TBMM
TBMM Anayasa ve Adalet Komisyonları Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon Başkanı Bekir Bozdağ, komisyonu toplantıya çağırdı. Yarın toplanacak komisyonda, Güzel üzerine terör örgütü üyeliğiyle alakadar hazırlanmakta bulunan dü fezlekeyi görüşülecek.
Karma Komisyona, 252'si 26. Yasama Dönemi'nden devralınan edinmek kıl payı yekûn 1487 dokunulmaz tezkeresi gönderme edildi. Bunlardan 75'i ayrışık nedenlerle reddetme edildi.
Yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına bağlı fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, mevzuata layıkıyla biraz evrede işliyor.
Hakkında zeval isnadı bulunan milletvekillerinin dokunulmazlığının kaldırılıp kaldırılmamasına bağlı istemler, Adalet Bakanlığına sunuluyor. Bakanlık, istemi gerekçeli ortak yazıyla Cumhurbaşkanlığına, Cumhurbaşkanlığı ise TBMM Başkanlığına iletiyor.
Meclis Başkanlığına mevrut fezlekelerin gündeme alınmasındaki süreç, İçtüzüğe layıkıyla işliyor. Milletvekili dokunulmazlığı, İçtüzüğün "Yasama Dokunulmazlığı ve Üyeliğin Düşmesi" başlıklı dokuzuncu kısmının "yasama dokunulmazlığı" ast başlıklı ortak numara bölümünde düzenleniyor. Buna göre, ortak milletvekilinin dokunulmazlığının kaldırılması konusu için istemler, TBMM Başkanlığınca "Gelen Kağıtlar" sıralamasında yayınlanarak Anayasa ve Adalet Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyona devretme ediliyor.
Söz konusu özet ile Meclis'teki bulunan fezlekeler, gönderme edildikleri Karma Komisyonda bekletilebiliyor yada komisyonda gündeme alınabiliyor. Fezlekelerin gündeme katılması biçiminde proses başlıyor. Karma Komisyon toplanıyor ve ne fezlekeye ilişik dosyayı değerlendireceğine değişmeyen veriyor.
Karma Komisyonun Başkanı, Başkanvekili, Sözcü ve Katibi, Anayasa Komisyonunun Başkanı, Başkanvekili, Sözcüsü ve Katibi oluyor.
Hazırlık Komisyonu kuruluyor
Karma Komisyon Başkanı, dokunulmaz dosyalarını araştırmak kıl payı gelişigüzel politik partinin Hazırlık Komisyonuna verebileceği üyeleri arasından kura şekli ile 5 üyeli ortak Hazırlık Komisyonu oluşum ediyor. Hazırlık Komisyonu, kendine duyurulmayan oyla ortak reis ve sözcülük vazifesini de meydana getirecek ortak yazman seçiyor. Hazırlık Komisyonu, kurulduğu andan itibaren en geç 1 ay süresince dosyayı inceleyerek raporunu hazırlıyor. Bu ast kurul etraflı kağıtları inceleyip icabında o milletvekilini dinliyor fakat tutanak dinleyemiyor.
Hazırlık Komisyonu, teşri dokunulmazlığının kaldırılması anlamında değişmeyen alırsa dosya Karma Komisyona devretme ediliyor. Karma Komisyon da 1 ay süresince Hazırlık Komisyonu raporunu ve eklerini görüşerek sonuçlandırıyor.
Karma Komisyon, dokunulmazlığın kaldırılmasına yahut kovuşturmanın mebusluk sıfatının sona ermesine denli ertelenmesine değişmeyen veriyor. Karma Komisyon kovuşturmanın ertelenmesini kararlaştırmışsa bu yöndeki tutanağı Genel Kurulda okunarak bilgiye sunuluyor. Bu tutanağa milletvekilleri kabilinden 10 gündüz süresince itiraz edilmezse kesinleşiyor, itiraz edilmesi biçiminde ise dışa vurum Genel Kurul gündemine alınıyor. İtiraz edilmeyen dosyalar Cumhurbaşkanlığına gönderiliyor.
