Beyrut
Şiilerin çoğunlukta yaşamış bulunduğu bölgeler özellikle kazanmak kıl payı Lübnan'ın elden gelişigüzel dalında hala 31 Ağustos 1978'de Libya'da kaybolan Sadr'ın fotoğrafları asılı.
Aradan 44 sene geçişine karşın aralık esna arsıulusal gündeme de mevrut Sadr olayı, Lübnan gündemindeki yerini ise on paralık kaybetmedi.
Kimilerine layıkıyla çoktan yaşamını kaybeden Sadr, Lübnanlı nice Şii düşüncesince ise "Bir gündüz art dönerek ülkeyi birleştirecek bulunan kayıp İmam".
AA kadrosu adına Beyrut sokaklarında Şiilere mikrofon uzatıp, "Musa es-Sadr'ın kaybolduğuna ve müşterek gündüz art döneceğine mi inanıyorsunuz?" niteleyerek sorduk.
Başkent Beyrut'taki Safa Camii'ndeki ikindi namazı sonrası AA'ya mütekellim Lübnanlı Şii Yusuf Dahir, Sadr'ın döneceğine inananlardan biri.
Dahir, "İmam Sadr'ın laflarından birisi de 'Bir süreliğine kaybolacağım fakat art gelirim.' şeklindeydi. Dolayısıyla hepimiz kendisinin art istikbaline inanıyoruz. Tabii ki 'gayb ve art dönüşe iman' rabbani müşterek inançtır bizde." ifadelerini kullandı.
"Geri dönerek Lübnan'ı birleştirecek"
Sadr Lübnan'a ulaşınca ne olacak? şeklindeki soruya Dahir, şu cevabı verdi:
"İmam Sadr, Lübnan'ın birleştiricisiydi. Bu sebeple kendisinin kayıp sene dönümünde Lübnan'daki bütün kesimlerin onu adlandırmak kıl payı birleştiğini görebiliyorsun. Dolayısıyla kendisinin art gelmesiyle Lübnan'ın birliği; millî bütünlük gerçekleşecektir."
Lübnan'daki Şiilerin bir çok Musa Sadr'ın hala kayıp ve art istikbaline inanıyor mu? sorusuna da kesme müşterek dille yanıt verici Dahir, "Yüzde 100 evet. Dediğim kıl payı hepimiz kendisinin kayıp olduğuna ve art istikbaline inanıyoruz. Tabii ki bu Lübnan'ın Şii mezhebinde tartışılmayacak derece belirgin inançlardan biri. Yani Lübnan'daki Şiilerin bütünü demesek de çoğu, İmam Sadr'ın art gelmesini bekliyor." dedi.
Lübnanlı Şii Abbas Faris, "Musa Sadr'a kimlerin sırtını döndüğünü bilmiyoruz. Kendisine çarpış gerçekleştirmek talip birtakımı Arap yönetimleri onu Libya'ya aldıktan sonraları ne yapıldığını bilmiyoruz." niteleyerek konuştu.
Sadr'ın "birleştirici" birisi bulunduğunu korumak için çaba sarfeden Faris, şunları kaydetti:
"Şüphesiz kendisi herkesi çevresinde toplayacak birleştirici biridir. İnsanlar da çetin bulunan şimdilerde menfaatlerini yönlendirecek müşterek lidere muhtaçlar. Yönlendirici liderin (Musa Sadr) şimdilerde aramızda olmasını istiyoruz."
"Öldürüldüğüne katiyen inanmayız"
Lübnanlı Şii Heysem Kalut ise "Musa Sadr'ın hala Libya'da yaşadığına imanımız tamdır fakat kendisinin nerede bulunduğunu bilemiyoruz." ifadelerini kullandı.
Kalut, laflarına şöyleki bitmeme etti:
"İmam Sadr'ın art istikbaline inanıyoruz. İmam Sadr'ın Libya'da öldürülmüş bulunduğu düşüncesine banko doğrulama olmayacağız. Sadr'ın kaçırmış bulunduğu ve hala yaşamda olduğuna inanıyor, en çelimsiz müddette dönmesini umuyoruz.
Ne derece uzarsa uzasın İmam Musa Sadr'ın art gelmesini beklemeye bitmeme edeceğiz. İmam Sadr'ın öldürüldüğüne değgin konkre müşterek delil bulunmadığı sürece öldüğüne inanmayacağız."
Beyrut sakini 82 yaşındaki Şii Habip Ahmed Erriz de Sadr'ın akıbeti kendisince belirgin müşterek bilgiye erbap olmadıklarını dile getirdi.
Erriz, "Musa Sadr'ın geberik mü yaşamda mı bulunduğunu Allah bilir. Onu ortadan kaldırarak, İtalya'ya gittiğini söylediler. Ancak buradan İtalya'ya gidip ülkeye girenlerin fotoğraflarını getirince, bu kez 'Gidenler bunlar (Musa Sadr ve beraberindekiler) değil' niteleyerek esassız konuştular." görüşünü dile getirdi.
Musa es-Sadr elbette kayboldu?
