Ile-de-France
Cezayir Bağımsızlık Savaşı sürerken ülkelerindeki istiklal hareketine dayanak ve muteber sokağa çıkacak yasağını gıcırtı eylemek düşüncesince barışçıl tanıtım gösterisi önleyen 30 bine yaklaşan Cezayirlinin 300'den fazlasının öldürülmesine bağlı Paris özellikle iktisap eylemek az daha 70 şehirde etkinlikler düzenlendi.
Paris'te Poissonniere Bulvarı'ndaki isminde sanlı Rex Sineması'nın uğrunda birleşen Cezayir kökenli Fransızlar, olayların yaşandığı Saint-Michel Köprüsü'nün yakınındaki Chatelet Meydanı'na yürüdü.
Fransa'nın katliamı "devlet suçu" şekilde onama etmesini talip eylemciler, katliama bağlı arşivlerin tamamının açılmasını istem etti.
Gösterinin organizatörlerinden oluşan birlikte grup, kurbanların anısına Seine Nehri'ne güller attı.
Öte taraftan Saint-Michel Köprüsü'nde kurbanların anısına konulmuş bulunan levhanın önüne çiçek ve çelenkler bırakıldı. Polis, levhanın önünde, etrafında ve köprünün üstünde kordon oluşturarak biraz ferdin buraya çiçek bırakmasına müsaade verdi.
Polis gösteride derin asayiş önlemleri aldı.
"Bu kifayetli değil zira büyüklük suçu şekilde tanınmadı"
Fransız müverrih Gilles Manceron, gösteride icra ettiği konuşmada, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un olayların yaşandığı yerlerden bir tanesi bulunan Paris'in banliyölerinden Comlombes'daki Bezons Köprüsü'nde kurbanların anısına 16 Ekim'de çelenk bırakmasının "güçlü jest" bulunduğunu belirtti.
Daha evvel tek cumhurbaşkanının hakeza birlikte eylemi olmadığını anlatım fail Manceron, "Bir yeri vurgulamak istiyorum. Suçtan konuşmak iyi fakat (eski Cumhurbaşkanı) François Hollande'ın Ekim 2012'de dediğinden henüz gelecek fakat önemsiz birlikte adım. Bu kifayetli değil zira büyüklük suçu şekilde tanınmadı. Sadece Paris Polis Müdürü Maurice Papon mesul tutuldu. Bu manada kifayetli değil. Bu suçun büyüklük suçu şekilde tanınmasını istiyoruz. Fransa Cumhurbaşkanı ise manşet müdürünün suçu bulunduğu biçiminde cevap veriyor. Bu akilane değil. Tarihi asıl değil." diyerek konuştu.
5 Ekim 1961'de Cezayirlilere muteber sokağa çıkacak yasağı kararının zamanın Başbakanı Michel Debre çeşidinden verildiğini anlatım fail Manceron, bu kararın demokratik özgürlüklere karşıt bulunduğunu belirtti.
Manceron, vakalara bağlı arşivlerin açılmasının yaşamını kaybedenlerinin sayısının da dört dörtlük şekilde belirlenmesi düşüncesince ehemmiyetli bulunduğunu söyledi.
"Polis, yüzmeyi bilenleri evvel öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu"
Gösterinin organizatörlerinden Cezayir kökenli Fransız Noura da bu sene yaşamını yitiren babasının katliamın tanıklarından bulunduğunu söyledi.
Aile fertlerinin hepsinin bahis konusu gösteriye katıldığını anlatım fail Noura, kız kardeşinin vakalarda kaybolduğunu, devrisi güneş bulunduğunu söyledi.
Noura, "Babamın anlattığına layıkıyla endişe içindeydiler. Bir manşet (bir göstericiye) yüzmeyi bilip bilmediğini sordu. Gösterici de başına ne geleceğini bilmedi, bulunmayan diyerek karşılık verince manşet onu Seine Nehri'ne attı. Polis, yüzmeyi bilenleri evvel öldürüyordu sonradan Seine Nehri'ne atıyordu." ifadesini kullandı.
Adaletin sağlanmasını talip Noura, "Cumhurbaşkanı Macron (katliamı) büyüklük suçu şekilde tanıması gerekiyor. Bunu bilmek gerekiyor. Cezayir halkı aşırı biberli çekti." dedi.
Noura, "Fransa İkinci Dünya Savaşı'nda Almanlara huzur bağımsızlığı düşüncesince kavga etti ve bizlere erişince Maurice Papon ailemizi katletti, kâffesi ailelerimizi." diyerek konuştu.
"Macron sağlıksız aşama attı, dört dörtlük aşama atmasını ve işin sonuna derece gitmesini istiyoruz"
17 Ekim 1961 katliamlarına bağlı icraat önleyen "Les Oranges" Derneğinin Başkanı ve "17 Ekim 1961, hatırlıyorum..." isminde kitabın yazarı Muhammed Kaki, 60 sene evvel katledilen aileleri düşüncesince burada toplandıklarını söyledi.
Dönemin başbakanı ve içişleri bakanının bu katliamın yapılmasını onayladığını korumak için çaba sarfeden Kaki, şu halde bitmeme etti:
"Uğursuz Polis Müdürü Maurice Papon ve yardımcıları içişleri bakanı ve başvekil ailelerimizi vahşiyane katlettiler. Neden? Çünkü o güneş ailelerimizin akım etmelerine sabır etmediler. Onlar yalman durdu ve yürüdüler. Bu politik suçlular düşüncesince bu fon edilemezdi. Arapların dolaşmasını fon edemiyorlardı. Bunun beklenen olmayacağını söylediler. Polis Müdürü Maurice Papon '1 darbeye huzur 10 darbe', '(Polise) Haydi korunuyorsunuz' az daha 2-3 meslek söyledi. Devlet suçu hakeza işlendi. 'Cezayirlilerin inanç aksın' dediler. Kim bu Cezayirliler. Onlar işçiydi. Fransa'yı nesir eden, metodlar yapan, binaları nesir eden, az evvel kullandığınız metroyu nesir edenlerdir. Bunu kimseyi bilmiyor fakat Paris metrosunu nesir ettiler. Her şeyden evvel onlar işçiydi."
