Kudüs
İsrail-Filistin meselesi 2021'de de evren gündeminde uzun uzun müşterek müddet gündemini korudu. İsrail'in Filistinlilere müteveccih ihlalleri, yaptırımları, kullandığı orantısız güç, yerleşimci sertliği 2021'de artarak bitmeme etti. İsrail siyasetinde ise umumi seçimler, acemi hükümet ve Binyamin Netanyahu'nun başbakanlığa vedası öne çıktı.
İsrail'in mayıs ayında Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evden emisyon girişimi alanda gerilimin fitilini ateşledi. İsrail polisinin ramazan ayında Mescid-i Aksa'daki Filistinlilere saldırması vakaları büyüttü.
Hamas, İsrail'in Mescid-i Aksa'daki ihlalleri ve Filistinlilere saldırılarına roket atarak yanıt verdi. Bunun üzerinde İsrail ordusunun Gazze Şeridi'ne başlatmış yer aldığı saldırılar dünyanın gözünü baştan bu coğrafyaya çevirdi.
324 Filistinli yaşamını kaybetti
Birleşmiş Milletler (BM) İnsani İşler Koordinatörlüğünün (OCHA) açıklamış yer aldığı verilere göre, İsrail'in Gazze'ye müteveccih saldırılarında 2021 senesinde 249 Filistinli yaşamını kaybederken bu miktar engelleme altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'nın da katılmasıyla 324'e yükseldi.
İsrail güçlerinin saldırılarında 17 binden çok Filistinli yaralandı.
İsrail-Filistin çatışması neticesinde birileri yerleşimci 14 İsrailli öldü, tahminî 900 İsrailli yaralandı.
İsrail'in engelleme altındaki bölgelerdeki yerleşme planları
İsrail yönetimi, bu senenin esasen teşrinisani ayına derece engelleme altındaki Doğu Kudüs'te Filistinlilere ilgili 161, Batı Şeria'da 690'dan çok binayı ruhsatsız düz yazı edilmiş yer aldığı nedeni öne sürülerek yıktı. Yıkımlar neticesinde 1168 ad yerinden edildi ve bundan 13 binden çok Filistinli etkilendi.
BM'nin raporlarına göre, İsrail engelleme altındaki Doğu Kudüs kırsalında gayrikanuni yerleşme birimlerini bollatmak ve yenilerini bina geçirmek kıl payı 5 bin konuttan çok yerleşme planını açıkladı.
Rapora gereğince İsrail, engelleme altındaki Batı Şeria'da da Yahudi yerleşimciler düşüncesince tahminî 3 bin acemi hane planlarken bölgedeki kimi kılavuz gemisi gayrikanuni yerleşme yerlerine de ruhsatname hasretmek düşüncesince düğmeye bastı.
İsrail, sene sonuna akıllıcasına Doğu Kudüs'teki Filistin (Atarot) Uluslararası Havalimanı dalında 10 bin evlik müşterek yerleşme planı düşüncesince harekete geçti fakat ilkin Amerika kazanmak kıl payı arsıulusal tepkinin arkası sıra art hamle alaşağı geçirmek mecburiyetinde kaldı.
Yerleşimci saldırıları himmet kesmedi
İşgal altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'daki gayrikanuni yerleşme birimlerinde canlı İsraillilerin Filistinlilere müteveccih "yerleşimci şiddeti" de 2021'de arttı.
OCHA'nın raporlarına göre, sene sonuna derece 450 derece yerleşimci saldırısı kaydedildi. Bu miktar 2020'de 358'de kalmıştı.
Hak örgütleri, İsrail ordusu ve düzenlilik güçlerini, yerleşimcilerin Filistinlilere saldırılarına cezaevi yummak, kendini savunmaya etkin Filistinlilereyse orantısız çelim kullanmakla eleştirdi.
İsrail güçleri bire müşterek biçimde Batı Şeria'da 3 bin 400'den çok dominant düzenleyerek engelleme altındaki Doğu Kudüs ve Batı Şeria'da 6 binden çok Filistinliyi gözaltına aldı.
Filistin'de etraflıca senelerdir muhtemel intihabat gine ertelendi
Filistin'de en sonuç mevki başkanlığı seçimleri 2005'te, umumi intihabat ise 2006'da gerçekleştirilmişti.
