Kyrgyzstan
BİŞKEK (AA) - NAZİR ALİYEV -
Ülkede 21 siyasal partinin katılacağı ve 287 hür adayın yarışacağı seçimlerde gayrimenkul içre ve haricinde kurulacak bütün 2 bin 494 sandıkta 3 milyon 703 bin 420 müntehip oyunu kullanabilecek.
Cumhurbaşkanı Sadır Caparov'un iktidarında, anayasada ve toy seçim kanununda, Kırgızistan'ın teşri organını gerçekleştiren Jokorku Keneş'te (Yüksek Meclis) iskemle sayısı ve milletvekili seçilme koşulları baştan düzenlendi.
Parlamentoda 120'den 90'a indirilen kırmızıfener sayısını oluşturacak milletvekillerin 54'ünün göreceli temessül (siyasi fırka sözlü listesi), 36'sının da çokluk (bağımsız aday) esasına alakalı seçilmesi kararlaştırıldı.
Yeni düzenlemelere göre, siyasal partilerin parlamentoya girmesi düşüncesince diyar genelinde, yüzdelik 7'den yüzdelik 5'e indirilen seçim engelini geçmesi ve ülkenin 7 bölgesi ile başşehir Bişkek ile Oş büyükşehirlerinde oy kullanan seçmenlerin yüzdelik 0,5'lik oyunu alması gerekiyor.
Parlamentoda hür adaylar düşüncesince ayrılan 36 iskemle düşüncesince de 287 sözlü yarışacak ve seçim sahasında en aşırı oyu alan, parlamentoda iskemle sahibi olacak.
Partilerin sözlü listeleri, gençlik, eşey eşitliği, azınlıklar ve özürlü kotasına uyma edilerek hazırlandı.
Seçmenler, ülkenin siyasal tarihinde önceki kez, oy pusulalarındaki siyasal partiyi, fırka listesindeki milletvekili adayını ve hür talibi işaretleyebilecek.
- Seçime 21 fırka katılıyor
Seçimde, Bütün Kırgızistan, Ata Meken, İşenem, Intımak, Uluttar Birimdigi, Ata Jurt Kırgızistan, İman Nuru, Alyans, El Umutu, Azattık, Uluu Jurt, Mekençil El, Kırgızistan Birlik Yurtsever, Sosyal Demokrat, Aruuzat, Ordo, Bağıt, Yeşil, Legalize, Kuçtuu Region ve Jaşasın Kırgızistan ünlü 21 partiden 1015 sözlü yarışacak.
Yurt haricinde canlı vatandaşların da bire yanında güneş oy kullanmaları düşüncesince 29 ülkede 59 kasa kurulacak.
Konsolosluklarda kaydı bulunan ve biyometrik verileri tahsil edilen Kırgızistan tabiiyetli vatandaşlar, Türkiye'nin Ankara, İstanbul ve Antalya ilinde oyunu kullanabilecek.
Milletvekili seçimlerini, aralarında Türkiye Cumhuriyeti müesseselerinin temsilcilerinin de bulunduğu 730 ecnebi müşahit izleyecek.
Seçim haset oy ödeme işlemi, yerli saatle 08.00'da (TSİ 05.00) başlayacak, 20.00'da sona erecek.
29 Ekim'de seçim yaymaca çalışmalarına başlamış bulunan partilerin ve hür adayların emek harcamaları bu geceleyin ½ si noktalanacak.
- Bu seçimlerin ülkenin siyasal elitini değiştirmesi bekleniyor
İktidar, seçmenlere toy seçim yasasıyla ülkenin toy zamanında toy yüzler seçilmiş fırsatı sundu.
Siyasi arenada çarpıcı bulunan politikacıların çokları türlü nedenlerle bu seçim yarışına girmedi.
Ayrıca bu seçimlerde aşırı sayıda emektar milletvekili toy kurulan fırka ittifaklarında toprak aldı.
Böylelikle, piyasa haset seçmeni, doğacak iptidai sene süresince fariza meydana getirecek bulunan toy yasama kurulu üyelerini yakalamak düşüncesince güçlü yanında yeğleme süreci bekliyor.
Adaylar yanında ay boyunca, meydanlarda, çadır salonlarında, sokaklarda, pazarlarda yanı esna yığın enformasyon araçlarında seçmenine erişmek düşüncesince yaymaca emek harcaması yürüttü.
Merkez Seçim Komisyonu, yanında sene evvela gerçekleşen seçim kampanya zamanına nazaran bu defa 3 büküm hâlâ az gider yapıldığına dikkati çekti.
Seçim kampanyasında, adayların, toy sima koronavirüs (Kovid-19) salgınındaki zatî yahut kurumsal esenlik iane faaliyetleri, ak pak hava, ekincilik ve erke bölgesine envestisman incizap girişimleri ve bol bolamat vaatleri öne çıktı.
- Seçimde dü Ahıska Türkü de yarışıyor
Kırgızistan Ahıska Türkleri Derneği Başkanı Atamşa Dursunov, parlamentoya girebilmek düşüncesince hür sözlü yerine kaydını yaptırdı.
Dursunov, 96 bin seçmenin mukayyet bulunduğu ve bütün 11 adayın yarıştığı Kırgızistan'ın kuzeyindeki Çuy Bölgesi Issık Ata ilçesinde seçim kampanyasını yürüttü.
Bu ilçede doğup büyüyen Dursunov, seçmenlerine ekincilik ve ak pak su projelerini yaşama nakil vaatlerinde bulundu.
AA muhabirine namzetlik kararını özetleyen Dursunov, dili, dini ve zamanı yanında bulunan Kırgızistan halkına bakım geçirmek istediğini söyledi.
Ahıska Türkü, 34 yaşındaki Sahip Suliyev de bu seçim öncesinde kurulan ve hepsi gençlerden oluşan El Umutu Parti'nin (Halkın Umudu Partisi) sözlü sıralamasında 30. tam toprak aldı.
Partinin milletvekili adaylarıyla baş başa diyar genelinde seçmene vaatlerini ulaştırmaya çalıştıklarını özetleyen Suliyev, "Burası bizim vatanımız. Biz burada yaşıyoruz ve burada bölüt bakım geçirmek istiyorum." dedi.
- Önceki milletvekilleri seçimlerin kararı silme edilmişti
Kırgızistan'da 4 Ekim 2020'de meydana getirilen yasama kurulu seçimlerinin neticelerini ikrar etmeyen ihtilaf taraftarları meydana inmişti.
Seçim sonuçlarının iptalini istem fail ihtilaf taraftarlarının düzenlemiş bulunduğu gösterilerin, sertlik vakalarına dönüşmesi üstüne cumhurbaşkanlığı ve yasama kurulu engelleme edilmişti.
Böylece, 5-15 Ekim ortada meydana getirilen kitlesel protestolar sonucunda, milletvekili seçim neticeleri silme edilmiş, ülkeyi 3 senedir yönetmen Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov da istifa etmişti.
Meclisin fariza süresi uzatılırken, cumhurbaşkanlığı seçimlerine ve kanun referandumuna gidilmişti.
Kırgızistan halkı, Sadır Caparov'u cumhur reisi seçmiş, kanun referandumunda da milletvekili dalavere sisteminden vazgeçerek mutluluk başkanlığı sistemini yeğleme etmiş, kabin ihdas rolü de Cumhurbaşkanına verilmişti.