Arap dünyasındaki liderlerle kesif pıtrak müşterek araya mevrut Sadr, dü yardımcısını yanına alarak zamanın Libya önderi Muammer Kaddafi ile mülaki olgunlaşmak düşüncesince 25 Ağustos 1978'de Lübnan'dan ayrılır.
Bu vakası inceleyici birtakımı araştırmacılar, Şii liderin İran şahına gönül rahatlığı savaş fail İmam Humeyni'ye dayanak noktası vermesini arzulamak kıl payı Kaddafi ile görüşmeye gittiğini tez ediyor.
Sadr'ın, kaybolmasına revan sürecin ise şöyleki geliştiği belirtiliyor:
Musa Sadr, Lübnan'ın Libya Maslahatgüzarı Nizar Ferhad ile ramazan ayı olması sayesinde 30 Ağustos akşamı iftar zamanı vakti yemeği yer. Bu yemekte, 1 Eylül'de Kaddafi ile müşterek araya geleceklerini söyler ve Libya'dan sonraları Fransa'ya kıymetlendirmek düşüncesince Ferhad'dan mesafe sınav ayarlamasını arzu eder.
31 Ağustos'ta Sadr ve beraberindekilerin kalmış bulunduğu otele revan Ferhad, ekibin resmi müşterek vasıtayla otelden ayrılmış bulunduğu bilgisini alır. Bu bilgi, Sadr ve dü arkadaşı meselesinde akıbet konkre bilgidir. O günden sonraları Sadr ve dü arkadaşından tek çav alınamaz.
Sadr ve arkadaşlarından çav alamayan Lübnan yönetimi, Libya'dan mevzuyla ilgilendiren izah yapmasını ister. Lübnan Şii Toplumu, Arap Birliği devletleri gözetiminde bitirdikleri girişimler ile Libya resmi makamlarını izah hazırlamaya zorlar.
Gelen koyu baskılar kararı Libya yönetimi, Sadr ve dü arkadaşının 31 Ağustos akşamı Trablus'tan ayrılarak İtalya'ya uçtukları açıklamasını yapar.
Sadr ve dü arkadaşının 31 Ağustos'ta İtalya'ya gezi ettiklerine değgin müşterek doküman gösterir. Yolcu sıralamasında Sadr ve dü arkadaşının adları vardır. Libya'nın bu açıklamaları özellikle Lübnan kazanmak kıl payı nice ülkeyi ve kurumu doygunluk etmez.
Olayı araştırmak düşüncesince meydana getirilen araştırmalar, Libya'nın "İtalya'ya gittiler" açıklamasının doğruyu yansıtmadığını ortaya çıkarır.
Sadr'ın İtalya'ya kıymetlendirmek düşüncesince binmiş bulunduğu tez edilen uçağın yolcularına, Sadr ve dostlarının fotoğrafı gösterilir. Yolcular kendilerine yayınlanan fotoğraftakilere eğik kimselerle uçakta karşılaşmadıklarını belirtir.
Sadr'ın ailesi, Temmuz 2015'te Sadr'ın kaybolması ile ilgilendiren İtalya'da müşterek sorun açar. İtalyan mahkeme, Sadr ve dü arkadaşının 31 Ağustos 1978 akşamı Trablus'tan Roma'ya gelmediğini açıklar.
Musa es-Sadr kimdir?
Aslen Lübnanlı müşterek aileye mensup Sadr, 1928 senesinde İran'ın Kum kentinde doğdu. Kum'da ve Irak'ın Necef kentinde almış bulunduğu dini eğitimin yanında Tahran'da hususiyet okudu.
1959'da Lübnan'a dönen Sadr, almış bulunduğu eğitim, Şii dünyasının önde mevrut adları ile bulunan akrabalığı ve karakteri dolayısıyla Lübnan'daki Şiiler ortada ön plana çıkmaya başladı. Sadr müşterek imam bulunmasına karşın kendini dini bölgede değil siyasi ve içtimai bölgede öne çıkardı.
Sadr’ın Lübnan'daki Şii camiası üstündeki hakimiyeti, 1969’da kurulmasına önderlik etmiş bulunduğu ve önceki ehemmiyetli Şii örgütlenmesi bulunan "Yüksek Şii İslam Konseyinin" başına geçmesiyle belirginleşti.
1974 senesinde Hristiyan müşterek diyanet adamı ile beraber, bütün dinî ve mezhepsel gruplara açıkça bulunan ve akreditasyon talebi temelinde örgütlenen "Mahrumlar Hareketi'ni" (Harekat el-Mahrumin) kurdu.
Sadr, Lübnan'da 1975'te iç savaşın pırtlak vermesiyle Şiilerin müşterek milis gücü adına Emel Hareketi'ni (Lübnan Direniş Tugayı) oluşturdu.
Emel Hareketi, Lübnan iç savaşının ehemmiyetli aktörlerinden birisi biçimine gelmesi ve elan sonraları Lübnan siyasetinde de tesirini çoğaltması dolayısıyla hareketin kurucusu Sadr, bütün Orta Doğu'daki en çarpıcı Şii liderlerden birisi oldu.
Sadr'ın kurmuş bulunduğu Emel Hareketi, 1980'li senelerde Hizbullah örgütünün ortaya çıkmasına tarz açtı.
