Dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Kenan Evren başkanlığında gerçekleşen 12 Eylül darbesi ile Türkiye Cumhuriyeti, silahlı kuvvetlerin yönetime üçüncü müdahalesini yaşamıştı. Darbe sürecinde 650 bin erkek gözaltına alındı, oluşturulan 210 bin davada 230 bin erkek yargılandı, 7 binden indinde tomar erkek düşüncesince de irtihal cezası cezası istendi.
517 bireyin ahiret yolculuğu cezasına çarptırıldığı süreçte, 50 erkek irtihal cezası edildi. 14 bin bireyin vatandaşlıktan çıkarıldığı bu dönemde, tahminî 100 bin erkek teşkilat üyesi olma suçundan yargılandı, 30 bin erkek ise tehlikeli bulunduğu iddiasıyla işten çıkarıldı.
Hafızlara hakeza kazınan 12 Eylül hunriz vuruş sürecine şahsen şehadet eden, zamanın ehemmiyetli adları İhlas Haber Ajansı'na (İHA) yaşadıklarını anlattı.
“Nurettin Soyer sorgumuza girip atık suçların benimseme edilmesi düşüncesince işkence yaptırdı
Dönemin şahitlerinden, MHP ve Ülkücü Kuruluşlar Davası'nda idamla yargılanan sanıklardan Hakverdi Satılmış, delik sürecinde yaşadıklarından bahsetti. Çeşitli aletlerle çeşitli işkencelere maruz kaldığını tabir fail Satılmış, “Mamak Cezaevi içerisinde askeri garnizon içerisinde ülkücülere özel müesses indinde işkencehane, Ankara'da Alparslan Türkeş'ten sonradan evvel yakalanan, gözaltına tahsil edilen kişiyiz. 36 gündüz işkence gördük. İki kaşkariko ortada Filistin askısı denilen aletle asıldık. Alt tarafımız çıplak. Her tarafımızda çarpıcılık telleri. Bize işkence karşıcı kolluk kadrosuyla bu arada müddeiumumi da var. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer'in babası Nurettin Soyer. Resmi kıyafetle bizim sorgumuza, şahsen işkenceye katılıp üzerimize hücum kılmak maksut suçların benimseme edilmesi noktasında kendisi işkence yaptırdı. İşkence tutanağı da alamadık. 36 gündüz annemi getirip işkence yaptılar. Okuması yazması sıfır indinde hanımı oraya getirdiler. Biz o devir suçu benimseme ettik” sanarak konuştu.
Kendilerine işkence fail bireyleri ‘Amerikan askeri' olarak tanımlayan Satılmış, “Muhsin Yazıcıoğlu, Yılmaz Dural şu demek oluyor ki idealist hareketin önde mevrut insanlarıyla, reis Alparslan Türkeş ile bu arada yargılandık ve Türkeş'i yargı yeri salonunda İstiklal Marşı ile karşıladık. İstiklal Marşı okumaktan hücrelere atıldık. Savunma verdik, hücrelere atıldık. Akşam pataklama yedik. Mamak Askeri Cezaevi bambaşka indinde evren idi. Namaz kılmak, Kur'an- Kerim kıraat etmek yasak. Sayımlarda indinde tomar Kur'an-ı Kerim'leri yırtarlardı. Bize askeri kıyafet giymiş, Amerikan uşağı askerler işkence yapmış oldu “dedi.
“Ali Bülent Orkan ‘iblisler' sanarak bağırıyordu”
12 yılı yaşlanmış indinde delik yaşamı olduğunu, bu süreçte yaşamış bulunduğu en ateş anıyı özetleyen Satılmış, “Ali Bülent Orkan benim C-5'te taraf hücremdeydi. Elleri ve ayakları güçlü parmaklıklara kelepçelenmiş, çarmıha gergin halde günlerce aç, susuz ve uykusuz bıraktılar Orkan'ı. Ali Bülent Orkan elden ‘iblisler' sanarak bağırıyordu. Biz 36 gündüz orada ülkücülerin işkence esansında feryatlarını dinledik. Annelerinin, kardeşlerinin, hanımlarının bağırışlarını dinledik başta de dinlettiriyorlardı. Erkeklerin haricinde hanımefendilerin orada işkencede bağırttırılması bizlere baş döndürücü indinde tomar dokunuyordu. Namaz kılanı dövdüler, oruç avlamak yasak. Yemek getirdiler, içerisine sıçan ölüsünü atmışlar. Karavanalara avuçla taş atıyorlar. Yemeği indinde insanoğlunun yiyemeyeceği şekle getiriyorlar. İnsanlık suçu işlediler. Bunlar yargılanamadı” ifadelerini kullandı.
