Istanbul
Etiyopya'da ordunun asi Tigray Halk Kurtuluş Cephesi'ne (TPLF) erinç başlatmış bulunduğu askeri operasyon, müşterek numara senesinde şiddetlenerek tamamı ülkeyi gözdağı fail müşterek iç harbe dönüştü.
TPLF'nin 4 Kasım 2020'de Kuzey Komutanlığına icra ettiği saldırıyla başlamış bulunan çatışmalar, asi grubun Amhara ve Afar eyaletlerinde ilerlemeye başlaması ve öteki müşterek asi kol bulunan Oromo Kurtuluş Ordusu'yla (OLA) meydana getirilen ittifakın peşi esna başşehir Addis Ababa'yı gözdağı ayar bir duruma geldi.
Hükümet, dün, halkı TPLF tehdidinden arkalamak düşüncesince dehşet çözüm anons ettiğini ve başkentin güvenliğini getirmek düşüncesince Barış ve Güvenlik Yönetim Bürosu birliklerinin kurulduğunu açıkladı.
TPLF'nin izlemsel konumda mevcut Dessie ve Kambolcha kentlerini ele geçirmesi sonrası başşehir Addis Ababa'ya ilerleyeceğine müteveccih endişeler kalık durumda.
Başbakan Ahmed ile TPLF arasındaki bunalım 2018'de başladı
Bir devre diyar siyasetinde çalışan kuvvet bulunan TPLF, Başbakan Abiy Ahmed'in 2018'de başa gelmesinden sonradan ülkenin en iri budunsal grupları bulunan Amhara ve Oromoları iktidarda asimilasyon fail partilerle siyasal cenk içerisine girdi.
Güney, Amhara, Oromiya ve Tigray eyaletlerindeki domestik partilerin oluşturduğu Etiyopya Halkları Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) koalisyonunu lağveden Ahmed, hâlâ sonradan millî Refah Partisini (PP) kurdu.
Yeni partiye katılmayı reddeden TPLF, domestik seçimleri müşterek zamanlar düzenledi, umumi seçimleri erteleyen Abiy Ahmed ve hükümetinin ise evlilik dışı bulunduğunu anons etti.
Çatışmalar, 4 Kasım'da başladı
Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed, 4 Kasım 2020'de, TPLF'nin alanda mevcut askeri üsse hücum düzenlediğini açıklayarak askeri harekât başlattıklarını anons etti.
TPLF'den bazısı yetkililer, evvela saldırıyı Etiyopya ordusunun yaptığını, bazısı yetkililer ise kendileri saldırmadan evvela Etiyopya ordusunun hücum hazırlığında bulunduğunu söyledi.
Hükümet, bire müşterek çağ zahmetli generalleri göreve çağırırken, TPLF Başkanı Debretsion Gebremichael, federal hükümetle uzlaşabilmek düşüncesince Afrika Birliği'nden boşluk dedektör olmasını istedi. Etiyopya, bu boşluk buluculuk teklifini reddetti.
İlk kırım 9 Kasım'da yapıldı
Etiyopya İnsan Hakları Komisyonu (EHRC), Tigray eyaletinin Maikadra nahiyesinde 9 Kasım'da meydana getirilen katliamda, Amhara ve Wolkait budunsal gruplarına mensup minimum 600 sivilin öldürüldüğünü açıkladı.
EHRC, katliamın Tigray çaylaklık grubu adına tanıdık "Samri" çeşidinden domestik kolluk güçleri ve milislerin desteği ile yapıldığını belirtti.
Birleşmiş Milletler (BM) İnsan Hakları Yüksek Komiseri Michelle Bachelet ise Maikadra katliamının "savaş suçu" sayılabileceğini dile getirdi.
TPLF güçleri, 14 Kasım'da Amhara eyaletindeki dü havaalanına, devrisi çağ Eritre'nin başkenti Asmara'daki havalimanına füze saldırısı düzenledi.
Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, 18 Kasım'da Tigray sahasında çatışmaların ortada artan Türk vatandaşlarının dip girişimler kararı Addis Ababa'ya getirildiğini duyurdu.
Ordu, 29 Kasım'da Mekelle'yi ele geçirdi
TPLF'nin Kuzey Komutanlığına saldırması dolayısıyla iri çıban düzlük Etiyopya ordusu, aylarca dayanak noktası aldığını gizlediği bitişik Eritre'yle TPLF'yi kent merkezlerinden çıkarmaya başladı.
Etiyopya ordusu, 29 Kasım'da Tigray’ın başkenti Mekelle’yi ele geçirdi.
Etiyopya'daki çatışmaları punt bilici Sudan, 31 Aralık 2020'de, Etiyopya'nın munzam ettiğini gelecek sürdüğü Faşka alanını baştan ele geçirdiğini açıkladı.
Aralarında emektar bakanların da bulunduğu TPLF'den 9 adı 6 Ocak'ta gözaltına düzlük Etiyopya ordusu, 8 Ocak'ta ise TPLF kurucularından Sibhat Nega'yı gözaltına aldığını duyurdu.
Etiyopya birlikleri, TPLF üyesi ve emektar Dışişleri Bakanı Seyoum Mesfin'i 13 Ocak'ta askeri operasyonda öldürdü.