Filistin yönetimi bu sene mayısta umumi seçimler, temmuzda mevki başkanlığı seçimlerinin yapılmasını planlıyordu. Ancak, İsrail'in Kudüs'te canlı mihman seans statüsüne erbap Filistinlilerin, "Kudüs'ün İsrail'in başkenti olduğu" nedeni öne sürülerek oy kullanmasına müsaade vermemesi üzerinde intihabat ertelendi.
Başta Hamas kazanmak kıl payı Filistinli politik gruplar, Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın öncülüğünde tahsil edilen bu karara itiraz etti.
Netanyahu başvekillik koltuğunu kaybetti
İsrail'de sonuç dü yılda dördüncü kere umumi intihabat gerçekleştirildi. Seçimde Netanyahu'nun partisi Likud, 7 iskemle kaybederek 30 saylav elde etti. Netanyahu, ortak yönetim görüşmelerinden de eli gereksiz döndü.
Yine sağdaki Yamina partisi önderi Naftali Bennett ise Netanyahu karşıtlarını müşterek araya getirerek haziranda acemi müşterek koalisyona imza attı.
Yeni hükümette en ilgi çeken öge İsrail yurttaşı Filistinli Arapları asimilasyon fail İslami istekli Ra'am Partisinin 4 milletvekiliyle koalisyonu tamamlaması oldu. İsrail basınında Filistinli Araplar, "iktidar belirleyen açacak grup" halinde yorumlandı.
İsrail normalleşme anlaşması imzaladığı Arap ülkeleriyle ilişkilerini geliştirdi
İsrail, 2020 senesinde normalleşme anlaşması imzaladığı ilkin Birleşik Arap Emirlikleri (BAE), Bahreyn, Fas kabil Arap ülkeleriyle ilişkilerini ilerletmek kıl payı bu sene acemi adımlar attı, anlaşmalar imzaladı.
İsrail'den ilkin Başbakan Naftali Bennett kazanmak kıl payı kimi bakanlar Arap başkentlerine resmi ziyaretler gerçekleştirmiş oldu ve bu ülkelerden fevk dozaj adları devletlerinde ağırladı.
İran hala müşterek numaralı tehdit
İsrail, 2021 sonuna akıllıcasına İran'ın çekirdeksel programına bağlı müzakerelerinin himmet kazanmasıyla bu arada Tahran'a müteveccih söylemini sertleştirdi.
İsrail hükümetinden ve düzenlilik bürokrasisinden fevk dozaj isimler, Tahran'ın çekirdeksel programına bağlı geçim yapılmasına huzur çıkarken, müşterek taraftan da askeri seçeneğe ayraç ederek Tahran'a tehdit verdi.
Filistin ve İsrail'de 2021'e kaşe vuran olayların kronolojisi şöyle:
23 Mart
İsrailli seçmenler, sonuç 2 sene zarfında dördüncü kere meydana getirilen er seçimlerde oy kullandı.
Binyamin Netanyahu'nun liderliğini meydana getirdiği Likud Partisi, oy yitirilmesine karşın 120 sandalyeli parlamentoya 30 saylav göndererek seçimden müşterek numara çıktı. Yair Lapid'in liderliğindeki Yesh Atid 17, Haredi Yahudi Partisi Shas 9, Benny Gantz'ın partisi Mavi ve Beyaz 8 ve Naftali Bennett'in partisi Yamina 7 saylav kazandı.
29 Nisan
Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas, 15 sene aradan sonraları İsrail işgali ve ablukası altındaki Filistin topraklarında mevki başkanlığı ve umumi seçme yapılmasını öngören kararnameyi 15 Ocak'ta imzalamıştı.
Buna göre, 22 Mayıs'ta milletvekili, 31 Temmuz'da mevki başkanı ve 31 Ağustos'ta da Filistin Ulusal Konseyi seçimlerinin yapılması öngörülüyordu.
