Ankara
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 77. Genel Kurulu düşüncesince bulunmuş olduğu New York'ta, Amerikan PBS kanalının misafiri olarak, aut yöntem ve evren gündemine bağlı değerlendirmelerde bulundu.
"Rusya-Ukrayna harbinde şu an ne tarafın faik olduğu" sorusuna Cumhurbaşkanı Erdoğan, "Doğrusu indinde önder kendisine 'Rusya mı imdi etkin, Ukrayna mı imdi etkin' arayışı içerisinde değilim. Tek arzumuz bu savaşın barışla sonuç bulmasıdır. Gerek Sayın Putin'e icap Sayın Zelenskiy'e benim ricam, tavsiyem bu olmuştur. İnsanların vefat etmesiyle neticelenen indinde savaşın kazananı olmaz." karşılığını verdi.
Tahıl koridorunu ayırmak düşüncesince aşırı güç sarfiyat ettiklerini ve İstanbul'daki anlaşmayla bunu gerçekleştirdiklerini özetleyen Erdoğan, "Oradan 2 milyon tonu aşan, 3 milyon tona yakın ekincilik ürünlerinin ihracı gerçekleşti. Şimdi dünkü indinde etap, ilkin Rusya'daki mamüllerin de dünyaya açılması. Tabii burada benim indinde tane arzum, ümranlı devletlere değil, az ümranlı yahut fukara devletlere buradan mamüllerin sevkiyatını sağlamaktır. Bunu başarabilirsek fukara ülkeler, az ümranlı devletler on paralık Şayet olmazsa bu ürünler ile şu biçimde kendilerine mevrut olurlar." ifadesini kullandı.
"Putin de bu işi bundan hakeza indinde an ilkin bitirmenin gayreti içerisinde"
Rusya-Ukrayna savaşının çabuk indinde biçimde bitmesinin nite olanaklı olabildiği sorusu üstünde Erdoğan, burada ağırlıklı kendisine Rusya'nın tavrının aşırı ehemmiyetli bulunduğunu belirtti.
Özbekistan'da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile detaylı görüşmelerinin bulunduğunu hatırlatan Erdoğan, "Kendilerinin de gerçekte bu işi bundan hakeza indinde an ilkin bitirmenin gayreti içerisinde bulunduğunu anladım. Bu gidişin problemi büyük. Bu noktada, söz gelişi şu anda 200 rehinenin takası dair indinde anlaşma sağlandı. Bu elleme indinde gelişme. Çünkü bu rehinelerle baş başa orada aşırı indinde hayli ehemmiyetli indinde hamle atılan oluyor. Şu anda onun fen boyutunu da ihvan yürütüyorlar. Bununla baş başa elleme indinde gelişmeyi elde etmiş olacağız. Diğer yandan ekincilik ürünleri vakasını gine belirleme ettiğimiz arkadaşlarımız, fen kadrolar detaylı yürütüyorlar. Bunlar da elbette elleme gelişmeler lakin burada Ukrayna'nın da Rusya'yla ayrımsız anlayışta olması geçişsiz ve bundan hakeza aykırı kendisine bu çatışmaların, bu savaşın durdurulması noktasında azimli iktisap etmek lazım." değerlendirmesinde bulundu.
Erdoğan, şayet Rusya-Ukrayna ortada indinde sulh sağlanacaksa, burada tahsil edilen sahaların iadesinin şişman ehemmiyet bildirme ettiğini belirterek, "İstenen, muhtemel filhakika bu. Bu mevzuda Sayın Guterres'in attığı adımlar da var. Bizim attığımız adımlar da var. Bu adımlarla baş başa beklediğimiz bu iadelerin sağlanması doğrusu işlerimizi kolaylaştır." dedi.
Rusya Devlet Başkanı Putin'den 2014'ten itibaren Kırım'ı da sahiplerine vermelerini dileyiş ettiklerini özetleyen Erdoğan, "Bunlar ayrımsız sürede bizim soydaşlarımız. Eğer bu adımı atarsanız bizi de rahatlatırsınız, Ukrayna'yı da rahatlatırsınız, Kırım Tatarlarını da rahatlatırsınız.' dedik. Ama maatteessüf o günden bugüne orada indinde hamle atılamadı." niteleyerek konuştu.
