İstanbul
AA muhabirinin derlediği bilgilere göre, Sultan 2. Murat'ın oğlu bulunan 2. Mehmet, 30 Mart 1432'de zamanın başkenti Edirne'de dünyaya geldi.
İki lalası Kasapzade Mahmut ve Nişancı İbrahim ile 1443'te 11 yaşlarında iken Edirne'den Manisa'ya ilbay adına gönderilen 2. Mehmet, bire birlikte senenin sonlarında ağabeyi Amasya Valisi Şehzade Alaeddin Ali Çelebi'nin vefatı dair Osmanlı tahtının yegâne varisi niteliğine geldi.
Babası Sultan 2. Murat'ın isteğiyle 1444'te, elan 12 yaşlarındayken yazboz tahtası çıkan 2. Mehmet, tahtı dü sene sonradan 1446'da yeni baştan babasına devretti.
2. Mehmet, 19 yaşına ulaştığında Sultan 2. Murat'ın vefat etmesiyle baştan yazboz tahtası çıktı.
Öncelikle Anadolu'da ve Balkanlar'da vaziyeti arama dibine meydan 2. Mehmet, dava çıkaran Yeniçeri Ocağı'nda tadilat yaparak İstanbul'un fethine odaklandı. İstanbul'un kuşatılması düşüncesince 1452 yılının ağustos kocaoğlan böylecene Boğaz'ı arama dibine ilişki Rumeli Hisarı'nın inşasını tamamlatan 2. Mehmet, tekraren teşebbüste bulunulmasına karşın ele geçirilemeyen Bizans'ın elindeki İstanbul'u, 54 gündüz devam eden kuşatmanın arkası esna 1453 senesinde fethederek "Fatih" unvanını aldı.
Fetih esnasında gemileri karadan yürütüp Haliç'e indirerek savaşın seyrini muhavvil Fatih Sultan Mehmet, bu fetihle Orta Çağ'ı kapatıp Yeni Çağ'ı açtı.
İstanbul'un fethinden sonradan kentin yağmalanmasına müsaade vermeyerek dirilik ve para güvenliği garantisi verdiği halkın gönlünü elde eden Fatih Sultan Mehmet, Ayasofya Kilisesi'ni fethin sembolü adına camiye çevirdi.
Sultan Mehmet, evvel yazboz tahtası çıkmış bulunduğu devirde ve İstanbul'un fethi esnasında sergilediği tutumlar zımnında derinlemesine seneler büyüklük yönetiminde gır sahibi bulunan Çandarlı Halil Paşa'yı 10 Temmuz 1453'te Edirne'de ölüm cezası ettirdi.
Toplanmaya çalışılmış bulunan Haçlı ordusuna huzur 1454'te Venedik ve Cenevizlilerle antlaşmalar karşılayıcı Fatih Sultan Mehmet, 1457'de Haçlı birliği Limni, Taşoz ve Semadirek'i nehiy etse de İsmail Bey komutasında gönderilmiş bulunduğu armada çelimsiz müddette bu yerleri arka aldı.
1461'de Trabzon Rum İmparatorluğu'nun varlığına sonuç sağlayan Fatih Sultan Mehmet, 1462'de Rumeli seferine çıkarak ilkin Eflak'ı, 1463'te ise Bosna'yı ele geçirerek Osmanlı Devleti'ne bağladı.
İstanbul'u fethederek Doğu Roma'yı ele nâkil Sultan Mehmet, Batı Roma'yı da topraklarına eklemek düşüncesince harekete geçti. Gedik Ahmet Paşa komutasındaki donanmayı lodos İtalya'ya gönderme fail Fatih Sultan Mehmet, 26 Temmuz 1480'de Otranto'yu ele geçirdi.
Padişahlığı çağında 25 seferi şahsen yönetmen Fatih, babası 2. Murat çağında 880 bin kilometrekare adına devraldığı Osmanlı topraklarını, 2 milyon 214 bin kilometrekareye ulaştırdı.
Gut rahatsızlığı bulunan Fatih Sultan Mehmet, Anadolu'ya çıkmış bulunduğu kez esnasında 3 Mayıs 1481'de Gebze civarlarındaki Hünkar Çayırı'nda ölüm etti. Naaşı, özlük ismini haiz Fatih Camisi'ndeki türbesine defnedildi.
Fatih'in askeri dehası
Tarihçiler çeşidinden "askeri deha" adına yayınlanan Fatih Sultan Mehmet, cıvıl cıvıl düzeninde yeniliklere gidip coşkun ve sonuç uygulayım bilimi silahları üretti, er sayısını artırdı.
