Paris
Fransa 23 Aralık'ta Resmi Gazete'de piyasaya çıkan Kültür Bakanlığı kararnamesiyle, 1 Kasım 1954-31 Aralık 1966 zamanında Cezayir Savaşı bağlamında Fransız koloni yönetimine müteveccih işlenen hepsi eylemlere değgin davaların arşivlerinin kamuoyuna açıldığını duyurdu.
Kararnamede, bu belgelerin adli ve manşet soruşturmalarını ihtiva ettiği tabir edildi. Bunların ulusal, denizaşırı ulusal, vilayet, polis, Savunma Bakanlığı ile Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı arşivlerinde tutulan belgeleri kapsadığı kaydedildi.
Arşivlerin 75 yıldan evvela açılması gündemde değilken, Fransa Kültür Bakanı Roselyne Bachelot, 10 Aralık'ta icra ettiği açıklamada, Cezayir'de 1954-1962'deki muharebede manşet ve jandarmanın adli soruşturmalarıyla ilgilendiren arşivleri tamlanan tarihten 15 sene evvela açacaklarını söyledi.
Cezayir kabilinden ise şu anne denli resmi birlikte izah yapılmadı.
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un Cezayir tarihinin gerçeklere mebni olmadığını, Fransa'ya hasımlık üstünde nesir edildiğini öne sürmesi ve Osmanlının ülkedeki hakimiyetini "sömürge" namına tanımlamasının peşi sıra birlikte süredir sinirli seyreden dü dünya ilişkilerine, tahsil edilen bu akıbet "arşiv kararının" ne yansıyacağı ise alçalma konusu.
Fransa'nın bahis konusu kararını "olumlu birlikte adım", "propaganda" yahut "manipülasyon" biçiminde değerlendiren uzmanlar, Paris yönetiminin arşiv meselesini, kesim ve bası düşüncesince kullandığını, bunun meşkûk birlikte aşama bulunduğunu belirtiyor.
Olumlu birlikte aşama mı, yaymaca mı?
Cezayirli müverrih Amir Rahile, AA muhabirine icra ettiği açıklamada, Fransa'nın attığı bu adımın "olumlu birlikte adım" ve "propaganda" namına dü halde okunabileceğini belirtti.
Fransa'nın Cezayir ile ilişkilerin bozulması sonra sinirli vaziyetlere delil bulunduğunu ve bunun dünya içre yansımaları bulunduğunu tabir fail Rahile, "Açıklamaları Fransa Kültür Bakanı yaptı. Oysa Macron'un yapmasını beklerdim." dedi.
"Fransız tarafının arşivlerin açılmasına bağlı açıklamaları müspet namına değerlendirilebilir. Bu karar, eskiden kere mevzuyla ilgili, Cezayir'de açıkça birlikte politik kâm olduğunun işaretlerini veriyor." diyen Rahile, Cumhurbaşkanı Abdulmecid Tebbun'un tabir etmiş olduğu "Cezayir iradesinin" meyvesini verdiğini ve Fransa'yı ülkenin talebine müspet ödün vermeye gönderme ettiğini söyledi.
"Ancak titiz de kazanmak lazım. Daha evvela Fransa'nın Cezayir'in talebine ödün verdiğini on paralık duymadık. Bunun zamanı ve politik bağlamında okunması gerek." diyerek mütekellim Rahile, Fransa'nın Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin eşiğinde bulunduğunu ve ne devir seçme seçimi birlikte gidişat bahis konusu olsa Cezayir'e "güvence" muhtevalı mesajlar verdiğini fakat sonra eskiye döndüğünü tabir etti.
Fransa arşiv meselesini kesim ve bası düşüncesince kullanıyor
Cezayirli emektar Milletvekili Kemal Bilarabi de arşiv ve gayrı hukuk meselesinin, bağımsızlığın kazanmış olduğu 1962'den buyana gündemde mevcut resmi birlikte istem bulunduğunu belirtti.
Fransız sömürgeciliğini töhmet sayan birlikte eskiden kanun tasarısının sahibi Bilarabi, şunları kaydetti:
"Fransa'nın arşiv açıklaması, birlikte kere henüz Cezayir'e erişme girişimidir. Cezayirlilerin duygularıyla oynanmasını bildirme etmiyoruz. Fransa, ne devir Cumhurbaşkanlığı seçimleri kabil birlikte esbabımucibe olsa, Cezayir'e eko uyandıran konuşmalarla yaklaşmaya çalışıyor. Fransa bu dosyayı şu veya bu halde çıkarlarına işlev fail birlikte bası uzlaştırıcı namına kullanıyor."
Fransa'nın yaptığının, yönlendirme olduğunu, arşivleri açılış niyeti bulunmadığını kail Bilarabi, arşivlerin elden Cezayir Bağımsızlık Savaşı sürecini değil, 1830-1962 yıllarındaki hepsi koloni sürecini kapsadığını aktardı.
"Arşivler, Fransız istihbaratının ve polisinin elinde. Bu nedenden Fransız rejiminin, onu Macron'un ve Cezayirlilerin eline vermesi katı mümkün değil." diyen Bilarabi, Fransa'nın arşiv meselesini, kesim ve bası düşüncesince kullandığını kaydetti.
Şüpheli adım
Cezayir Ulusal Hareketi tarihini inceleyici araştırı merkezinin emektar müdürü Cemal Yahyavi, "Fransa, sebep apayrı birlikte kurumun değil de ilkin adli ve manşet anket arşivlerini açılış sonucu aldı? Bu arşivler, birlikte ferdin azap altında herhangi birlikte şeyi söyleyebileceği sorgulama süreçlerinin tutanaklarını ve raporlarını içeriyor." dedi.
Fransızların bu adımının Cezayir'e maruz birlikte ivaz olmadığını, "Fransa'nın medeniyetin deposu olduğu" düşüncesiyle yetişen toy çocuk düşüncesince dağarcık savaşını edinim girişimi bulunduğunu kaydeden Yahyavi, "Ayrıca, Fransız istihbaratının elinden geçmiş olduğu değişmez bulunan bu belgelerin birlikte değişikliğe naşir tutulmadığına ki garanti verebilir?" ifadesini kullandı.