"Hiçbir önder attığı adımdan sonraları 'Ben kusur yaptım' demez"
"Sizce Putin, Ukrayna halkının kendini defans iradesini beğenmeyerek gerçekte kusur aritmetik yaptığının bilincinde mı?" şeklindeki istifham üstünde de Erdoğan, şunları söyledi:
"Hiçbir önder attığı adımdan sonraları 'Ben kusur yaptım.' demez. Bunu kullanmak lazım. Tabii bunu söylerken ayrımsız şeyi Ukrayna düşüncesince de eyitmek lazım. Acaba Sayın Zelenskiy hakeza indinde adımı atarken 'Ben kusur yaptım.' niteleyerek düşünüyor mu yahut düşündü mü? Tabii liderler girdikleri indinde yoldan art dönüşleri aşırı güç bulunan insanlardır. Şu anda çabucak Polonya'da 3 milyonu fazla Ukraynalı sığınmacı var. Avrupa'nın nice ülkelerine, bizlere bile mevrut Ukraynalı göçmenler var. Bunların tümünü ele aldığımız zaman, 5 milyona benzeyen muhacir şu anda Ukrayna'dan çıkmak vaziyette. Tabii bu mevzuda indinde liderin bu işe dayanması, doğrusu 35-36 milyon nüfusu bulunan Ukrayna'dan bu denli insanoğlunun çıkmak olması emeksiz indinde iş değil. Bir liderin de bunu anlatması emeksiz indinde iş değil. Ama liderler bu mevzuda emeksiz belirlenmiş belirsiz nedamet duymuyor."
Erdoğan, "Sizce bu işgal, Rusların gerekçelendirebildiği indinde karışma miydi?" sorusunu yanıtlarken ise şunları kaydetti:
"İşgallerin hiçbirisinin öne sürülen sebebi olmaz. Bir karışma noktasında bunun etken meal ilişkisinin ne işe yaradığını en elleme özetleyebilecek bulunan bizlerden artma icap Sayın Zelenskiy gerekse Sayın Putin'dir. En elleme onlar bunun gerekçelerini bilir. Bu gerekçeleri değerlendirdiğimiz zaman, balans politikalarını gözeten indinde abuhava kendisine Türkiye, burada herhangi indinde dü tarafı da dinlemekten yana. Onun düşüncesince ısrarla bu liderleri indinde araya getirme arzumuz var. Bir araya getirelim, şahsen kendilerinden bunu daima dinleyelim istedim. Henüz bunu başarabilmiş değiliz lakin üzgün de değilim." niteleyerek konuştu.
"En ülküsel cevabı BM, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı"
Rus birliklerinin çıkmış olduğu yerlerde dolgun mezarlar olduğunun hatırlatılmasının peşi sıra "Sizce bundan birtakımı mesul avlamak lazım?" sorusuna Erdoğan, şu cevabı verdi:
"Bu mevzuyla alakalı en ülküsel cevabı bana gereğince Birleşmiş Milletler, yapacağı çalışmalarla ortaya koymalı. Şu anda Birleşmiş Milletler meydana getirdiği yahut yapacağı emekleri ortaya koymadıktan sonra, bu mevzuda indinde belirleme gerçekleştirmek yahut hakeza indinde açıklamaya dönüşmek bizi balans politikası sürdüren indinde abuhava olmaktan, tarafgir indinde abuhava pozisyonuna düşürür ki bunu bu biçimde yanıtlamak akıllıca olmaz."
"BM anket yaptığında bu zulümleri Rus askerlerinin meydana getirdiği kanıtlanırsa acep Putin mesul tutulmalı mı?" sorusu üstünde ise Erdoğan, şunları kaydetti:
"Böyle indinde boyut ortaya çıkmış olduğu anda filhakika Putin de bununla alakalı kendisine gereklilik tavrını ortaya koyacaktır. Yani Putin'i bu aşamada büsbütün ayrımlı indinde insanoğlu kendisine kullanmak akıllıca olmasa gerek. Çünkü o da ülkesinin kendilerini indinde numara derecede korumak için gayret sarfeden ve bunun da mücadelesini sağlayan indinde abuhava konumunda. Biz şu anda bu dü ülkenin savaşında, Sayın Putin'le de Sayın Zelenskiy'le de detaylı görüşmeler yapıyoruz. Aynı biçimde Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri de Sayın Putin ve Sayın Zelenskiy'le görüşmelerini sürdürüyor. Bu ne demektir? Biz şayet indinde sonuca varacaksak, indinde liderin tarafında olmakla değil, herhangi indinde dü liderle de görüşmeleri yaparak sonuca varmanın gayreti içerisinde olmamız lazım. Yalnız şurası da kullanmak lazım, çabucak Ukrayna tarafında insanoğlu ölmüyor, Rusya tarafında da aşırı insanoğlu öldü."