Dokunulmazlığın kaldırılması yönündeki Karma Komisyon raporları, aracısız Genel Kurul gündemine giriyor. Genel Kurul, tutanağı benimseme ederek dokunulmazlığın kaldırılmasını kararlaştırabileceği gibi, tutanağı reddederek yargılamanın fasıl sonuna ertelenmesine de değişmeyen verebiliyor.
Kovuşturma müeccel ve bu değişmeyen Genel Kurulca kaldırılmamış ise fasıl revize olsa caba mebusluk sıfatı bitmeme etmiş olduğu sürece alakadar üzerine takip yapılamıyor.
Genel Kurul aşaması
Milletvekillerine dağıtılan Karma Komisyon raporu, Genel Kurulda okunarak görüşülüyor. Biri lehte başkası de aleyhte edinmek üzere, dü saylav dışa vurum üstünde müzakere yapıyor. Fezlekesi bulunan saylav isterse Hazırlık Komisyonunda, Karma Komisyonda yahut Genel Kurulda kişi savunmasını yapabiliyor yada bambaşka ortak saylav arkadaşına defans yapması düşüncesince bu hakkını verebiliyor. Söz ve defans talebi yok ise görüşmeler tamamlanıyor. Daha sonraları Karma Komisyonun teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına değgin tutanağı oylamaya sunuluyor. Genel uygulamaya layıkıyla belirgin oylama yapılıyor. Genel Kurulda dokunulmazlıkların kaldırılmasına bağlı oylamada, değişmeyen kâfi sayısı (151) tam oluyor.
Her saylav ve dosya düşüncesince ayrı oylama yapılıyor
Genel Kuruldaki oylamada, gelişigüzel saylav ve özet düşüncesince ayrı oylama yapılıyor. Bir saylav üzerine dü dosya var ise dü dosya değişik oylanıp karara bağlanıyor. Dokunulmazlık ne dosya üzerine kaldırıldıysa sadece o özet üzerine muhakeme yapılabiliyor. Milletvekilinin fasıl sonuna bırakılan dosyası konusu için dokunulmazlığı bitmeme ediyor.
Genel Kurul kararından sonraları milletvekilinin dokunulmazlığı, bahis konusu dosya düşüncesince bertaraf oluyor.
Meclis Başkanlığı, dosyayı Cumhurbaşkanlığı marifetiyle Adalet Bakanlığına gönderiyor. Bakanlık da dokunulmazlığı kaldırılan saylav üzerine gereğinin yapılması düşüncesince dosyası alakadar savcılığa devretme ediyor. Savcılık da dosyanın ulaşmasının arkası sıra soruşturmaya kalmış olduğu yerden bitmeme ediyor, bahis konusu milletvekilini tutuklanması isteğiyle mahkemeye de gönderme edebiliyor yada tutuklanmadan kendisine yargılanmasına da bitmeme edebiliyor.
Dokunulmazlığı kalkıyor ama mebusluk bitmeme ediyor
Bir milletvekilinin dokunulmazlığının kalkmasıyla mebusluk düşmüyor, bitmeme ediyor. Milletvekili aylığını almaktadır ve öteki içtimai haklarından yararlanıyor. Tutuklanmamışsa Meclise gelmiş şekilde teşri çalışmalarına da katılabiliyor. Bir yurttaş tutuklanmadan kendisine kesinlikle hayatını sürdürüyorsa saylav de o biçimde düzentileme dünyasına bitmeme edebiliyor.
Ancak saylav konusu için ukubet kesinleştikten sonraları Genel Kurulda okunuyor ve o devir mebusluk düşürülüyor.
Milletvekilinin teşri dokunulmazlığının kaldırılmasına yahut milletvekilliğinin düşmesine değişmeyen verilmesi halinde, Genel Kurul kararının alındığı tarihten itibaren 7 gündüz süresince alakadar saylav yahut ortak öteki milletvekili, kararın Anayasaya, kanuna yahut İçtüzüğe aykırılığı iddiasıyla bozma düşüncesince Anayasa Mahkemesine başvurabiliyor. Anayasa Mahkemesi, bozma istemini 15 gündüz süresince kesme karara bağlıyor.
