Bağdat
Eski Cumhurbaşkanı Saddam Hüseyin'in idam edilişinin üstünden 15 sene geçse de istikrarın sağlanamadığı Irak'ta güvenlik, siyasal ve iktisadi alanlarındaki mesail sürüyor.
Irak'ı 1979 yılından 2003'e derece müdür Saddam Hüseyin, 15 sene evvel 30 Aralık 2006'da idam edildi. Saddam'ın idamıyla Irak'ta Baas Partisi devri de sisli oldu.
ABD'nin Mart 2003'teki Irak işgaliyle Saddam Hüseyin ortadan kayboldu fakat kısaca 8 ay sonradan Amerika askerleri kabilinden yakalandığı duyuruldu.
Saddam'ın idam edilişine ilişkin gösterilen sahneler o senelerde enine boyuna ahenk getirdi. İdam sırasında, Iraklı askerler bulunduğu söylenen kişiler, Saddam'ın idam ettirdiği Şii dini mercilerden Muhammed Bakır es-Sadr ve onun ailesinden mevrut Sadr Hareketi önderi Mukteda es-Sadr'ı sitayişkâr çarpıcı sözler attı.
İdamdan seneler sonradan izah önleyen emektar Milli Güvenlik Müsteşarı Mofak Rubayi, "İdama götürülürken yüzünde tek bulut yahut nedamet belirtisi görmedim." laflarıyla ağız dalaşı yaratmıştı. Rubayi, idam esnasında apiko bulunmuştu ve Saddam'ın asıldığı idam ipliğini Bağdat'taki evinde saklıyor. Söz konusu ipliği satın kabul etmek düşüncesince baş döndürücü hamile paraların öneri edildiğini de kanıt fail Rubayi, bunları arka çevirdiğini söyledi.
Irak'ın emektar Cumhurbaşkanı Saddam'ın Kurban Bayramı sabahı idam edilmesi de tartışmalara hastalık olmuştu. Saddam'ın idam edilişine sevinenlerin beraberinde başta hakeza müşterek günde idam edilmesinin akla yatkın olmadığını savunanlar da vardı.
Saddam Hüseyin, tutuklanarak çıkarıldığı mahkemece, 1982 senesinde Salahaddin vilayetine ilişkin Duceyl'deki Şiilere, 1988 senesinde ise Kürtlere dirlik Halepçe katliamlarını gerçekleştirmekle suçlanıyordu.
Iraklı liderin idamı sonrası onlarca vatandaş, onun doğduğu Tikrit kentinde toplanarak idama dirlik çıkmak ve Saddam lehine çarpıcı sözler atmıştı. Dönemin Irak hükümeti, Saddam'ın ailesinden naaşın elden toprağa verilmesini isterken, akrabaları da aldıkları cenazeyi Tikrit'e ilişkin Oca köyünde zat yaptırdığı evlerden birinde toprağa vermişti.
Yıllardır devam eden görüş mücadelesi ve ülkenin ayrılma eşiğine gelmesi
Saddam sonrası el erki ve hürriyet getirileceği anlamında vaatler sunan ABD'nin işgaliyle ülkede yırtık verici düzenlilik kargaşası bitmeme ediyor. Irak'ta Amerika işgali sonrası kuvvet koltuğuna oturanlar, vatandaşlara asliye amme hizmeti sunmamakla birlikte, siyasal evliliği de sağlayamadı.
Askeri bölgede Amerika işgalinden iri seviyede etkilenen Irak'ta 2003 sonrası kalaba lağvedildi. Ülkenin dünkü anayasası 2005 senesinde Amerika mandası altında yazıldı, henüz ahir süreçte el ortada levent boylu seneler görüş mücadelesi yırtık verdi.
Terör örgütü DEAŞ, 2014 yılındaki saldırısında ülkenin üçte birtanesini ele geçirdi. Irak yönetimi, 100 bilyon dolarlık maddesel kayıpla DEAŞ'i bitirdiğini duyursa da teşkilat düzenlilik güçleri ve sivillere müteveccih saldırılar düzenlemeye bitmeme ediyor.