Ancak Abbas, Ramallah'ta planlı Filistinli Liderler Toplantısı sonrası meydana getirdiği açıklamada, İsrail'in engelleme altındaki Doğu Kudüs’te seçimlerin yapılmasına müsaade vermediğine dikkati çekerek, "Kudüs'teki halkımızın seçimlere iştirakı garanti dibine alınıncaya derece seçimleri talik neticesinde aldık." açıklamasını yaptı. Abbas'ın bu kararına, ilkin Hamas kazanmak kıl payı Filistinli politik gruplar huzur çıktı.
30 Nisan
İsrail'in kuzeyindeki Meron Dağı'nda Yahudi Lag BaOmer Bayramı kutlamalarında yaşanmış bulunan izdihamda 45 ad yaşamını kaybetti.
6 Mayıs
İşgal altındaki Doğu Kudüs'ün Şeyh Cerrah Mahallesi'nde, senelerdir evlerinden edilme tehlikesi canlı 27 Filistinli ailenin kaygı ve endişeleri İsrail makamlarının baskılarıyla acemi müşterek ebat kazandı.
Filistinliler ve İsrailli aktivistler, 6 Mayıs'ta evlerinden çıkarılma tehdidi altındaki Filistinlilere arkalamak düşüncesince nice kere Şeyh Cerrah Mahallesi'ndetoplandı. İsrail polisi, göstericilere kaba karışma etti. Bazı Filistinliler çelim kullanılarak gözaltına alındı.
Şeyh Cerrah Mahallesi'nde evlerinden güçlükle çıkarılma tehdidiyle huzur karşıya bulunan Filistinliler ve onlarla el donanması sergileyenlerle ile etrafta mevcut Yahudi yerleşimciler ortada iftar zamanı zamanı gürültü yaşandı.
7 Mayıs
İsrail polisi, Mescid-i Aksa’ya girerek nağme bombalarıyla cemaate saldırdı. İsrail polisinin Mescid-i Aksa'ya ilerleyici günlerde plastik kurşun de kullanarak müdahalesi, Filistinlilerin tepkisini çekti.
İsrail polisi, Doğu Kudüs'ün Eski kent dalında İsrail polisinin uygulamalarını gıcırtı fail Filistinlilere karışma etti. Olaylarda minimum 200 ad yaralandı.
Ramazan ayının sonuç günlerinde Kadir Gecesi dahil, Kudüs ve etrafında İsrail polisinin Filistinlilere müteveccih müdahalelerinde aralarında evlatların da arazi almış yer aldığı yüzlerce ad yaralandı, onlarca ad gözaltına alındı.
Olaylar, alanda tansiyonun artmasına bozukluk oldu. İsrail zarfında Filistinlilerin yoğunlukta yaşamış yer aldığı kentlerde, çok Yahudi gruplar Filistinlilere müteveccih linç girişimlerinde bulundu, silahla saldırdı.
İsrail'in Filistinlilere müteveccih müdahaleleri evren genelinde tepkiyle karşılandı.
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden emisyon yönündeki planı ve Mescid-i Aksa'ya müdahalesi, Batı Şeria ve Gazze'de de derin tepkiyle karşılandı. Tüm bu gerginlik süresince Batı Şeria'da yaşanmış bulunan gösterilere İsrail polisinin esas mermilerle müdahalesi neticesinde 30'dan çok Filistinli yaşamını kaybetti.
10-21 Mayıs
İsrail'in Şeyh Cerrah Mahallesi'ndeki Filistinlileri evlerinden güçlükle emisyon kararıyla başlamış bulunan gerginlik, 7 Mayıs'ta Mescid-i Aksa'ya müteveccih meydana gelen baskınlar ile tırmandı.
Hamas, İsrail'in Filistin topraklarına müteveccih saldırılarının durdurmaması üzerinde buna roketlerle yanıt verdi. İsrail ise 11 çağ süresince Gazze'de çıplak yerleşme yerlerinin de bulunmuş yer aldığı noktalara bombalar yağdırdı.
Gazze'deki Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail saldırılarında 65'i çocuk, 39'u eş 17'si buğulanmış 230'dan çok Filistinlinin yaşamını kaybettiğini açıkladı. Bakanlık, 560'ı çocuk, 380'i kadın, 91'i buğulanmış 1900 bireyin de yaralandığını, bu kişilerden 90'ının durumunun ağırbaşlı bulunduğunu bildirdi.