Eritre kuvvetleri katliamla suçlandı
Etiyopya hükümeti, 12 Şubat'ta ordunun operasyonu esnasında bayanların tecavüze uğramış bulunduğu iddialarını onama etti.
Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International), 26 Şubat'ta Eritre kuvvetlerinin, Aksum şehrinde yüzlerce sivili katlettiğini bildirdi.
BM ve Etiyopya hükümeti, 25 Mart'ta Tigray bölgesindeki kırım iddialarıyla ilişik kuma anket başlattı.
Başbakan Abiy Ahmed, arsıulusal baskıların peşi esna 26 Mart'ta kuzeydeki isyancılara müteveccih askeri operasyona dayanak noktası verici Eritre birliklerinin Etiyopya'dan çekileceğini duyurdu.
BM, 16 Nisan'da çatışmalar dolayısıyla alanda 150 bireyin açlıktan hayatını kaybettiğini açıkladı.
TPLF ve OLA, "terör örgütü" anons edildi
Etiyopya Halkların Temsilcileri Meclisi, 6 Mayıs'ta TPLF ve Oromo Kurtuluş Ordusunu "terör örgütü" anons edilmesi kararını onayladı.
26 Mayıs'ta Tigray eyaletinde kurulan iare hükümet mensubu 22 sivilin, TPLF üyelerinin saldırısı kararı yaşamını kaybetmiş bulunduğu bildirildi.
Etiyopya’da binlerce eş 20 Mayıs'ta ABD’nin diyar siyasetine karışma ettiğini savunarak demonstrasyon düzenledi.
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, 8 Haziran'da Etiyopya'da hükümet ile domestik güçler ortada çatışmaların yaşandığı ülkenin kuzeyinde mevcut Tigray bölgesi düşüncesince "kıtlık" uyarısında bulundu.
BM, 9 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray sahasında isyancılara erinç başlatılan askeri operasyona Eritre kuvvetlerinin yanında Somalili askerlerin de katıldığına bağlı bilgelik bulunduğunu açıkladı.
Etiyopya, yegâne cepheli mütareke anons etti
Afrika Birliği, 17 Haziran'da Etiyopya'nın Tigray sahasında planlı askeri harekât esnasındaki insanoğlu hakları ihlallerine bağlı soruşturmayı başlattı.
Etiyopya hükümeti, 28 Haziran'da isyancıların ele geçirdiği gelecek sürülen Tigray sahasında yegâne cepheli mütareke anons etti.
TPLF, 5 Temmuz'da felek tuttuğu aşırı sayıda federal kalaba askerini arama dibine almış bulunduğu Tigray'ın başkenti Mekelle'ye getirdi.
BM, 7 Temmuz'da Etiyopya'nın kuzeyindeki çatışmalar dolayısıyla Tigray, Afar ve Amhara eyaletlerinde 5,5 milyon bireyin açlık riskiyle erinç karşıya bulunduğunu bildirdi.
Etiyopya'da 21 Haziran'da planlı 6'ncı umumi seçimleri iktidardaki Refah Partisinin kazanılmış bulunduğu 10 Temmuz'da duyuruldu.
Sudan, dayanak noktası vermekle suçlandı
Etiyopya'nın Moskova Büyükelçisi Alemayehu Tegenu, 2 Ağustos'ta, Sudan'ın Etiyopya'nın kuzeyinde ve batısındaki isyancıları desteklediğini, "terörü" beslediğini kanıt etti.
TPLF, 6 Ağustos'ta Amhara eyaletindeki zamanı Lalibela kentini ele geçirdi.
Başbakanı Ahmed, 10 Ağustos'ta tamamı vatandaşları "orduya katılmaya ve kuzeyde ilerleyişini sürdüren asi TPLF'ye erinç savaşmaya" çağırdı.
Etiyopya hükümeti, 30 Eylül'de ülkede çalışkanlık yayınlayan BM personeli 7 insanca iane görevlisini iç işlerine karışmakla suçlayarak "istenmeyen kişi" anons etti ve 72 saatte ülkeyi vazgeçme etmelerini istedi.
Etiyopya ordusunun 18 Eylül'de Tigray alanına düzenlemiş bulunduğu iklim saldırısı kararı minimum 3 bireyin öldüğü öne sürüldü.
TPLF, 30 Ekim'de Amhara eyaletindeki izlemsel Dessie kentini ele geçirdiğini duyurdu.
İnsani bunalım büyüyor
BM'ye göre, Tigray'da nüfusun yüzdelik 90'ına mukabele fail 5,2 milyon kişi, insanca desteğe eksikli durumda.
Çatışmalarda binlerce eş yaşamını kaybederken, açık geberik sayısı belirleme edilemiyor.
Milyonlarca sivil, ağırbaşlı besin güvenliği problemi yaşarken, beniz binlerce eş yokluk benzeşim durumla erinç karşıya. Çatışmalardan en aşırı etkilenen kamet bulunan çocuklarda ise iveğen ehliyetsiz tagaddi problemi gözlemleniyor.
Sadece Tigray'da çatışmalar dolayısıyla 2 milyon eş yerinden olurken, Afar'da ise 100 bin eş hicret etti. Etiyopya'nın Tigray bölgesindeki çatışmalardan kaçarak Sudan'a sığınanların sayısı 80 bine yaklaştı.