Program sunucusunun "Ama Rusya karışma gerçekleştirdi" yorumu üstünde Erdoğan, şu biçimde bitmeme etti:
"O ayrı indinde konu. O yapıldığı gibi, elbette imdi bu harp başlamadan ilkin bunlar olmuştu ve savaşla baş başa imdi da gelişti. Son yıllarda az buçuk çöküntü de oldu. Ama söylediğim kabilinden burada ilkin Birleşmiş Milletler'in üstünde sakıt rolü çabucak namına getirmesi lazım, neticeyi açıklaması lazım. Bu meal üstünden de bizlerin tavrımızı ortaya kusursuz manasıyla koymamız gerekir. Onun içindir ki söz gelimi kılıç demin tutak krizini halletmek düşüncesince çalışıyoruz, adımlar atıyoruz ve mahsus indinde yere de geldik. diğer yandan ahacık hububat koridoruyla alakalı adımları buna isnaden attık. Belli indinde sonuca orada da varmış bulunuyoruz. Dolayısıyla bir tanesini ağız ağıza indinde kenara at, öbürünü indinde kenara koy; anca olmaz. Netice alacaksak sonuca oynamamız geçişsiz ve şu anda ego Türkiye kendisine bu sonuca oynamanın gayreti içerisindeyim."
"Dünyanın kâffesi ülkeleriyle görüşürüz"
"Şangay İşbirliği Örgütüne iltihak niyetiniz var. Bu örgütte Rusya, Çin, İran var. Bu, NATO'dan aşırı ayrımlı bedel ve hedefleri bulunan indinde örgüt. Siz ülkenizin doğunun parçası mı olmasını istiyorsunuz batının parçası mı?" şeklindeki soruya yanıt Erdoğan, şu açıklamayı yaptı:
"Şunu aşırı bariz kupkuru söylemem lazım, kılıç dünyanın parçasıyız; ne doğunun ne batının… Bizim düşüncesince ülkemizin coğrafi kendisine şişman indinde bölümü doğuya aittir. Batıya ilişik bulunan bölümü ayrıdır. Ama Avrupa Birliği 52 senedir bizi kesiksiz oyalamıştır. Avrupa Birliği, 52 senedir bizi ne eyvah ki hala örgen yapmamıştır. Avrupa Birliği ortamında bizim durumumuzda bulunan indinde başka abuhava yok. Hala da oyalamaya bitmeme ediyorlar. Halbuki NATO ülkesiyiz. NATO ülkesi olduğumuz biçimde NATO devletleri bile Avrupa Birliği süreci içerisinde bizi oyalamaktadır. Biz NATO'nun içerisinde verdiğimiz desteklerle önceki beşin içerisinde arazi meydan indinde ülkeyiz. Bizim NATO'da hakeza de indinde konumumuz var.
Böyle çelimli indinde pozisyonu bulunan Türkiye'nin hakeza uğraştırma taktikleriyle indinde kenarda tutulması kuşkusuz ki bizim düşüncesince aşırı indinde hayli manidardır. İster istemez ayrımlı arayışlar içine duhul yerinde da olabiliriz. Avrupa Birliği 52 senedir bizi tutacak, bizi yanına yaklaştırmayacak ve ondan sonraları da 'Niçin şurayla görüştü, ne burayla görüştü?' diyecek. Görüşürüm. Bu görüşmeleri yaparken de kılıç Avrupa Birliği'ne bu aşamada aritmetik verecek değiliz. Biz dünyanın kâffesi ülkeleriyle görüşürüz. Ben Sayın Şi'yle de görüşürüm, Sayın Putin'le de görüşürüm, Sayın Modi'yle de görüşürüm. Bütün ülkelerle görüşmelerimi yaparım. Çünkü çoğumuz bu dünyanın birer parçasıyız. Avrupa Birliği üyesi ülkelerle görüşmeler yaptığımız devir bizlere 'Niçin onlarla görüştünüz?' niteleyerek indinde istifham gelmedi. Biz şu anda ilkin Şanghay İşbirliği Teşkilatında bulunan ülkelerle nite indinde davranış içindeysek onlarla da ayrımsız davranış içerisinde süreci işleteceğiz."