Satılmış, Kenan Evren'in yargılanamamasının içre indinde çıban olarak kaldığını söyledi.
“Orada insanoğlu haklarının var bulunduğunu beyan kılmak beklenen değil”
12 Eylül 1980 darbesi çağında askeri yargılamalarda maznun olarak yargılanan, 1980-1991 yılları ortada cezaevinde mevkuf bulunan avukat Osman Başer, boşaltma olduktan sonradan Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesini bitirdi. Şu anda başıboş avukatlıkla uğraşan Başer, meydana getirdiği açıklamada 12 Eylül 1980 süresinde hukuk, insanoğlu hakları olmadığını, defans makamının susturulduğunu belirterek, “Biz o çevrim maznun olarak yargılanıyorduk ve cezaevinde bulunuyorduk. MHP ve Ülkücü Kuruluşlar Davası'nda rahmetlik Alparslan Türkeş ve dostlarıyla baş başa 590 insana benzeyen sanıkla baş başa indinde spor salonunda baraka, oturakları tahta, sayaç 08.00'de gelip sayaç 19.00'da koğuşlara götürülen, ağız ağıza muhakeme güçlü indinde işkence, uydurma hakkı kısıtlı, bahsetmek gülmek, insanca gereksinimleri bertaraf kılmak ağız ağıza izne tabi. Orada insanoğlu haklarının var bulunduğunu söylemek, savunmanın vazifesini gereğince yaptığını söylemek, masumluk karinesinin bizim lehimize değerlendirildiğini söylemek, suçsuzluğun ispatlanana denli insanların arı bulunduğunu almak beklenen değil” sanarak konuştu.
“Baskı, işkence ile insanlardan beyanlar alınarak kusur benimseme etmeye zorlanıldı”
“O devirde yaşlısı genci, sağcısı solcusu, hanımı kızı bütünü bulunan siyasal bina püskürtü edildikten sonradan 5 şahsiyet generaller cuntası, Kenan Evren ve arkadaşları kabilinden bizlere ağız ağıza tutsak muamelesi meydana getirilen insanoğlu camiası biçiminde indinde yerlerde tutulduk” diyen Başer, şunları kaydetti:
“12 Eylül 1980 de sorgulamaların tedarik evrelerinde baskı, dikte, talkın ve işkence ile insanlardan beyanlar alındı. Birtakım kanıt edilen, iftira edilen taksirat kabule zorlandı. Hatta kayıtlı beyanlarla benimseme ettirildi ve imza attırıldı. Bunların çokları şahısların türel ve fiili imkansızlıklar dahilinde bulunduğu indinde ortamda işlenen taksirat benimseme ettirildi. Birçok arkadaşımız antlaşma etti. Birçok arkadaşımız da ehliyetli deliller tartışılmadan, ehliyetli muhakeme süreci yapılmadan, balans unsuru olsun sanarak indinde sağdan indinde soldan irtihal cezası kararları verildi. Meclis'ten onayı alınmadan bu insanoğlu yürütüm edildi. Ailelerimizin karşısında biz çirkin muamele, hakaret, erk hüküm görüyoruz. Cezaevinde koğuştan görüşme hesabına gidip gelene denli insanlıktan çıkıyoruz. Ziyarete kıymetlendirmek indinde ölüm, işkence. Yemeklerin içerisine adamlık dışı bazı şeyler katıyorlar. Bu yiyecekleri icap yiyin icap dökün. Önünüze anca indinde aş getiriyorlar ki efsanevi çiftliklerine koyulan, ıslatılıp maruz ekmekler şeklinde değirmi ekmekler getiriliyor.”
