Cenevre
İsviçre'nin Cenevre kentindeki Dünya Ticaret Örgütü (DTÖ) 12. Bakanlar Konferansı'nda örgen ülkeler, besin güvenliği sorunuyla mücadele, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve Kovid-19 aşılarının adaletli erişimin sağlanmasının yanında elektronik ticaret, toptan salgınlarla savaş ve DTÖ'nün reformu hikayelerinde anlaşmaya vardı.
Kapanış oturumunun arkası esna yerli saatle sabahleyin 06.15'te planlı matbuat toplantısında mütekellim DTÖ Genel Direktörü Ngozi Okonjo-Iweala, elçi bakanların "şimdiye denli on paralık yepyeni anlaşmalara vardığını" belirterek, "DTÖ derinliğine zamandır bu denli ehemmiyetli sayıda fazla yönlü neticelere şehadet etmedi." dedi.
Varılan anlaşmaların evren çapında şişman farklılıklar yaratacağını kaydeden Okonjo-Iweala, "Çıkan sonuçlar, DTÖ'nün toptan çabuk hallere müstelzim yanıtı verebileceğinin göstergesidir." değerlendirmesinde bulundu.
20 yıldan sonradan balıkçılık sübvansiyonunda anlaşma
DTÖ'nün sitesinde piyasaya çıkan 12. Bakanlar Konferansı Sonuçları belgesinde elçi üyeler, fazla balık avcılığının önüne geçilmesi düşüncesince 20 yıldan fazladır müzakereleri devam eden balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması üzerine anlaştı.
Üye devletler başkaca Kovid-19 aşılarına toptan bölgede denk ulaşım düşüncesince aşıların buluş belgesi hakkından eğreti süreliğine vazgeçilmesinde anlaşmaya vardı.
Gıda güvensizliğiyle savaş edilmesi düşüncesince mukteza tedbirlerin alınması, ticari mamüllerin elektronik taşınmasında gümrük vergisi borçlarının 2 sene hâlâ ertelenmesi ve doğacak toptan salgınlarla savaş de anlaşmanın sağlandığı mevzular ortada arazi aldı.
Konferans kapsamında sonuç olarak, DTÖ'nün bulunan Anlaşmazlıkların Halli Mekanizması ve Temyiz Organı ile kanunnamesinde değişikliğe gidilmesi anlamında değişmeyen alındı.
Hindistan'ın itirazları konferansı uzattı
12 Haziran'da başlamış olan DTÖ 12. Bakanlar Konferansı'nın önce gününde Genel Direktör Okonjo-Iweala, mütalaa hikayelerinde anlaşmalara varılmasına ilişkin "tedbirli iyimserlik" içre bulunduğunu belirtmiş ve "bir yahut dü mevzuda anlaşmaya varılırsa bunu muvaffakiyet sayacağını" dile getirmişti.
164 ülkeden 100'ün üstünde bakanın katılmış bulunduğu konferansta Hindistan, balıkçı sübvansiyonlarının azaltılması ve besin ihracatının yasaklanmasına ilişkin birtakımı tedbirlere itirazda bulunmuştu.
Hindistan'ın itirazları zımnında anlaşmaların kilitlenmesi, 15 Haziran'da bitmesi planlanan konferansın uzamasına kere açmıştı.
Konferansta Türkiye'yi asimilasyon fail Ticaret Bakanı Mehmet Muş, konuşmasında düzelti çağrısı yaparak, "DTÖ'nün reforma gitmesinin derinliğine süredir muhtemel ve müstevli sonrası zamanın en ehemmiyetli gündemlerinden bir tanesi olduğuna inanıyoruz. Belirgin maksat ve konkre düzentileme planlarının bulunduğu etraflıca ve stabil birlikte düzelti periyodunu çabucak başlatmalıyız." ifadelerini kullanmıştı.
En sonuç anlaşmaya 2013'te varıldı
DTÖ üyesi bakanlar en sonuç 2013'te Endonezya'nın Bali kentinde planlı konferansta, tecim kolaylığı anlaşmasına varmıştı.
Arjantin'in başkenti Buenos Aires'te 2017'de planlı 11. Bakanlar Konferansı'nda, derinliğine süredir mütalaa edilen mevzularda anlaşma sağlanamamıştı.
Kovid-19 salgını ve Rusya-Ukrayna savaşının toptan ticarete menfi etkilerinin arkası esna DTÖ'nün işvelselliği ağız dalaşı konusu olmuştu.
