İzmir
İzmir'in Tire ilçesindeki atölyesinde yegâne başına istihsal fail körüklü çizme ustası Hasan Hüseyin Öter, siparişlere karşılık vermekte zorlanıyor.
Geçmişte efelerin ve ağaların "alametifarikası" bulunan körüklü çizmeler, bundan böyle arı hususi siparişler düşüncesince üretiliyor.
Halk oyunu toplulukları, saf ve film sahasının yanında meraklılar da Ege Bölgesi'ndeki az sayıdaki ustaya ısmarlama vererek, bu hususi çizmelerden edinebiliyor.
İzmir'in Tire ilçesinde 71 yaşındaki Hasan Hüseyin Öter, Tarihi Kutu Han'daki atölyesinde yegâne başına, anadan görme yöntemle körüklü çizme üretiyor.
Hasan Hüseyin Öter, AA muhabirine, kendisinin Karateke köyü Yörüklerinden olduğunu, mesleğini ise 11 yaşlarındayken çıraklığını hazırlamaya başladığı ustası İrfan Kahya'dan öğrendiğini söyledi.
Tire'de bundan böyle arı kendisinin bu işi yaptığını aktaran Öter, "Eskiden bu bölgede, başta Tire'de günce giysi buydu. Ustamın ustası 1920'li senelerde ortak arayışa giriyor. Aslında körüklü değil yığma, herhangi kalıbın üzerinde orantısız şekildeydi. 1951 senesinde benim ustam onun eline kimesne su dökemez. O bu bir duruma getirdi." dedi.
"Yapımı 10 devir alıyor"
Ayakkabıların değme deriden olabileceğini, körüklü çizmelerin imalatında hemen dü yaşlarında dana derisinin kullanıldığını özetleyen Öter, içindeki derinin de hususi ortak işlemden geçtiğini söyleyerek, şu şekilde bitmeme etti:
"Meşe ağaçlarının kozalaklarının dibindeki tırtır dediğimiz gereç un yapılıyor. Çizmenin içindeki deriyi de o unun içerisine yatırıyoruz. Efeler örtüsüz bacakla giydirilmiş olduğu düşüncesince sağlığına dokunca vermesin sanarak kimyevi uğur boncuğu gereç kullanılmıyor. İki büküm ten birbirine yapıştırılarak parçalar birbirine dikiliyor. Sonra kalıba çekiliyor. Bacak kalıbında ortak devir duruyor. En akıbet kalıptan çıkarılıyor ve körükleri yapılıyor. Sonra gene dü devir kalıpta bekliyor. Kuruyor ve alıcıya veriliyor."
Öter, çivilerin ve makbul gayrı materyallerin ağız ağıza saf bulunduğunu ve ortak eş çizme yapımının kısaca 10 devir sürdüğünü söyledi.
Yörük kültürünün eğer olmazsa olmazı körüklü çizmeler
Tamamen insana hususi istihsal yaptığını da aktaran Öter, laflarını şu şekilde sürdürdü:
"İki ferdin de ayağı 42 kabil ancak kıç uymuyor o sebepten ağız ağıza insana hususi siparişle yapıyorum. Ölçü alıyorum. Türkiye'nin değme yerinden mevrut var. Yörükler alışveriş günleri Yörük Bayramı tertipliyor. O eyyam düşüncesince siparişlerim oluyor. Ege Üniversitesi halk bilimi ekipleri istiyor, kostümcüler istiyor. Yörük kültürünün eğer olmazsa olmazıdır körüklü çizmeleri. Çok iyi ortak meslek, vaktiyle ilkokulu mütemmim dallar şakirt yerine veriliyordu ancak demin kimesne gelmiyor. Ege Üniversitesi halk bilimi ekipleri istiyor. Siparişlere yetişemiyorum, arzu çok. 124 eş siparişim mevcut 2022 Nisan sonuna denli doluyum."
"10 insana kafi gelecek iş var"
Artık yerli üst baş giyenlerin az daha kalmadığını ve ortak fasıl ilginin ağız ağıza bittiğini özetleyen Öter, şunları kaydetti:
"Ölmeye beniz tutmuş haldeyken akıbet 8 senedir Ege'nin Yörük köylerinin dernekleri ısmarlama veriyor. Deveciler var, zeybekler var, kaptan grupları, üniversitelerin raks grupları kabilinden şişman istek görüyoruz. Şu an 10 insana kafi gelecek iş var. Avrupa'da Türk haset düşüncesince hususi ısmarlama veriyorlar. Amerika'da Türk günleri düzenleniyormuş hususi eyyam düşüncesince ısmarlama veriyorlar. Her milletin kendine saf çizmesi mevcut bu körüklü çizme ağız ağıza bizlere ait. Rusların arkadan fermuarlı, Fransızların arkadan bağcıklı ancak bu körüklü çizme ağız ağıza bizlere has. Avrupa'dan baş döndürücü müşterim var. Danimarkalı ortak avrat yaptırdı. Altını nalın kabil istedi. İsmimi de dibine yazmamı istedi. Danimarka'ya gittiğimde şu ustaya yaptırdım, diyeceğim dedi."