Kaki, katliamın "devlet suçu" şekilde tanınmasını istediklerini söyledi.
"Macron sağlıksız aşama attı, dört dörtlük aşama atmasını ve işin sonuna derece gitmesini istiyoruz. Bezons Köprüsü'ne gitmesi iyi fakat ailelerimizi Bezons Köprüsü'nden atan suçluları belirtmesi gerekiyor. Yoksa olmaz. Bu suçlular politik suçlulardır. İstediğimiz ikinci şey, araştırmacılar ve yurttaşlar düşüncesince arşivlerin tamamının açılmasıdır. Üçüncü bilinçlilik de bu büyüklük suçunun okullardaki ibret kitaplarında arazi almasıdır. Çünkü bu gün elden Cezayirlilerin zamanı değil bire birlikte sürede Fransa'nın tarihidir." diyerek mütekellim Kaki, bu tarihin hacısı hocası çeşidinden bilinmesi icap ettiğini aktardı.
"İnsanlığa huzur işlenen zeval uydurma konusudur"
17 Ekim 1961 Kolektifi yerine mütekellim Fransız öğretim üyesi Olivier Le Cour Grandmaison, "Bu konuşmamı binlerce kaybolma kişiye, hükümetin siyasetçilerinin ve yöneticilerinin mesuliyeti altında akım fail Maurice Papon çeşidinden 17 Ekim 1961'de yakalanan ve katledilen yüzlerce kurbana hediye eylemek istiyorum." dedi.
Papon'un Cezayir'de geçer harp tekniklerini Fransa'ya getirdiğini dile getiren Le Cour Grandmaison, "Bu banko büyüklük suçu. Daha bariz beyan eylemek gerekiyor, insanlığa huzur işlenen zeval uydurma konusudur. 17 Ekim 1961 mağdurlarının korumak için çaba sarfeden Cezayir Bağımsızlık Hareketi'nin avukatı Nicole Dreyfus'un söylediklerini uyarmak istiyorum. 17 Ekim 1961'de öldürülenler siyasi, rasist ve dini nedenlerle öldürüldü." değerlendirmesinde bulundu.
Macron'un icra ettiği açıklamayla ilgilendiren "Macron, Fransız devletinin, müesseselerinin ve polisin (katliamdaki) sorumluluğunu onama etmemek düşüncesince önemsiz aşama attı. Bunu bariz halde beyan eylemek gerekiyor." ifadesini kullanan Le Cour Grandmaison, Almanya, İngiltere, ABD, Kanada, Yeni Zelanda ve Avustralya'nın tarihte işledikleri suçları onama ettiğini fakat Fransa'nın bunu yapmadığını söyledi.
Gösteriye eklenmiş bulunan ve ırk isimin özgülemek istemeyen Youcef, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Macron'un icra ettiği açıklamaya ilişkin, "Açıklamada nice karışık bekçi var. Bazı şeyler bariz belirgin söylenmiyor. 'Cumhuriyet sorumludur' denilmiyor. Dolambaçlı cümleler var. 'Tahammül edilemez' deniliyor fakat 'Cumhuriyet mesuldür ve büyüklük suçudur' denilmiyor." yorumunda bulundu.
Youcef, buna karşın bunun ehemmiyetli aşama bulunduğunu vurguladı.
Bu mevzuda mücadeleye bitmeme edilmesi icap ettiğini anlatım fail Youcef, şunları söyledi:
"Parlamentonun bağımız sormaca komisyonu oluşturmasını istem ediyoruz. Komisyon vakaları açıklığa kavuşturur. Bugün hala müteaddit ferdin vefat ettiğini dört dörtlük şekilde bilmiyoruz. Sadece beniz derece ölünün isimlerini biliyoruz. Sorumluların belirlenmesi düşüncesince sormaca komisyonunun oluşturulması gerekiyor. Bana layıkıyla en fevk seviyenin mesuliyeti bulunuyor. (Dönemin Cumhurbaşkanı Charles) de Gaulle bunların yapılmasına müsaade verdi. Herkes duraksama ediyor fakat cumhur reisi şekilde ve Başbakan Michel Debre'nin yaptıklarını bilmiş bulunduğu düşüncesince de Gaulle da sorumlu."
Youcef, parlamentonun katliamı büyüklük suçu şekilde tanıması icap ettiğini kaydetti.
Nacira da katliamı büyüklük suçu şekilde nitelendirdi.
Bu olayın eskiden gizlenmeye çalışıldığını anlatım fail Nacira, Macron'un açıklamasına ilişkin, "Belirsiz birlikte açıklama. Affedilemez buyurmak affedilebilecek birlikte şeyin bulunduğunu varsayıyor. 'Fransa adamlık dışıdır' demesi gerekiyordu." dedi.
Nacira, katliama bağlı gerçeklerin açıklanması icap ettiğini söyledi.
Fransa Cumhurbaşkanı Macron, hükûmet merkezi Paris'te 17 Ekim 1961 gecesi Cezayir'in istiklal mücadelesini doğrulamak ve sokağa çıkacak yasağını gıcırtı eylemek amacıyla binlerce ferdin katılımıyla planlı barışçıl gösteride zamanın Polis Müdürü Maurice Papon'un yetkisi altında işlenen suçların Fransa düşüncesince affedilemez bulunduğunu bildirmişti.