“12 Eylül 1980'de 15 Temmuz darbesi üzere şehitlik makamı bu vuruş mağdurlarına idealist şehitlere de şehitlik makamı verilmeli” niteleyerek 12 Eylül mağdurları düşüncesince doğruluk talebinde bulunan Başer, ayrımsız sürede 12 Eylül vuruş döneminden etkilenenlere maddesel tinsel destekte bulunulmasını dile getirdi. Kenan Evren'in yargılanma periyodunu aktaran Başer, “Tamamen indinde film senaristliği üzere oldu. Kenan Evren 70 yaşında, öbür generaller ölmüş. Kenan Evren'i murafaa salonuna getirememişiz, istifham soramamışız, taleplerimiz dinlenmemiş” dedi.
“Birbirlerinin kulaklarını deliyorlardı, boyunlarına vurmaya çalışıyorlardı”
12 Eylül 1980 çağında MHP Genel Başkanı bulunan Alparslan Türkeş'in avukatı Şevket Can Özbay, vuruş sürecinde mahsus derneklere, partilere ve kuruluşlara uzuv ergin yahut oralarda güçlenmiş ki var ise listeler biçiminde suçuna bakılmadan hepsinin tutuklandığını belirtti.
Öte yandan, değme gündüz tahminî 30 bireyin tutuklandığını ve tutuklananların Mamak Askeri Cezaevi'ne götürüldüğünü hatırlatan Özbay, “Bütün bloklar mahkumlarla tıka basa doluydu. Orada sağcılar ve solcuları ayrımsız koğuşlara alıyorlardı. Bunlar ne denli önlem almaya çalışırsa çalışsın, değme gündüz dü kol ortada baş döndürücü hunriz kavgalar oluyordu. Uzun müddet bekliyorlardı. Mahkumlar, somya yataklardan söktükleri demirleri şişkin yapıyorlardı. Birbirlerinin kulaklarını deliyorlardı, boyunlarına vurmaya çalışıyorlardı. Kan gövdeyi götürüyordu koğuşlarda. Koğuşun birisinden indinde kavga başladığı devir ayrımsız anda halis muhlis koğuşlar ayaklanıyordu ve ayrımsız anda sağcılar ve solcular birbirlerine giriyorlardı. Artık dü tarafında takati kalmayınca bu defa asker girip, dü tarafı da dipçikliyordu” sanarak konuştu.
“Haksız, hukuksuz ve yasasız yere binlerce insanoğlu tutuklandı”
Özbay, şu halde bitmeme etti:
“Gardiyanlar, ağırbaşlı yaralananların evvela pırtlak yerlerine sumsuk atıp ondan sonradan yaralarını dikiyordu. Acıma, insanoğlu hayatı, insanoğlu yaşamının önemi engelleme tek nesne yoktu. Kaçmaya adım eden, avluda söylenenleri yapmayan, buyruklara itaat etmeyenlere de vur buyruğu vardı ve vuruyorlardı. İşin esprisi yoktu. Haksız, hukuksuz ve yasasız yere binlerce insanoğlu tutuklandı. Aileleri de kıygın edildi. Biz buna hususiyet dilinde telafisi gayri kabili beklenen kıygınlık diyoruz. Onları telafi kılmak tek halde beklenen değil. Sonradan kusur dilemeyle, maddesel ödence vermeyle nahak yere yere çekilen acıların telafisi beklenen değil.”
Yaşananlar ve şimdi ilavesi el erki tarihinde esmer indinde karartı olarak arazi aldı. 12 Eylül 1980, Türk milletinin hafızasına bu halde kazındı.
Huzeyfe Tarık Yaman - Muhammed Musab Gümüşer - Evren Doğru - Hakan Karaduman - Gürkan Sayın
İLGİLİ HABER
İdamlık mahkumların avukatı Özbay, 12 Eylül sonrası irtihal cezası edilen Orkan’ın akıbet anlarını İHA’ya anlattı 