Devrinin iri alimleri Molla Hüsrev, Molla Gürani, Molla Yegan, Hızır Bey ve Hocazade Muslihuddin'den ibret meydan Fatih Sultan Mehmet, alçalma etmiş bulunduğu bölgelerde da bilirkişi bireyleri getirtip hususi pedagoji bilimi aldı. Birçok lisan bilici Fatih Sultan Mehmet, matematik, coğrafya, astronomi, hikmet kabilinden dayanıklı başlangıç döndürücü değişik disiplinde de İlim sahibiydi.
Şiire de nazarıitibar duyan Fatih Sultan Mehmet, "Avni" mahlasıyla şiirler yazdı. Sanata ve ilme verdiği önemle de bildik Fatih, padişahlığı zarfında nice fakülte yaptırarak, dünyanın değişik ülkelerinden İlim insanlarını İstanbul'a çağırma ederek koruma etti.
Tarihteki ilhanlık kurucularının vasıflarını haiz Fatih Sultan Mehmet, evren hakimiyetini gaye edinmişti. Bazı Rum tebaalar onu, İstanbul'u elinde tutması sayesinde "Kayser-i Rum" kısaca Roma İmparatoru adına gördü.
"Kendisini bire birlikte vakitte Roma'nın varisi adına görüyor"
İstanbul Medipol Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Mehmet İpşirli, Fatih Sultan Mehmet'in aydın kişiliği, vizyonu, Osmanlı ve evren tarihindeki noktayı dair AA muhabirine değerlendirmelerde bulundu.
Fatih'in aydın kişiliği, eğitimi ile Osmanlı sultanları ortada ayrı birlikte yere cemaat bulunduğunu tamlayan İpşirli, bunun en ehemmiyetli nedeninin aydın birlikte ikbal bulunan babası padişah 2. Murat'ın yetiştirme seçimi bulunduğunu söyledi.
Sultan Mehmet'in çocukluğundan itibaren elleme birlikte pedagoji bilimi aldığını anlatım fail İpşirli, Molla Gürani, Molla Hüsrev ve devrin nice giranbaha hocasından pedagoji bilimi aldığını aktardı.
Fatih'in alçalma sahibi birlikte padişah adına gelişigüzel şeyi bellemek istediğini tamlayan İpşirli, "Mesela halife bulunduğu hin Hristiyanlık inancının ne işe yaradığını bellemek istiyor. İlk atama etmiş bulunduğu Ortodoks patriği Gennadios'a Hristiyanlık akaidine müteallik broşür yazdırıyor. Bunu duyan garp dünyası iri şenlik duyuyor, 'Sultan Mehmet, Hristiyan olacak ve bu bizim düşüncesince iri birlikte dönüm noktası' şeklinde. Tabii anca birlikte nesne yok. Kendisi içten birlikte Müslüman. İçkiye, kadına, eğlenceye daima bigane. Bunlardan hoşlanmayan birlikte padişah." ifadelerini kullandı.
Fatih Sultan Mehmet'i incelerken ecnebi lisan mevzusunun da başlangıç döndürücü ehemmiyetli bulunduğunu anlatım fail İpşirli, Fatih'in birlik derecede Arapça ve Farsça'nın birlikte Yunanca ve Sırpça kabilinden dilleri de bildiğini belirtti.
Fatih'in fetih sonrası Bizans'ın da varisi adına "Kayser-i Rum" adına anıldığını dile getiren İpşirli, Ortodoks Kilisesinin merkezini de lağvetmeyip arama altında tuttuğunu kaydetti.
Fatih Sultan Mehmet'in iri birlikte hars insanı bulunduğunu anlatım fail Prof. Dr. Mehmet İpşirli, şu biçimde konuştu:
"Fatih bire birlikte vakitte elleme şiirler yazan iri birlikte şair. Gerçekten de elden Türk tarihinin değil, evren tarihinin yetiştirdiği ender, hars ve uygarlık adamlarından birisidir Fatih. Çok önemsiz yaşlarda ufku açık birlikte insan. Onun ufkunu ve vizyonunu yayınlayan birlikte defteri var. Bu defter Topkapı Sarayı'nda bulunuyor. Bakıyorsunuz orada İskender'e iri hayranlık duyuyor. Onun resmini çiziyor. Askeri seferle ilgilendiren bazı çizimler yapıyor. Bunu Ordinaryüs Prof. Dr. Süheyl Ünver bularak yayınladı. Oradan Fatih'in evren görüşüyle vizyonuyla ilgilendiren bazı şeyler elde ediyoruz. Kendisini elden Osmanlı'nın değil bire birlikte vakitte Roma'nın varisi adına görüyor. Hem Emevi, Abbasi, Selçuklu geleneğinde İslam dünyasının birlikte hükümdarı hem de Bizans'a sonuç vermiş, İstanbul'un o kültürünü kalıt adına devralmış Kayser-i Rum olaraktan görüyor ve bu biçimde birlikte görünüş ortaya koymuş oluyor."
