Ankara
Filipinler Barış Sürecinin Bağımsız Silah Bırakma Organı (IDB) Başkanı Büyükelçi Ahmet İdem Akay, Bangsamoro sulh döneminin başarıya ulaşacağına inandığını, sürecin tamamlanmasının bölgenin refahına ve kalkınmasına müspet tesirinin olacağını belirtti.
Akay, Bangsamoro sulh sürecindeki sonuç gelişmelere bağlı AA muhabirine açıklamalarda bulundu.
Oluşturulduğu 2014'ten bu yana Türkiye'nin riyaset etmiş olduğu IDB'nin, kısaca 40 bin Moro İslami Kurtuluş Cephesi (MİKC) savaşçısının silahsızlandırılması ve onların 7 bin derece silahının teyit edilmesi periyodunu yürüttüğünü aktaran Akay, Filipinler hükümeti ile MİKC ortada varılan mutabakatta silahsızlanma döneminin 4 kademeli kendisine planladığını söyledi.
Ahmet İdem Akay, silahsızlanma sürecine bağlı ilkin etabın 2015'te, ikinci etabın Eylül 2019'da başladığını dile getirerek, şöyleki bitmeme etti:
"İkinci etapta 12 bin kavgacı (silahsızlandırılmış) ve 2 bin 100 tabanca teyit edilmiş. Üçüncü etap da Kasım 2021'de başladı ve halen bitmeme etmekte. (Bu yılın) haziran-temmuz ayına derece üçüncü etabın sonlandırılması hedeflenmekte. Üçüncü etapta da 14 bin savaşçıyla 2 bin 450 silahın teyit edilmesi planlandı. Üçüncü etabın bitmesiyle 26 bin savaşçının tabanca salıverme süreci ve kısaca 4 bin 500 silahın teyit edilmesi süreci tamam olacak. Daha sonraları sonuç etap bulunan dördüncü evreye geçilecek fakat şu anda gün anlaşılan değil en herşeyden ilk olarak üçüncü etabın bu senenin ortalarına derece bitmesi planlanıyor."
Üçüncü etabın Kasım 2021 hesabına şimdi ilkin başlamasının planladığına fakat Kovid-19 salgını hasebiyle geç başlandığına ayraç fail Akay, Filipinler'de 9 Mayıs'ta yapılacak seçimin peşi sıra dünkü yönetimin göreve geleceği 1 Temmuz'a derece bu etabın tamamlanmasını hedeflediklerini vurguladı.
"Sürecin tamamlanması Filipinler'in refahı düşüncesince önemli"
Akay, Bangsamoro'daki sulh sürecinde birlikte hayli kez katedildiğini ve Filipinler'de yapılacak seçimlerin bahis konusu sürece aksi birlikte tesirinin olamayacağını düşündüğünü belirterek, "Bu sürecin er geç tamamlanacağına inanıyorum. Filipinler'de ki yönetime gelirse gelsin, bu sürecin tamamlanmasının ülkenin lehine olacağının bilincinde. Dolayısıyla ego bizzat dalavere değişikliği kararında aksi etkileneceğini sanmıyorum. Çünkü bu sürecin tamamlanması hoppadak Mindanao ve ya Bangsamoro Özerk Bölgesi düşüncesince değil hepsi Filipinler'in refahı düşüncesince önemli." sanarak konuştu.
Manila yönetimiyle MİCK arasındaki müzakerelerin saf kendisine aheste işlediğine dikkati çekici Akay, fakat gelişigüzel dü tarafın da sürecin tamamlanmasının lehine olacağının bilincinde olduğuna ayraç etti.
Akay, Bangsamoro'daki sulh sürecine bağlı "Şahsen bu sürecin başarıyla sonuçlanacağına inanıyorum. Burada ehemmiyetli bulunan husus, sürecin ne devir tamamlanacağı. Bunu sezmek zor. Barış süreci, 2014'ten bu yana bitmeme ediyor ve (sürecin tamamlanması için) anlaşılan birlikte gün verebilmek cins değil. Ne bizzat ego ne de Bangsamoro yönetimi stabil birlikte gün veremez fakat bu proses tamamlandığında bölgenin refahına, kalkınmasına baş döndürücü müspet hasiyet edecektir." ifadesini kullandı.
Bangsamoro Geçiş Hükümetinin fariza süresinin 2025'e derece uzatılmasına bağlı değerlendirmede mevcut Akay, şunları kaydetti:
"Bölgenin, semt insanlarının ve MİKC savaşçılarının alışılagelen yaşama dönmesi ve sürecin hatasız birlikte halde ilerlemesi düşüncesince Bangsamoro Geçiş Hükümetinin yönetime bitmeme etmesi, süresinin 3 sene uzatılması semt halkı ve yönetimi düşüncesince ehemmiyetli birlikte konu. Çünkü ilkin türel altyapılar müstevli hasebiyle kusursuz hesabına getirilememişti ve semt yönetiminin dalavere yönünde tecrübe, birikim eksikliği var. Çünkü senelerce savaşmış insanoğlu zımnında Bangsamoro Geçiş Hükümetinin 3 salname uzatılması baş döndürücü önemliydi. Bu, lehlerine birlikte kazanım oldu. Böylece sulh döneminin ilerlemesini kolaylaştırmış oldu."
Akay, IDB'nin hür birlikte uzuv olduğunu, hem Filipinler yönetiminin bununla birlikte MİKC düşüncesince çalıştığını vurgulayarak, 40 bin savaşçının tabanca bırakması ve 7 bin silahın teyit edilmesinin tamamlandığında IDB'nin görevinin sona ereceğinin altını çizdi.
Kurulduğu 2014'ten bu yana IDB'nin başkanlığını Türkiye'nin yürüttüğüne ayraç fail Akay, "Başından buyana Türkiye hem mevki kendisine bununla birlikte sivil polis polis maşer kuruluşlarıyla Bangsamoro Özerk Bölgesi'nde canlı kendisine iştirak sağlıyor, araştırma görevlisi olmaya çalışıyor." dedi.
Müslüman Mindanao'da Bangsamoro Özerk Bölgesi
Ülkenin güneyindeki Mindanao'da istiklal savaşı sağlayan MİKC ile Filipinler ordusu ortada kısaca 60 sene devam eden savaşın peşi sıra 2012'de mütareke imzalanmıştı.
Barış anlaşması döneminin peşi sıra Mindanao'da Ocak 2019'da meydana getirilen el oylamasıyla "Bangsamoro Organik Yasası" bildirme edilmiş ve alanda "Bangsamoro Geçiş Hükümeti" yöntemince kurulmuştu.
Filipinler Devlet Başkanı Rodrigo Duterte çeşidinden Bangsamoro Geçiş Hükümeti'nin başına getirilen Hacı Murat İbrahim, 26 Şubat 2019'da yönetimi federal hükümetin semt valisinden devralmıştı.
Bangsamoro, çoğunluğu Müslüman ve Moro budunsal grubundan oluşan kısaca 5 milyon insanoğlunun yaşamış olduğu birlikte bölge.