Hamas'ın İsrail'in saldırılarına yanıt hasretmek düşüncesince Gazze'den fırlattığı roketler zımnında İsrail'de 2'si çocuk, 12 ad öldü.
BM'ye gereğince İsrail saldırıları zımnında minimum 75 bin ad yerinden edildi, Gazze'deki çıplak yerleşimler ve enfrastrüktür ağırbaşlı yıkıma uğradı.
İsrail ordusunun sonuç adına 17 Mayıs'ta paylaşmış yer aldığı verilerde, Gazze'ye müteveccih meydana gelen saldırılarda 820 hedefin vurulmuş yer aldığı açıklanmıştı. Hamas ise İsrail'e çatışmaların başladığı tarihten ateşkesin anons edilmiş yer aldığı saate derece 4 bin 300 roketin fırlatıldığını bildirmişti.
Taraflar, Mısır'ın aralık buluculuğuyla 21 Mayıs'ta mütareke neticesinde aldı.
30 Mayıs
İsrail ile normalleşme anlaşması imzalayan BAE, Tel Aviv'de büyükelçilik açtı. Bahreyn'in İsrail'deki evvel büyükelçisi de 30 Ağustos'ta görevine başladı.
2 Haziran
İsrail parlamentosunda meydana getirilen celsede Isaac Herzog, İsrail'in 11'inci Cumhurbaşkanı seçildi.
13 Haziran
İsrail'de Gelecek Var Partisi önderi Yair Lapid ve Yamina önderi Naftali Bennett öncülüğünde kurulan ortak yönetim hükümeti, Meclisten güvenoyu alarak göreve başladı.
Netanyahu'nun başbakanlıktan ayrılmasıyla İsrail düzenlilik teşkilatının fevk kademelerinde de tebeddülat yaşandı. İsrail aut duyum teşkilatı Mossad'ın başına David Barnea, iç düzenlilik teşkilatı Shin-Bet'in (Şabak) başına Ronen Bar geldi.
24 Haziran
Filistin Devlet Başkanı Abbas ve Başbakan Muhammed Iştiyye karışma Filistin yönetimine kaba muhalefetiyle maruf Filistinli Aktivist Nizar Benat (44), Filistin düzenlilik güçleri kabilinden gözaltına alındıktan sonraları yaşamını kaybetti. Olay, Filistin'de iri tepkiyle karşılandı.
18 Temmuz
İsrailli siber düzenlilik firması NSO Group kabilinden geliştirilen Pegasus adlı temsilci yazılımın dünyada türlü devletlere satılmış yer aldığı ortaya çıktı. Bu devletlerin muhalifleri, avukatları, gazetecileri ve düşmanlarını itaat geçirmek düşüncesince bahis konusu yazılıma başvurduğunun açıklanması skandalın gelişmesine biçim açtı.
İsrail'in de yazılımı Filistinli yetkililer ve çıplak maşer kuruluşu çalışanlarını itaat geçirmek düşüncesince kullandığı çağ yüzüne çıktı. Şirket, ABD'nin müeyyide listesine alındı.
1 Ağustos
İsrail, Kovid-19 salgınında çatal ağız varyantına huzur üçüncü düze "hatırlatma dozu" aşısı uygulaması başlattı.
6 Eylül
İsrail'de 6 Filistinli mevkuf "çelik kasa" adına bildik faziletkâr güvenlikli Gilboa Hapishanesi'nden kaçma etti. Firari Filistinliler tahminî dü hafta zarfında yakalandı.
22 Ekim
İsrail Savunma Bakanı Benny Gantz, İsrail kabilinden gayrikanuni ikrar edilen Filistin Halk Kurtuluş Cephesi ile münasebetli yer aldığı nedeni öne sürülerek 6 Filistinli çıplak maşer kuruluşunu yıldırı örgütü listesine aldı. Karar, Avrupa'da tepkiyle karşılandı.
24 Kasım
Benny Gantz, Fas'ı görüşme fail evvel İsrail Savunma Bakanı oldu. Ziyaret sırasında, Fas ve İsrail ortada defans sanayisi, duyum ve düzenlilik sahalarında teşrikimesai uygunluk zaptı imzalandı.
Anlaşmayla İsrail'in Fas'a tabanca satışının önünün açıldığı yorumları yapıldı.