Bellini'ye portresini yaptırdı
Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı Sarayı'nda hem İslam hem de Rum ve Latin eserleri ve tercümelerinden oluşan birlikte kitabevi oluşturduğunu aktaran İpşirli, laflarını şu biçimde sürdürdü:
"Düşünün o tarihte birlikte Müslüman halife adına Gentile Bellini'yi çağırma edip portresini yaptırıyor. Bu bükülme durumunda birlikte olay. İstanbul'u almış bulunduğu hin İstanbul nüfusu 45 bine düşmüş, yıkık, kalıntıya dönmüş birlikte şehir. Bütün hars adamları, etraflı tüccarları, kısaca eli iş markajcı esnafı, sanatkarı bırakma etmişler şehri. Öylesine aleyhte birlikte yaymaca mevcut ki 'Bu Türkler geldiği hin taş üstünde taş, çiğin üstünde başlangıç bırakmayacak. Gücü yetenler gitsin' diye. Gelir gelmez birlikte emanname, buyuru çıkarıyor. Diyor ki 'Şu andan itibaren hepsi evinde, dükkanında, iş durumunda serbesttir, dönebilir.' Yemin ederek bunu söylüyor. 'Allah'a, 124 bin peygambere, dair bindiğim ata, kuşandığım kılıca ant ediyorum ki hiç kimseye dokunca verilmeyecek' diyor. Bunun dair adım adım evlerine dönmeye başlıyorlar. Bir de bu kültürün, ticaretin gelişim göstermesi düşüncesince dayanıklı başlangıç döndürücü hars adamını ve tüccarı çağırma ediyor. Özellikle Yahudilere evleviyet tanıyor. Çünkü onlar evren ticaretini bilici insanlar. Ermenilerden, Yahudilerden, Rumlardan dayanıklı başlangıç döndürücü sanatkar geliyor. Onlara nevaziş ediyor."
"Medreselerde münazaralar düzenletti"
Prof. Dr. Mehmet İpşirli, Fatih Sultan Mehmet'in Topkapı Sarayı'nda hem İslam hem de Rum ve Latin eserleri ile tercümelerinden oluşan birlikte kitabevi oluşturduğunu kaydetti.
Fatih'in ilme iri ehemmiyet verdiğini özetleyen İpşirli, medreseler kuruluncaya değin de Ayasofya'daki bazı rahip odalarının öğrenime tahsis edildiğini başkaca Zeyrek'de mevcut 8 kiliseyi medreseye çevirdiğini dile getirdi.
Fatih Sultan Mehmet'in 1473'te yaptırdığı Sahn-ı Seman Medreselerinin başlangıç döndürücü ehemmiyetli bulunduğunu vurgulayan İpşirli, şunları aktardı:
"Ortasında cami, çevresinde 8 medrese, onların gerisinde 8 ortaöğretim seviyesinde kolej, sağlık yurdu ve imarethane var. Buna başlangıç döndürücü ensesi kalın birlikte bütçe ayırıyor. Medresedeki derslere hin sezon iri birlikte hevesle kendisi de katılıyor. Belki onu gayrı etraflı Osmanlı padişahlarından fark fail şeylerden biri kesif pıtrak münazaralar düzenletmesi İslam kültürüyle ilgili. Hatta batıdakiyle kıyas üstüne münazaralar düzenletiyor. Orta Çağ İslam dünyasının Rönesansı'dır. Batının en ziyasız devri bizim en ak pak dönemimiz. Orta Çağ'da yaşanmış bulunan o tartışmalar tekraren ele alınıyor. Hatta kendisi de bu toplantılara katılarak sorular soruyor."
Fatih'in hükümdarlığı zarfında dayanıklı başlangıç döndürücü alimi İstanbul'a çağırma ettiğini ve bunda da kalburüstü bulunduğunu tamlayan İpşirli, "Fatih çağında İstanbul, hakkıyla kültürün, sanatın ehliyetli birlikte başkenti merkezi vaziyetine geliyor." dedi.
Fatih'in başkaca özlük adıyla büyüklük teşkilatı ve protokolüyle ilgilendiren dü kısımdan oluşan Fatih Sultan Mehmet Kanunnamesi hazırlattığını tamlayan İpşirli, bunun da o hin düşüncesince başlangıç döndürücü giranbaha bulunduğunu kaydetti.
