Tarihe oluşturulan kapılardaki bu sırrı esasen yaşatmaya etkin Mustafa Demirci, namevcut olmakla beniz yüze bulunan birlikte geleneği yaşatmaya çalışıyor. İlçe sakinleri evlerin kapılarına takılan tokmaklar sebebiyle ev sahipleri, kapıyı araklayan misafirlerini gıyaben avrat yada koca olup olmadığını anlayabiliyor.
Derin kanyonlar ortada uzanan birlikte vadiye yerleştirilmiş ıvır zıvır ve sevimli birlikte kaymakamlık bulunan Kemaliye'de asırlardır yaşatılan ve Türklerin Şamanizm'e inanılmış bulunduğu dönemdeki geleneklerden bulunan muhtelif motiflerle bap tezyin ve çıpa bap tokmağı üretimi geleneği, ilçedeki Mustafa Demirci eli uz çeşidinden yaşatılıyor.
Erzincan'a 150 kilometre uzaklıkta mevcut 2 bin sözü geçen Kemaliye'de yaz aylarında özlük 15 bini buluyor. İnsanların genel anlamda yayan birlikte yere gitmeyi yeğleme etmiş bulunduğu ilçede on paralık gidiş geliş olmuyor. İlçeye haricen gelenlerin gözüne geçmiş çarpan bilinçlilik ahşap binalar ve bu yapıların kapıları üstündeki tokmaklar oluyor.
Kemaliye'nin binlerce salname tarihini ve sosyolojik yapısını özetleyen bap tokmakları şehrin hücre çarpan en açık özelliklerinden biri. Geleneklere mucibince birlikte eve mevrut mihman bap tokmağını çalışına mucibince karşılanıyor. Ev sahibi tokmak sesine mucibince misafirin ki bulunduğunu anlıyor. Kapı tokmağının sesi gelenin avrat mı yok ise koca mi bulunduğunu çav veriyor. Eğer mihman iri tokmağı kullanır ve ses tok ve feyyaz çıkarsa mevrut insan koca ancak diğerine mucibince uslu elan az sesi bulunan ıvır zıvır tokmak kullanılırsa mevrut insan kadındır.
Her motifin birlikte manası var
Kapı tokmaklarının mesajları bunlarla hudutlu değil. Tokmaklar üstündeki motiflerin de birlikte manası var. mesela çıra motifli birlikte bap tokmağı habbe ocağı sönmesin sahn sonsuz olsun anlamını taşıyor. Kuş motifi kullanılmışsa bu da ev sahibinin gurbette birlikte yakınının bulunduğu ve çav beklediği anlamına geliyor. Sağa sola ayrılan ve kuş kafasını benzeyen motifler habbe Müslüman birlikte aileye ilgili bulunduğunu vurguluyor. Öküz motifi ise ailenin bütünlük bulunduğunu simgeliyor. Kapı tokmaklarında kuyruklu uzun hayvan kabilinden motiflerde var. Bu motifler Şaman kültüründen kalma. Yılan motifleri çoğu kez açacak delikleri etrafında bulunuyor ve bu motifteki kilide açacak sokulunca şeytanın o eve giremeyeceğine inanılıyor. Akrep motifi bulunan evlerde ise cinin şeytanın barınamayacağı fideist var. Günümüzde Kemaliye'de bap tokmakları karşıcı insan 6 kuşaktır geleneklere ilişkin yerine bu işi karşıcı Demirci ailesinden Mustafa Demirci. Yaklaşık 120 sene aradan sonraları esasen 1996 senesinde bu geleneği temdit sonucu meydan Demirci ailesinin bu sonucu hemen kaybolmakta bulunan birlikte geleneği keyiflendirmek değil bire birlikte sürede bu tokmakların işleneceği kapıları karşıcı marangozları ve buna ilişkin yerine da emektar taş ustalarını yaşama bağlamış. Pek kimsenin arzu etmediği marangozluk ve taş ustacılığı da bap tokmakları sebebiyle baştan soluk almaya başlamış.
‘Kopya maneviyatı bozar'
Yıllar ilkin Kemaliye'de bap tokmağı karşıcı tahminî 350 bireyin bulunduğunu anlatım fail Mustafa Demirci, “Tabi o devir kimesne birbirinin yaptığını eşlem etmezmiş. Ama birlikte müddet sonraları klonlama başlamış. Kopya işin içerisine girince işin kalitesi sakıt ve ustalar da bundan sonraları şahıs yaptıklarından beğeni alamaz hale gelmişler ve işi bırakmışlar. 120 senedir kimesne yapmıyordu. Biz 1996'da esasen başladık” niteleyerek konuştu.
Kopyanın yapılmasının işin standardını bozacağını anlatım fail Demirci, “Yaptığı ürüne moral vermeli kişi. Bir tokmak 3-4 günümüzü alıyor. Fiyatları ise 200 liradan başlıyor 750 liraya derece çıkıyor.” dedi.
“Misafiri bap tokmağı sesinden tanıyorlar”
Erzincan'ın Kemaliye ilçesinde, evlerin kapılarına takılan tokmaklar sebebiyle ev sahipleri, kapıyı araklayan misafirlerini gıyaben avrat yada koca olup olmadığını anlayabiliyor.
Şamanizm geleneğine göre, eskiden bölük halkını şeytana için koruduğu düşüncesiyle kapılara meydana getirilen uzun hayvan figürü kabilinden süslemeleri bap ve bap tokmaklarına fail ustalar, Türklerin İslam'a geçişinin peşi sıra muteber kapılara dü ayrımlı tokmak müstear geleneğini de yaşatmaya çalışıyor.
Özellikle İslam geleneğinde ev halkının evlerine mevrut misafirlerin cinsiyetine mucibince giysilerine uyanıklık etmesini gelmek neredeyse ustalarca yapılıp kapılara takılan dü ayrımlı tokmak, eve mevrut misafirin cinsiyeti dair ev malikine bilim veriyor.
İlçe sakinleri, eskiden adeta görüntülü bap sistemi bulunan bu yöntemi kullanmaya bitmeme ediyor.
Kapı tokmağı imalatçılığının unutulmaya beniz markajcı birlikte cümle dalı olduğuna ayraç fail Mustafa Demirci, şahıs çocuklarını ve torunlarını yetiştirmeye çalışıyor.
Bu çeşit bap tokmaklarının halen arzu gördüğüne ayraç fail Demirci, el emeği cezaevi nuruyla etraflıca uğraşlar kararında ürettiği bap tokmaklarının hesabına ayrımlı anlamlara mevrut motifler de işlediklerini laflarına ekledi.
