmasının bozma edilmesi ile sonuçlanacak bambaşka adımlar da gelir." değerlendirmesinde bulundu.