Irak'ta Saddam sonrası yaşanmış olan yolsuzluklar da kurumların az henüz tümüne yayılma ederek, talih müessesesini içten sarstı. Gelen hükümetlerin hiçbiri bu yolsuzluklarla savaşım edemezken, 2003 sonrası en iri yöntemsizlik ve yemlik alımının hükümette toprak meydan taraflarca yapıldığı biliniyor.
Saddam sonrası yaşanmış olan kâffesi bu olaylar, Irak halkının refaha ulaşmasına da bariyer oldu.
Ülkenin kuzeyindeki Irak Kürt Bölgesel Yönetimi de (IKBY) 25 Eylül 2017'de bağımsızlığını öngören evlilik dışı plebisit düzenledi. Ülkeyi bölünmenin eşiğine getiren IKBY'nin bu adımına dirlik Bağdat yönetimi harekete geçerek, bahis konusu referandumu akamete uğrattı.
2003 sonrası kurulan hükümetler, çarpıcılık ve su üzere en asliye hizmetleri sunamadığı düşüncesince ülkede devir kurnaz gösteriler yırtık verdi. Iraklılar, çarpıcılık kesilmelerine dirlik ülkeyi petrolüyle besleyici Basra'da yazları sokaklara çıkarak, hükümet karşıtı gösteriler düzenledi.
Buradaki göstericiler, Saddam sonrası ülkedeki nüfuzunu zait İran'ın Başkonsolosluğu ve onun koruduğu kimi Şii siyasal partilerin binalarını ateşe verdi.
Irak, Amerika ve İran çatışmasının merkezi durumuna geldi
Saddam sonrası Irak'ta ABD'nin beraberinde İran'ın da ülkede hem askeri hem siyasal nüfuzu da gitgide arttı. İki dünya arasındaki kalan rakiplik ve çatışan çıkarlar, Irak'ın Saddam sonrası istikrarsızlığını henüz da artırdı.
ABD kabilinden 3 Ocak 2020'de Bağdat Havalimanı civarlarında planlı müşterek iklim saldırısı sonucu, İran Devrim Muhafızları Kudüs Gücü Komutanı Kasım Süleymani ve Haşdi Şabi Başkan Yardımcısı Ebu Mehdi el-Mühendis'in öldürülmesi ise ülkeyi ABD-İran çatışmasının az henüz merkezi durumuna getirdi.
Devrim Muhafızları Ordusu, 8 Ocak'ta sabaha dirlik ABD'nin Irak'ın Anbar vilayetinde mevcut Ayn el-Esed Hava Üssü ile Erbil'deki üssünü balistik füzelerle vurduğunu duyurdu. Devrim Muhafızları Ordusu "Şehit Süleymani'nin öç operasyonu" biçiminde duyurulan saldırıya ABD'nin mukamele vermesi halinde, "çok henüz kaba ve ezici" cevap verileceğini açıkladı.
Süleymani suikastı sonrası Irak'taki Amerika askeri varlığına müteveccih tepkiler artarken, Irak Meclisi de 5 Ocak'ta Amerika güçlerinin Irak'tan çıkarılması anlamında müşterek değişmeyen aldı.
ABD öncülüğündeki ortak yönetim güçleri, Irak'taki kimi üslerinden ayrılıp, buraları Irak ordusuna doğrulama etmesine rağmen, ABD'nin Bağdat Büyükelçiliği ve ortak yönetim güçlerine ilişkin hedefler kesif pıtrak saldırılara sunulan kaldı.
Bu saldırıların gerisinde İran destekli Şii silahlı yapıların bulunduğu ve İran yönetiminin, Irak'ta desteklediği siyasal ve askeri taraflara "ABD askerlerinin ülkeden çıkarılması düşüncesince edisyon yaptığı" da tabir edildi.
Irak Ulusal Güvenlik Müsteşarı Kasım Araci, 9 Aralık'ta Amerika öncülüğündeki ortak yönetim güçlerine ilişkin savaşçı kuvvetlerin ülkedeki görevinin sona erdiğini ve çekildiğini duyurdu. İran'a yaklaşan Şii milis gruplar ise ara kocaoğlan sonundan itibaren ülkedeki Amerika güçlerini maksat alacakları tehdidinde bulundu.
